Career in Biochemistry :बायोकेमिस्ट्रीमध्ये करिअर बनवा, अभ्यासक्रम,पात्रता, पगार, जाणून घ्या

Career in Biochemistry:संशोधनात रस असलेल्या विज्ञानाच्या विद्यार्थ्यांसाठी बायोकेमिस्ट्रीमध्ये करिअर करण्याच्या अपार शक्यता आहेत. या कोर्सची सर्वात चांगली गोष्ट म्हणजे बायोटेक्नॉलॉजी किंवा मायक्रोबायोलॉजीसारख्या विषयासारखा हा कोर्स करण्यासाठी तुम्हाला जास्त भटकंती करावी लागणार नाही. आजच्या काळात बायोकेमिस्ट्रीचा अभ्यासक्रम जवळपास सर्वच मोठ्या विद्यापीठांमध्ये उपलब्ध आहे.

बायोकेमिस्ट्री म्हणजे काय?

सध्या बायोकेमिस्ट्रीमधील करिअरच्या संधी त्याच्या संशोधनाच्या क्षेत्रामुळे वेगाने वाढत आहेत. कोविड विषाणूनंतर या क्षेत्राला चालना मिळाली आहे. मेडिसिन, मेडिकल सायन्स, एग्रीकल्चर, फॉरेन्सिक सायन्स हे विषय त्याच्या कक्षेत येतात. बायोकेमिस्ट्री म्हणजे जैविक प्रक्रियेदरम्यान होणार्‍या केमिकल कॉम्बिनेशन, आणि रिएक्शनचा अभ्यास. संशोधनाची आवड असणाऱ्यांसाठी या क्षेत्रात अपार शक्यता आहेत.

बायोकेमिस्ट्री हे रासायनिक अभिक्रिया शिकण्याबद्दल आहे जे आपले शरीर बनवणारे घटक तुटतात, चालतात, तयार करतात आणि दुरुस्त करतात. याचा अभ्यास केला जातो. बायोकेमिस्ट्री हे मूलभूत विज्ञानांपैकी सर्वात विस्तृत असल्याने, त्यात बायोकेमिस्ट्री, फिजिकल बायोकेमिस्ट्री, न्यूरोकेमिस्ट्री, क्लिनिकल बायोकेमिस्ट्री, मॉलिक्युलर जेनेटिक्स, बायोकेमिकल फार्माकोलॉजी आणि इम्युनोकेमिस्ट्री यासारख्या अनेक उप-विशेषता समाविष्ट आहेत.

आवश्यक पात्रता 

बायोकेमिस्ट्रीमध्ये पदव्युत्तर पदवी मिळविण्यासाठी, रसायनशास्त्रासह विज्ञानात किमान पदवी असणे आवश्यक आहे. अनेक संस्थांमध्ये पीजी करण्यासाठी बायोकेमिस्ट्रीमध्ये ग्रॅज्युएशनही केले पाहिजे. ज्या विद्यार्थ्यांनी इंडस्ट्रियल मायक्रोबायोलॉजी, बॉटनी, फिजिओलॉजी यांसारख्या विषयांत ग्रॅज्युएशन केले आहे आणि ग्रॅज्युएशनमध्ये रसायनशास्त्राचा अभ्यास केला आहे, अशा विद्यार्थ्यांचा एमएससी बायोकेमिस्ट्रीमध्ये प्रवेश घेण्यासाठी अनेक विद्यापीठे देखील विचार करतात.

 एमएससी बायोकेमिस्ट्री पदव्युत्तर, ज्यांना संशोधनात सामील व्हायचे आहे, त्यांनी NET/GATE परीक्षा उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे, कारण बहुतेक सरकारी आणि खाजगी संस्था नोकरी निवडीसाठी आवश्यक निकष मानतात.

बायोकेमिस्ट्री संशोधन क्षेत्रात समृद्ध करिअरसाठी पीएचडी पदवी आवश्यक आहे. 

अभ्यासक्रम आणि विद्यापीठ -

* एमएससी अडवान्सड बायोकेमिस्ट्री, एमएससी मेडिकल बायोकेमिस्ट्री

संस्था: मद्रास विद्यापीठ

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: दिल्ली विद्यापीठ

* अभ्यासक्रम: M. Sc मेडिकल बायोकेमिस्ट्री

संस्था: JIPMER, पुडुचेरी

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: प्रवरा ग्रामीण विद्यापीठ, अहमदनगर (महाराष्ट्र)

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: सायन्स कॉलेज, पाटणा

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: हैदराबाद विद्यापीठ

* अभ्यासक्रम: M. Sc मेडिकल बायोकेमिस्ट्री

संस्था: एम्स, नवी दिल्ली

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: कालिकत विद्यापीठ

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: जिवाजी विद्यापीठ, ग्वाल्हेर

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: बुंदेलखंड विद्यापीठ, झाशी

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: चौधरी चरणसिंग हरियाणा कृषी विद्यापीठ, हिस्सार

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: देवी अहिल्या विद्यापीठ, इंदूर

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: गोवा विद्यापीठ

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: आंध्र विद्यापीठ

* अभ्यासक्रम: M. Sc बायोकेमिस्ट्री

संस्था: अलीगढ मुस्लिम विद्यापीठ

आवश्यक कौशल्ये 

*  आवश्यक पदवीची पातळी परिस्थितीनुसार बदलते. बायोकेमिस्ट्रीमधील बॅचलर पदवी आवश्यक आहे, तर प्रगत संशोधन कार्यासाठी डॉक्टरेट पदवी अनिवार्य आहे.

