Gautam Buddha Stories : महात्मा गौतम बुद्ध हे बौद्ध धर्माचे संस्थापक होते. त्यांच्या जीवनाशी संबंधित अनेक प्रेरणादायी उपदेश आणि शैक्षणिक कथा आहेत, ज्यात तुमचे जीवन बदलण्याची क्षमता आहे. जीवन आनंदी आणि यशस्वी बनवण्याच्या अनेक गोष्टी त्यांनी नेहमी सांगितल्या, त्या गोष्टींचा आपणही अवलंब केला पाहिजे.
गौतम बुद्धांच्या जीवनाशी संबंधित शैक्षणिक कथा तुमच्यासाठी येथे सादर केल्या आहेत.
1. कथा: मेहनत
एकदा भगवान बुद्ध आपल्या अनुयायांसह एका गावात उपदेशासाठी जात होते. त्या गावाच्या आधी वाटेत ठिकठिकाणी अनेक खड्डे खोदलेले दिसले. ते खड्डे पाहून बुद्धांच्या एका शिष्याने कुतूहल व्यक्त केले, असा खड्डा खणण्यात अर्थ काय?
बुद्ध म्हणाले, पाण्याच्या शोधात कोणीतरी इतके खड्डे खणले आहेत. त्याने धीराने एका ठिकाणी खड्डा खणला तर त्याला नक्कीच पाणी मिळेल, पण तो थोडा वेळ खड्डा खणायचा आणि पाणी न मिळाल्यास तो दुसरा खड्डा खणायला लागला. कष्टासोबतच माणसाने संयमही ठेवायला हवा.
2. कथा : चक्षुपाल
एकदा भगवान बुद्ध जेतवन विहारात मुक्काम करत असताना भिक्षू चक्षुपाल भगवानांना भेटायला आले. त्यांच्या येण्याने त्यांच्या दिनचर्येची, वागणूकीची आणि गुणांचीही चर्चा झाली. भिक्षु चक्षुपाल आंधळे होते. एके दिवशी विहारातील काही भिक्षूंना चक्षुपालांच्या झोपडीबाहेर काही मेलेले किडे दिसले आणि त्यांनी या जिवंत प्राण्यांना मारल्याबद्दल चक्षुपालांवर टीका करण्यास सुरुवात केली.
भगवान बुद्धांनी निंदा करणाऱ्या भिक्षूंना बोलावून विचारले की त्यांनी भिक्षूंना कीटक मारताना पाहिले आहे का? त्याने उत्तर दिले - नाही. यावर भगवान बुद्धांनी त्या भक्तांना सांगितले की, ज्याप्रमाणे तुम्ही त्यांना कीटक मारताना पाहिले नाही, त्याचप्रमाणे चक्षुपालनेही त्यांना मरताना पाहिले नाही आणि त्यांनी जाणूनबुजून कीटकांना मारलेले नाही, त्यामुळे त्यांच्यावर टीका करणे योग्य नाही.
मग भिक्षूंनी विचारले की चक्षुपाल आंधळे का होते? त्यांनी या जन्मात किंवा मागील जन्मात कोणती पापे केली होती का? भगवान बुद्धांनी चक्षुपाल बद्दल सांगितले की ते त्यांच्या मागील जन्मात एक वैद्य होते. एका अंध स्त्रीने त्यांना वचन दिले होते की जर त्यांनी तिचे डोळे बरे केले तर ती आणि तिचे कुटुंब त्यांचे गुलाम होतील. महिलेचे डोळे बरे झाले. पण गुलाम होण्याच्या भीतीने तिने हे स्वीकारण्यास नकार दिला.
महिलेचे डोळे बरे झाल्याचे चिकित्सक जाणत होते की ती खोटे बोलत आहे. तिला धडा शिकवण्यासाठी किंवा बदला घेण्यासाठी चक्षुपालांनी तिला दुसरे औषध दिले, ज्यामुळे ती महिला पुन्हा अंध झाली. ती खूप ओरडली, रडीली तरी चक्षुपालला अजिबात फरक पडला नाही. या पापामुळे चिकित्सकांना पुढील जन्मात आंधळे व्हावे लागले.
3. कथा : दान
भगवान बुद्ध पाटलीपुत्रात आल्यावर प्रत्येक व्यक्तीने त्यांच्या मालमत्तेनुसार त्यांना भेटवस्तू देण्याची योजना सुरू केली.
राजा बिंबिसाराने त्यांना मौल्यवान हिरे, मोती आणि रत्नेही दिली. बुद्धदेवांनी एका हाताने सर्वांचा आनंदाने स्वीकार केला. यानंतर मंत्री, श्रीमंत लोक आणि सावकारांनी त्यांना भेटवस्तू दिल्या आणि बुद्धदेवांनी ते सर्व एक हाताने स्वीकारले.
इतक्यात एक वृद्ध स्त्री काठीला टेकून तिथे आली. भगवान बुद्धांना नमस्कार केल्यावर ती म्हणाली, 'भगवान, जेव्हा मला तुमच्या आगमनाची बातमी मिळाली तेव्हा मी हे डाळिंब खात होते. माझ्याकडे बाकी काही नसल्यामुळे मी फक्त हे अर्धवट खाल्लेले फळ आणले आहे. माझी ही क्षुल्लक भेट जर तुम्ही स्वीकारली तर मी स्वत:ला भाग्यवान समजेन. भगवान बुद्धांनी त्यांच्या समोर दोन्ही हात ठेवून ते फळ स्वीकारले.
