माला १ ते ५०
श्री गणेशाय नम: । श्रीसरस्वत्यै नम: ।
श्रीकुलदेवतायै नम: । श्रीगुरुभ्यो नम: ।
ॐ कारसद्रस पाजुनी । आवृत्तिरोग निरसुनी
टाकिला ज्या गुरुवैद्यानीं । त्यांला ध्यानीं आणूं नित्य ॥१॥
न चले कोणाचें औषध । व्यर्थ झाले यत्न विविध ।
असाध्य तो रोगबाध । प्रणवबोधरसे केला ॥२॥
मोघ होता अन्योपाय । भावें धरिले म्यां पाय ।
प्रीत होवुनि गुरुमाय । सर्वापाय दूर करी ॥३॥
भक्तिरसाच्या अनुपानें । ज्याणें अर्धमात्रानें ।
ध्यानपथ्य योजुनी क्षणें । रोगभेणें दवडिलें ॥४॥
गती अतर्क्य औषधाची । एकाक्षरें या जीवाची ।
एकाक्षरता झाली साची । नवल हेंची न वर्णवे ॥५॥
वर्णवेना द्वैतपणा । तथापि वाराया कृतघ्नपणा ।
गुरुशिष्यत्व लक्षणा । योजूं बाणा प्रगटाया ॥६॥
तेजस्वी यदुपदेश । अविद्यांधतमसनाश ।
कराया जो सामग्रीस । इच्छी खास न कदापी ॥७॥
दत्ताभय दत्तात्रेय । तोचि माझा गुरुराय ।
त्याचे नित्य चिंतूं पाय । जे अपाय निवारिति ॥८॥
तारक जो ह्या कलियुगीं स्मृतिगामी पावे वेगीं ।
यत्कृपेनें धन्य जगीं । होती रागी विरागी ॥९॥
त्रेधा पापतापहर । त्याणें केला जो सादर ।
कार्तवीर्या बोध रुचिर । भाषांतर करूं त्याचें ॥१०॥
या भाषेची प्रौढी आज । लोकां असे प्राय: मज ।
धीप्रेरकें दिधला उमज । निजगुज समजवाया ॥११॥
यमादियोगसंपन्न । कार्तवीर्य तो अर्जुन ।
सह्यतटीं माघीं येवुन । श्रीदत्तचरण वंदितसे ॥१२॥
स्मरणभक्ति ज्याची पूर्ण । ज्याला मानितो सिद्धगण ।
माघस्नातां तो देखोन । प्रार्थी अर्जुन श्रीदत्ता ॥१३॥
र क्षावा हा यत्नें देह । ह्याच्यायोगें स्वसंदेह ।
फिते त्याला जनसमूह । पीडितो मोहग्रस्त हा ॥१४॥
ण कारांत रायमघ्य । ज्याला नाकार हो आद्य ।
तो तूं ह्या नरांला साध्य । होसी दुराराध्य इतरांला ॥१५॥
मानुषदेह दुर्लभ । त्याचा झाला ज्यांला लाभ ।
ते त्या देती जरी क्षोभ । ईशक्षोम तयां हो कीं ॥१६॥
त्रस्त पूर्वीं जो शीतानें । पुन: त्याला माघस्नानें ।
अत्यंत शीतजलानें । नित्य यत्नें कष्टविती ॥१७॥
संकल्प तरी त्या स्वर्गाचा । काय उपयोग नश्वराचा ।
संदेह हा मच्चित्ताचा । वारा साचा शिष्य मी ॥१८॥
तुष्ट होवुनी दत्त वदे । उपाय हा योजिला वेदें ।
लोकां वळवाया फलवादें । अधिकारभेदें योजिला ॥१९॥
टा ळावया विषयाशा । वेद योजी युक्ती अशा ।
सद्धर्में क्षाळुनी दुराशा । क्रमें पाशा तोडवितो ॥२०॥
यज्ञादिक धीशुध्यर्थ । योजिले ते यथार्थ ।
न घडती त्याला हा स्वार्थ । दावी समर्थ वेदराज ॥२१॥
महाकष्ट स्वार्थामुळें । न पाहती हे जन भोळे ।
देहा धन्यत्व सोहाळे । धर्मबळें त्यां लाधती ॥२२॥
हारक्तमांसास्थिमय देह । पंचभूतांचा समूह ।
नाना दोषांचें हें गेह । काममोहस्थान हेंची ॥२३॥