* बायोकेमिस्ट्री किंवा संबंधित क्षेत्रातील अंडरग्रेजुएट डिग्री प्रोग्राममधील विद्यार्थी सामान्यत: गणित, भौतिकशास्त्र आणि संगणक विज्ञान या अभ्यासक्रमांव्यतिरिक्त जैविक आणि रासायनिक शास्त्रांचे अभ्यासक्रम घेतात.

* बायोकेमिस्टसाठी गणित आणि संगणक विज्ञान अभ्यासक्रम महत्त्वाचे आहेत, कारण ते जटिल डेटा विश्लेषण करण्यास सक्षम असले पाहिजेत.

*  पदवीनंतर काही कामाचा अनुभव मिळवून संधी सुधारल्या जाऊ शकतात जसे की कंपनी किंवा संशोधन प्रयोगशाळेत इंटर्नशिप.

*  महत्वाकांक्षी बायोकेमिस्टसाठी प्रयोगशाळेचा अनुभव आवश्यक आहे.

* वैद्यकीय, वैज्ञानिक, क्वेरी आणि स्प्रेडशीट सॉफ्टवेअरचे ज्ञान मूलभूत आहे.

*  विविध उपकरणे जसे की गॅस क्रोमॅटोग्राफ आणि इलेक्ट्रॉन मायक्रोस्कोपचा वापर सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञाने योग्य म्हणून केला पाहिजे.

बायोकेमिस्ट्री करिअर स्कोप, नोकऱ्या आणि पगार- 

बायोकेमिस्ट्रीमध्ये पदव्युत्तर पदवी मिळवून विद्यार्थी औषध संशोधक, फॉरेन्सिक सायंटिस्ट, बायोटेक्नॉलॉजिस्ट, फूड टेक्नॉलॉजिस्ट, रिसर्च फील्ड आणि इतर क्षेत्रात सहज नोकऱ्या मिळवू शकतात. संशोधन क्षेत्रात जाऊ इच्छिणारे विद्यार्थी या अभ्यासक्रमात पीएचडी पदवी मिळवून आपले सर्वोत्तम करिअर करू शकतात. आजच्या काळात औषधांवर संशोधन करणाऱ्या कंपन्यांमध्ये त्यांना मोठी मागणी आहे. 

 रिसर्च फॅलो, एनालिटिकल केमिस्ट, बायोमेडिकल शास्त्रज्ञ, फार्मा असोसिएट

 QA/AC सहयोगी, हेल्थकेअर सायंटिस्ट, क्लिनिकल बायोकेमिस्ट्री, अन्न सुरक्षा विश्लेषक, क्लिनिकल रिसर्च असोसिएट,  फॉरेन्सिक  शास्त्रज्ञ, संशोधन शास्त्रज्ञ,  विषशास्त्रज्ञ,  लेक्चरर / प्रोफेसर म्हणून काम करू शकता.

पगार तपशील

बायोकेमिस्ट्री फ्रेशर्ससाठी सरासरी पगार-

1. संशोधन संस्थांमध्ये एंट्री लेव्हल पगार (नेट/गेट शिवाय): रु. 15,000 - 20,000/- दरमहा

2. संशोधन संस्थांमध्ये प्रवेश स्तरावरील पगार (नेट/गेटसह) रु. 20,000 - 30,000/- दरमहा

3. बायोफार्मा कंपन्यांमध्ये एंट्री लेव्हल पगार रु. 18,000/- वरून रु. 25,000/- दरमहा

4. संशोधन संस्थांमधील अनुभवी व्यक्तींसाठी सरासरी पगार (NET/GATE शिवाय): रु.25,00/- ते रु.40,000/- दरमहा

5. संशोधन संस्थांमधील अनुभवींसाठी सरासरी पगार (नेट/गेटसह) : रु. 30,000/- ते रु. 60,000/- दरमहा

6. बायोफार्मा कंपन्यांमधील अनुभवी व्यक्तींना सरासरी पगार रु. 30,000/- ते रु. 80,000/- दरमहा आहे.

तुमचा पगार साधारणपणे अनुभवानुसार वाढतो. पीएचडी पदवी आणि उत्तम कौशल्य संच, तुम्ही बायोकेमिस्ट्रीमध्ये यशस्वी करिअर करू शकता.

ही पदवी मिळवणाऱ्यांना चांगला पगारही मिळतो. करिअरच्या अगदी सुरुवातीला तरुणांना दरमहा 40 ते 50 हजारांची नोकरी मिळू शकते. तथापि, पगार ही नोकरी देणार्‍या कंपनीवर अवलंबून असते. अनेक वेळा चांगल्या विद्यापीठातून शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांना सुरुवातीच्या टप्प्यातच लाखोंचे पॅकेज मिळते.