हे पाहून बिंबिसार राजाने बुद्धदेवांना म्हटले, 'भगवान, क्षमा करा! मला एक प्रश्न विचारायचा आहे. आम्ही सर्वांनी तुम्हाला मौल्यवान आणि मोठ्या भेटवस्तू दिल्या, ज्या तुम्ही एका हाताने स्वीकारल्या, परंतु या वृद्ध महिलेने दिलेले लहान आणि उष्टे फळ तुम्ही दोन्ही हातांनी स्वीकारले, असे का?'
हे ऐकून बुद्धदेव हसले आणि म्हणाले, 'राजा! तुम्ही सर्वांनी नक्कीच मौल्यवान भेटवस्तू दिल्या आहेत पण हे सर्व तुमच्या संपत्तीचा दहावा भागही नाही. तुम्ही हे दान दीन-दुबळ्यांच्या कल्याणासाठी दिलेले नाही, त्यामुळे तुमचे दान 'सात्विक दान' या श्रेणीत येऊ शकत नाही. उलट या म्हाताऱ्या बाईने तिच्या तोंडाचा घास मला दिला आहे. ही वृद्ध स्त्री गरीब असली तरी तिला संपत्तीची लालसा नाही. म्हणूनच मी हे दान खुल्या मनाने आणि दोन्ही हातांनी स्वीकारले आहे.
4. कथा : शेती
एकदा भगवान बुद्ध भिक्षा मागण्यासाठी एका शेतकऱ्याच्या घरी पोहोचले. तथागत भिक्षा मागायला येताना पाहून शेतकरी अनादराने म्हणाला, श्रमण, मी नांगरतो आणि मग खातो. तुम्हीही नांगरणी करून बी पेरून मगच अन्न खावे.
बुद्ध म्हणाले- महाराज ! मी पण शेती करतो...
हे पाहून शेतकरी कुतूहलाने म्हणाला – मला ना नांगर दिसत नाही ना बैल, ना शेतीची जागा. मग तुम्ही पण शेती करता असे कसे म्हणता. कृपया तुमच्या शेतीबद्दल स्पष्टीकरण द्या.
बुद्ध म्हणाले- महाराज ! माझ्याकडे श्रद्धेचे बीज आहे, तपश्चर्येच्या रूपात पाऊस आणि प्रजा रूपात नांगर आहे... भ्याडपणाची शिक्षा आहे, विचारांच्या रूपात दोरी, स्मृती आणि जागरुकतेच्या रूपात नांगरणी आणि पेनी आहे.
मी वचन आणि कर्म याने संयत राहतो. मी माझ्या या शेताला निरुपयोगी गवतापासून मुक्त ठेवतो आणि आनंदाची कापणी होईपर्यंत प्रयत्न करत राहीन. अप्रमाद हा माझा बैल आहे जो अडथळे पाहूनही मागे फिरत नाही. तो मला सरळ शांतीधामला घेऊन जातो. अशा प्रकारे मी अमृताची लागवड करतो.
5. कथा : आम्रपाली
एकदा भगवान बुद्ध भटकंती करत वैशालीच्या अभयारण्यात आले. त्यांच्या आगमनाची बातमी काही मिनिटांतच शहरात पसरली आणि त्यांच्या दर्शनासाठी लोक तेथे येऊ लागले. शहरातील मोठमोठी लोकंही त्यांना भेटायला आली होती. तथागतांनी त्यांचे आमंत्रण स्वीकारावे आणि त्यांच्या घरी जेवायला यावे अशी प्रत्येकाची इच्छा होती.
आम्रपाली ही वैशालीची सर्वात सुंदर आणि प्रतिष्ठित गणिका होती. ती देखील बुद्धदेवांच्या तपस्वी जीवनाने प्रभावित झाली होती आणि स्वतःच्या तिरस्करणीय जीवनाचा तिला वीट आला होता. तीही बुद्धदेवांना आमंत्रण देण्यासाठी पोहोचली. त्यांनी तथागतांना आमंत्रण दिले आणि त्यांनी त्यांचे निमंत्रण स्वीकारले आणि ते त्यांच्या घरी आले.
जेव्हा त्यांच्या शिष्यांना हे कळले तेव्हा त्यांना वाईट वाटले आणि त्यांनी त्यांना स्पष्टपणे सांगितले की त्यांनी एका गणिकेच्या घरी जाऊन अत्यंत अनुचित कृत्य केले आहे. शिष्यांचे म्हणणे ऐकून तथागत त्या सर्वांना म्हणाले, 'शिष्यांनो! तुम्हा लोकांना आश्चर्य वाटते की मी एका गणिकेच्या घरी जेवण कसे केले. याचे कारण म्हणजे ती जरी गणिका असली तरी तिने पश्चातापाच्या आगीत स्वतःला जाळून पवित्र केले आहे.
ज्या संपत्तीसाठी माणूस इच्छा करतो आणि अनेक पद्धती वापरतो त्या संपत्तीला क्षुल्लक समजून आम्रपालीने नाकारले आहे आणि आपले घृणास्पद जीवन सोडून दिले आहे. अशा परिस्थितीत मी तिचे निमंत्रण कसे नाकारू शकेन? तुम्हीच विचार करा की तिला अजून हीन समजायचे का?
गौतम बुद्धांचे म्हणणे ऐकल्यानंतर सर्व शिष्यांच्या लक्षात आले की बुद्ध बरोबर बोलत आहेत. त्यामुळे त्याला खूप पश्चाताप झाला आणि त्यांनी तथागतांकडे क्षमा मागितली. तथागतांनीही आपल्या शिष्यांना क्षमा केली.