भय ज्याच्यायोगें नित्य । यदर्थची घडे अकृत्य ।
तथापि हा अशुची अनित्य । त्याचें अगत्य किती पहा ॥२४॥
यज्जन्म स्त्रीविटाळांत । विष्ठामूर्तीं झाला मूर्त ।
विष्ठा मूत्र ज्याचे आंत । वाहतसे नवद्वारें ॥२५॥
नित्य क्षाळितांही ये वीट । कृमिविट्भस्म शेवट ।
ज्याचें तो हा देह स्पष्ट । दोषदुष्ट काळभक्ष्य ॥२६॥
वासनेचें हें माहेर । ममताहंतेचें हें घर ।
मोक्षस्वर्गनरकद्वार । दुर्धर दुष्पूर वंचक ॥२७॥
रक्षणार्थ यत्न करितां । काळ पळवी न कळतां ।
जीववियोगें अस्पृश्यता । मग कां अहंता तशाची ॥२८॥
णाणें पारखी परीक्षक । तैसा आत्मानात्मविवेक ।
सत्तास्फूर्तीनें हा येक । करी चोख न इतर ॥२९॥
यत्प्राप्ति अति दुर्लभ । ह्याणेंच घडे मुक्तिलाभ ।
व्यर्थ याचा न कीजे लोभ । देवक्षोभ अन्यथा ॥३०॥
मनुष्यें स्वदेहपीडन । व्यर्थ न कीजे साच जाण ।
शास्त्राधारें करितां कोण । अकारण वदेल तें ॥३१॥
हा माघ अघनाशन । सूर्योदयीं करितां स्नान ।
सर्व पातक परिहारून । अढळ स्थान देतसे ॥३२॥
ज्ञानेंच मोक्ष होतो खास । परंतू तें न पापियास ।
लाभे म्हणोनि पापर्हास । शास्त्र खास करवी असें ॥३३॥
नहोतां पापक्षालन । न लाभे ज्ञानसाधन ।
साधनाविना न ठसे ज्ञान । म्हणोन योजी शास्त्र हें ॥३४॥
प्रकृती प्राक्तन चेष्टा करवी । ह्या सद्धर्में तीला बरवी ।
वळवितां मोक्षपदवी । अचूक पाविजे न कष्टें ॥३५॥
दारपुत्रादिकां करितां । देहा कष्टविती त्या परता ।
शास्त्राधारें पुण्य करितां । ईशक्षोभता न घडे ॥३६॥
यज्ञादिक परतंत्र । देह साध्य हें स्वतंत्र ।
ऐकें एक द्विजकलत्र । गेलें परत्र ह्या योगें ॥३७॥
चिमणी एक ब्राह्मणीं । बालवैधव्यें पीडूनी ।
कपिलारेवासंगमीं जावुनी । माघस्नानें साठ केलीं ॥३८॥
दानधर्म करी नित्य । वदे वाक्य मिताल्पसत्य ।
दुष्टसंग सोडुनी स्वकृत्य । करी अकृत्य निवारी ॥३९॥
नं दन भ्रात्रादि स्वजन । धर्म एक सनातन ।
ऐसें मानी अनुदिन । न करी पीन स्वदेहासी ॥४०॥
दात् त्री साध्वी उंछवृत्ती । नित्य करी शिणे न चित्तीं ।
स्वधर्मीं ठेवी जागृती । राखी सन्मती निरंतर ॥४१॥
मन विषयीं न घाली । कृछ्र चांद्रायणें करी भलीं ।
अशा आचारें वृद्ध झाली । ब्राह्मणी भली ऋचीका ॥४२॥
नेमें करितां माघस्नान । तिची बुद्धी पालटोन ।
सहज लागलें विष्णुध्यान । देहावसान । समयासी ॥४३॥
बाल्यापासून केले कष्ट । त्याचें घे ती फल उत्कृष्ट ।
विष्णुलोकीं अप्सरा वरिष्ट । ब्रह्मनिष्ठ तीसी ॥४४॥
लोकींन्से जीला उपमा । नाम जीचें तिलोत्तमा ।
यत्सौंदर्या नसे सीमा । तिला ब्रह्मा प्रार्थितसे ॥४५॥
न्ऋत्यगीतादि कौशल । तिलोत्तमे वाक्पेशल ।
असे तुला निश्चल । ह्मणोनी चाल भूलोकीं ॥४६॥
