What is Vivekananda Rock Memorial कन्या कुमारी हे हिंदूंसाठी एक प्रमुख तीर्थक्षेत्र आहे आणि पर्यटन प्रेमींसाठी देखील एक अद्भुत ठिकाण आहे. भारताच्या दक्षिण टोकावर वसलेले कन्याकुमारी हे पर्यटकांचे नेहमीच आवडते ठिकाण राहिले आहे. येथील एका बेटावर विवेकानंद स्मारक बांधले आहे. या बेटाला विवेकानंद रॉक असेही म्हणतात. कन्याकुमारी आणि विवेकानंद रॉक बद्दल रंजक माहिती जाणून घेऊया.
कन्या कुमारी म्हणजे काय: कन्याकुमारी हे तमिळनाडू राज्यातील एक शहर आहे. कन्याकुमारी दक्षिण भारतातील चोल, चेरा, पांड्या, नायक या महान शासकांच्या अधिपत्याखाली राहिले आहे. मध्ययुगीन काळात हा विजयनगर साम्राज्याचाही एक भाग होता. येथे तीन समुद्रांचा संगम आहे. बंगालचा उपसागर, अरबी समुद्र आणि हिंदी महासागर हे तीन समुद्र कन्याकुमारीमध्ये एकत्र येतात. या ठिकाणाला त्रिवेणी संगम असेही म्हणतात. जिथे समुद्र आपल्या वेगवेगळ्या रंगांनी मनमोहक रंग पसरवत राहतो. समुद्र किनाऱ्यावरची रंगीबेरंगी वाळू त्याच्या सौंदर्यात भर घालतात.
पौराणिक मान्यता काय सांगते : या जागेला श्रीपाद पराई असेही म्हणतात. प्राचीन मान्यतेनुसार या ठिकाणी कन्याकुमारीनेही तपश्चर्या केली होती. म्हणून या ठिकाणाला कन्याकुमारी म्हणतात. कन्याकुमारीला पूर्वी केप कोमोरान म्हणूनही ओळखले जात असे. येथे कुमारी देवीच्या पावलांचे ठसे असल्याचे सांगितले जाते. असे म्हटले जाते की भगवान शिवाने वानासुर या राक्षसाचा कुमारी कन्याशिवाय कोणीही वध करु शकणार नाही असे वरदान दिले होते. प्राचीन काळी भारतावर राज्य करणारा राजा भरत यांना 8 मुली आणि 1 मुलगा होता. भरताने आपले साम्राज्य 9 समान भागांमध्ये विभागले आणि ते आपल्या मुलांना दिले. दक्षिणेचा भाग त्यांची मुलगी कुमारीकडे गेला. कुमारी ही शिवभक्त होती आणि तिला भगवान शिवाशी लग्न करायचे होते. लग्नाची तयारी सुरू झाली पण नारद मुनींना वानासुराचा वध कुमारीच्या हातून व्हावे अशी इच्छा होती. याच कारणामुळे शिव आणि देवी कुमारी यांचा विवाह होऊ शकला नाही. कुमारी ही शक्तीदेवीचा अवतार मानली गेली आणि वानासुराच्या वधानंतर दक्षिण भारतातील या जागेला कुमारीच्या स्मरणार्थ 'कन्याकुमारी' असे संबोधले जाऊ लागले. भगवान कृष्णाची बहीण मानल्या जाणाऱ्या देवी कन्या कुमारीच्या नावावरून या शहराचे नाव पडले असल्याचेही सांगितले जाते.
विवेकानंद रॉक: स्वामी विवेकानंदांनी त्याच ठिकाणी ध्यान केले जेथे श्रीपद समुद्राच्या मध्यभागी आहेत. या खडकावर ते पोहून गेल्याचे सांगितले जाते. या घटनेच्या स्मरणार्थ त्यांचा विशाल पुतळा येथे बसवण्यात आला आहे. जवळच दुसऱ्या खडकावर, तमिळ संत कवी थिरुवल्लुवर यांचा 133 फूट उंच पुतळा आहे. विवेकानंद स्मारकाजवळील हा भव्य पुतळा स्टॅच्यू ऑफ लिबर्टीच्या धर्तीवर उभारण्यात आला आहे. येथे जाण्यासाठी स्टीमर किंवा बोटीची मदत घ्यावी लागते. बोटीच्या मंद गतीने मादक वाऱ्याची झुळूक आणि सुंदर दृश्यांचा आनंद घेता येतो. बोटीत बसून किंवा किनाऱ्यावर उभे असताना माशांना खायला घालणे हा देखील एक अविस्मरणीय अनुभव असेल.