मत्त दैत्य सुंदोपसुंद । तन्मतीचा करीं भेद ।
तेणें त्रैलोक्याचा खेद । निर्विवाद दूर होयिल ॥४७॥
तथास्तु ह्मणोनी ये ती । सुंदोपसुंद तिला पाहती ।
भुलोनी ऐक्य सोडिती । भोगू इच्छिती दोघेही ॥४८॥
पिटोनि बाहू गदा घेती । परस्परें गजसे भिडती ।
मीच भोगीन हे युवती । ह्मणोनी ताडिती परस्पर ॥४९॥
शातकुंभ आणि युवती । मती कोणाची न भेदिती ।
त्यांत ही लावण्य संपत्ती । तन्मती भेदी बळें ॥५०॥
माला ५१ ते १००
चतुर दोघे देह भिन्न । नित्य ज्यांचें एक मन ।
व्यवहार अन्नपान । एक वर्तन दोघांचें ॥५१॥
वेधा वर दे जेव्हां त्यांला । हाचि वर त्यांणीं वरिला ।
इतरांपासूनी आम्हाला । मृत्यू न घडला पाहिजे ॥५२॥
षाड्गुण्ययुत जरी होते । मोहें परस्पर गदाघातें ।
मेले तेव्हां ब्रह्मा तीतें । सूर्यलोकातें नेतसे ॥५३॥
यमादिकें न साधे । ती पदवी तिलां लाधे ।
जीवनमुक्ता तेथें नांदे । ब्रह्मानंदें अद्यापि ॥५४॥
मग औदार्य सोडुनी । काय कार्पण्य जोडुनी ।
लाभे ऐक पुरातनी । कथा पावनी अर्जुना ॥५५॥
हाटकाष्टकोटिनायक । हेमकुंडलाख्य धनिक ।
न्यायें धनसंपादक । वैश्य एक नैषधीं ॥५६॥
योग्य भार्या असे त्याला । दोन पुत्र झाले तीला ।
श्रीकुंडल विकुंडला नाम त्यांला । ठेविता झाला तो वाणी ॥५७॥
गिळे काळ कधीं न कळे । दुर्दशा येतां बुद्धी चळे ।
म्हणोनी तो उपरमी वळे । धर्मबळें तराया ॥५८॥
नेणुनी अथवा जाणुनी । घडल्या पापाची करी धुणी ।
षष्ठांश द्रव्य वेंचुनी । करी धनी दानादिक ॥५९॥
वनीं वैश्य स्वयें चाले । पुत्रां सर्वस्व ओपिलें ।
ईश्वरघ्यानें वपू त्यजिलें । त्याणें जोडिलें स्वर्गपद ॥६०॥
धू र्तसंगतीनें तत्पुत्र । व्यसनीं झाले परतंत्र ।
अपकीर्ति गाजविती सर्वत्र । कुमित्रसंगें बुडाले ॥६१॥
तातें कष्टें मेळविलें धन । वेश्या नट वीत भाट दुर्जन ।
त्यांचे ठायीं व्यर्थ खर्चून । झाले निर्धन निराश्रय ॥६२॥
यान छत्र नानावेष नित्य पालटोनि विशेष ।
विषय भोगितां नि:शेष । द्रव्यकोष संपले ॥६३॥
नपरिसतां वृद्धवचना । गती आली अशी त्यांना ।
क्षुधातुर धरिती राना । स्वजनांनीं त्यागितां ॥६४॥
सूर्यास्त होतां ग्रामी लुटती । पांथांची चोरी करिती ।
किंवा जीवहिंसा करिती । भिल्लसंगती धरूनी ॥६५॥
यापरी काळ कंठिता । व्याघ्रें मारिला ज्येष्ठ भ्राता ।
सर्पदष्ट दुजा भ्राता । पंचता पावला एके वेळीं ॥६६॥
नंदन वैश्याचे दोन । त्यांचें करोनी बंधन ।
दूत नेती ताडून । तया ओढून यमापुढें ॥६७॥
दण्डधर वदे दूतां । विकुंडला न्या वैकुंठा ।
श्रीकुंडला नरकीं लोटा । पापी मोठा हा असे ॥६८॥
चर्तन याचें कुत्सित । कनिष्ठाचें असे सुकृत ।
त्याला वैकुंठीं नेवोत । विष्णुदूत सन्मानें ॥६९॥
धर्मरायें असें बोलतां । विष्णुदूतें कनिष्ठ भ्राता ।
विमनीं बैसविला तो दूतां । प्रार्थिता झाला नम्रत्वें ॥७०॥
नानापापें आम्हीं केली । पुण्यवार्ता न ऐकिली ।
तुल्यमृत्यु एककालीं । केंवी झाली भिन्नगती ॥७१॥
यागादिक म्यां न केलें । प्राग्जन्मींचीं कीं ही फलें ।
धर्मतत्त्व न ऐकिलें । सांगा पहिलें तें मज ॥७२॥
त्रिकालज्ञ विष्णुदूत । म्हणती त्वां होतां दुर्गत ।
दोन माघस्नानें यमुनेंत । हरिमित्रसुतसंगें केलीं ॥७३॥
पुण्य तेंची अगणित । पाप जावूनी वैकुंठ ।
तुला लाधला अश्रांत । तो अप्राप्त श्रीकुंडला ॥७४॥
त्राता आपणा आपण । भोगिजे आपुलें आपण ।
पाप पुण्य तें केवी कोण । भोगीजे जाण इतरांचें ॥७५॥
यत्न न होतां पुण्य । घडलें तत्फल अगण्य ।
दयाळू हरि शरण्य । तारी वरेण्य यापरी ॥७६॥
ॐ कारादि नमोंत । नारायण चतुर्थ्यंत ।
उच्चारितां पातकांत । मन शांत होतसे ॥७७॥
भगवन्मूर्ति विश्व असा । निर्धार ठेवुनी न कीजे हिंसा ।
उवा लिखा किडे माशा । आत्मवत् रक्षाव्या ॥७८॥
वदे शास्त्र ती अहिंसा । तीणें नये गळां फांसा ।
चुकवुनी नरकवासा । स्वर्गवासा जाती नर ॥७९॥
बंध तोडी अभयदान । तैसेंची स्वधर्माचरण ।
परद्रोहादि सोडुन । देतां स्थान अचळ मिळे ॥८०॥
धर्म इष्टापूर्त दत्त । जे आचरती दयायुक्त ।
अग्निहोत्री वेदरत । त्याला शाश्वत स्वर्लोक ॥८१॥
विवेकी गोद्विजसेवक । वापीकूपप्रपास्थापक ।
पंगुदीनांधतारक । उत्तम लोक तया होय ॥८२॥
मोचन करी शरणागता । धर्मयुद्धीं घे पंचता ।
दाता नृप तो नरकवार्ता । यमकथाही नायके ॥८३॥
चतुर नर मार्गी द्रुम । लावी त्याला लाभे शर्म ।
पुत्राहुनि ही परम । तारी द्रुम मानवां ॥८४॥
नाहीं तुलसी ज्याचे द्वारीं । यम त्याला दंड करी ।
वाहे विष्णूला जो मंजरी । तो तारी निजकुला ॥८५॥
यज्ञ तीर्थ पितर देव । तुलसीपाशी घेती ठाव ।
तिला सेवी जो मानव । शुद्ध भाव होय त्याचा ॥८६॥
आंतरशुद्धीं तुलसी जळ । करीं धरितां तुलसीमाळ ।
झडे वाङ्मन:काय मळ । अमंगळ मंगळ होय ॥८७॥
अगत्यें करी शिवार्चन । त्रिपुंड् रुद्राक्ष लेउन ।
बिल्वपत्रें लिंगार्चन । करी तो जन कैलासभागी ॥८८॥
सावधानें रुद्र पढें । त्यांचें पाप सर्व झडे ।
अरिष्ट टळे आयुष्य वाढे । जायी पुढे कैलासा ॥८९॥
ध्यक्ष लावुनी षडक्षर । जपे तो होय अक्षर ।
शिवस्व भोगी पामर । नरक दुर्धर होय तया ॥९०॥
साधन जोडाया मोक्षाचें । रूप पंचक ईश्वराचें ।
भजावें जें ज्याला रुचे । तेची त्याचें तारक ॥९१॥
धर्म हाची द्रोह नसणें । मताग्रह न करणें ।
देवभक्त एकपणें । हेंचि देखणें डोळसां ॥९२॥
नानायत्नें देवालय । संरक्षितां लाभे श्रेय ।
गोशाला विश्रमालय । करितां होय स्वर्गवास ॥९३॥
यतिमठ देवमंदिर । जीर्ण होतां करी उद्धार ।