स्वामी विवेकानंदांच्या संदेशांना ठोस आकार देण्यासाठी 1970 मध्ये त्या विशाल खडकावर एक भव्य स्मारक इमारत बांधण्यात आली. ही विवेकानंद स्मारक इमारत अतिशय सुंदर मंदिराच्या रूपात बांधलेली आहे. त्याचा मुख्य दरवाजा अतिशय सुंदर आहे. निळ्या आणि लाल ग्रॅनाइट दगडांनी बनवलेल्या या स्मारकाला 70 फूट उंच घुमट आहे. हे ठिकाण 6 एकर परिसरात पसरले आहे. मुख्य बेटापासून सुमारे 500 मीटर अंतरावर असलेले हे स्मारक 2 दगडांच्या वर वसलेले आहे. इमारतीच्या आत परिव्राजक संत स्वामी विवेकानंद यांचा चार फुटांपेक्षा जास्त उंचीचा पुतळा आहे. ही मूर्ती ब्राँझची असून, त्याची उंची साडेआठ फूट आहे.
नैसर्गिक ठिकाणे: कन्याकुमारी सूर्योदयाच्या दृश्यासाठी प्रसिद्ध आहे. सकाळी सूर्याचे स्वागत करण्यासाठी प्रत्येक हॉटेलच्या गच्चीवर पर्यटकांची मोठी गर्दी होते. संध्याकाळी समुद्रात सूर्यास्त पाहणे देखील संस्मरणीय आहे. उत्तरेकडे 2-3 किलोमीटर अंतरावर एक सूर्यास्त बिंदू देखील आहे. येथील सर्वात मोठे आकर्षण म्हणजे समुद्राचा संगम. इथल्या वाळूवर जोडीदारासोबत हातात हात घालून चालणे हा खूप रोमँटिक अनुभव असते.
कुमारी देवीचे मंदिर: येथे समुद्र किनारी कुमारी देवीचे मंदिर आहे, जिथे पार्वतीच्या कन्या रूपाची पूजा केली जाते. मंदिरात प्रवेश करण्यासाठी पुरुषांना कमरेच्या वरचे कपडे काढावे लागतात.
कन्याश्रम- सर्वानी कन्याकुमारी : कन्याश्रमात देवीची पाठ पडली होती. त्यांची शक्ती सर्वाणी आहे आणि शिवाला निमिष म्हणतात. येथे आईचा वरचा दात पडला होता असे काही विद्वानांचे मत आहे. कन्याश्रमला कालिकाश्रम किंवा कन्याकुमारी शक्तीपीठ असेही म्हणतात. हे शक्तिपीठ चारही बाजूंनी पाण्याने वेढलेले आहे. हे एक छोटेसे बेट आहे जिथून नयनरम्य दृश्य दिसते.
प्रचलित कथेनुसार, देवीचे लग्न पूर्ण न झाल्यामुळे, उरलेल्या डाळी आणि तांदूळांचे नंतर खडे झाले. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे, कन्याकुमारीच्या समुद्रकिनाऱ्याच्या वाळूमध्ये डाळी आणि तांदळाचे आकार आणि रंगाचे खडे मोठ्या प्रमाणात दिसतात.
गुगनाथस्वामी मंदिर : हे मंदिर या ठिकाणचे प्राचीन आणि ऐतिहासिक चिन्ह मानले जाते. हे मंदिर चोल राजांनी येथे बांधले होते. पुरातत्वशास्त्राच्या दृष्टिकोनातून अतिशय सुंदर असलेले हे मंदिर सुमारे एक हजार वर्षे जुने मानले जाते.
गांधी मंडपम: राष्ट्रपिता महात्मा गांधी यांच्या अंत्यसंस्काराच्या अस्थी येथील गांधी मंडपममध्ये ठेवण्यात आल्या आहेत. 1937 मध्ये महात्मा गांधी येथे आले होते असे म्हणतात. 1948 मध्ये त्यांच्या अस्थिकलशाचेही कन्याकुमारीत विसर्जन करण्यात आल्याचे सांगितले जाते.
किल्ला: याशिवाय कन्याकुमारीच्या उत्तरेस काही किलोमीटर अंतरावर नागरकोइल येथे वनविहार आणि पद्मनाभपुरम येथे एक जुना किल्ला आहे. कन्याकुमारीपासून 34 किमी अंतरावर उदयगिरी किल्ला आहे जो 18 व्या शतकात राजा मार्तंडवर्माने बांधला होता.