तो तरे जो त्यावर । लोभ करी नर नरक तया ॥९४॥
र्हींकारांकित शक्तियंत्र । पूजितां होयी स्वतंत्र ।
शक्ति सूर्य गजवक्त्र । हरि त्रिनेत्र तारक ॥९५॥
सर्वपाप्याहुनी अधिक । देवद्रव्योपजीवक ।
निर्लोभ जो देवार्चक । तोचि एक धन्य होय ॥९६॥
वसे प्रीती जसी विषयीं । लागे तैसी देवाविषयीं ।
भला हो कां तो विषयीं । मुक्तिविषयीं न शंका ॥९७॥
विधाता जो जीवांचा । वेद ही त्याची वाचा ।
ती उल्लंघी तयाचा । किण कैंचा कैवारी ॥९८॥
भूतदया ही त्याची पूजा । येथें न हो भाव दुजा ।
निजधर्में तया भजा । त्राता न दुजा त्याहुनी ॥९९॥
तितिक्षापथ्य सेविती । धर्म औषध जे घेती ।
त्यांचे क्लेश रोग हरती । सुखस्थिति तयां होय ॥१००॥
माला १०१ ते १५०
दानें देती यथाशक्ती । ग्रीष्मी प्रपा स्थापिती ।
हेमंती काष्ठ कंबळें देती । विश्रांति करविती वर्षाकाळीं ॥१॥
यज्ञदानादिक धर्म । किंवा करणें सत्कर्म ।
याच द्विपीं घडे उत्तम । अन्यत्र शर्म भोगणें ॥२॥
क्रोंचादि द्वीपें असती । तेथें कर्मे न घडती ।
जंबुद्बिपीं पुण्यें होती । आर्यावर्ती विशेष ॥३॥
असें जाणुनी सादर । नित्यकर्म करी नर ।
पापें वारूनी सत्वर । जायी पार भवाब्धीच्या ॥४॥
सादरें करी प्रात:स्नान । यथाकाळीं संध्यावंदन ।
पंचयज्ञ आचरोन । राहे तो न बद्ध होय ॥५॥
ध्यानीं धरी विष्णूसी । कर्में करी निराशी ।
मुक्ती त्याचि होयि दासी । सिद्धी त्यापासी रांगती ॥६॥
कर् माकर्म विकर्म । जाणावें ह्याचें वर्म ।
तोचि सनातन धर्म । शर्म घडे त्यायोगें ॥७॥
षट्शास्त्रेंही जाणिली । परि कर्माची हे किल्ली ।
जंववरी हातीं न आली । तंव शिणविलीं त्रिकरणें ॥८॥
णाडिती पक्ष करूनी । अन्या ठेविती अडवुनी ।
ते जातील निर्वाणीं । हे कहाणीं नायकावी ॥९॥
यथोक्त कर्मे करून । जे करिती ईश्वरार्पण ।
दंभासूयादि सोडून । तेची जाण मोक्षभागी ॥११०॥
ऐंद्रीपासूनी अष्ट दिशा । तीर्थें हिंडतां न दुर्दशा ।
दुरावे धरितां फलाशा । ईशानुग्रहावांचुनी ॥११॥
चाक्पटुत्व बुद्धिकौशल । असे जरी विद्याबल ।
तरीं अज्ञानाचें मूल । नरा निर्मूल न करवे ॥१२॥
प्रत्यक्षादि प्रमाणानें । न मिळे तें स्वधर्मानें ।
लाभे बुद्धिशुद्धीनें । वेदवचनें विश्वासितां ॥१३॥
दावी गुरु शास्त्राधारें । तें श्रद्धेनें जो आचरे ।
तो नर भवाब्धी तरे । हेंची खरें मुख्य वर्म ॥१४॥
यज्ञ पूर्तष्टदान । जपतपानुष्ठान ।
सफळ होय भाविकां जाण । गुरुवचन पाळितां ॥१५॥
क्लींकारादि बीजें योजून । मोहनादिप्रयोगाचरण ।
करविती कर्म दारुण । गुरु कोण म्हणेल ते ॥१६॥
ज नदु:खें कळवळे । ज्याचें चित्त स्वयें वळे ।
दीना तारी निजबळें । उपदेश फळे तयाचा ॥१७॥
गरज नाहीं स्वार्थीं ज्याला । सांगेना कां सकामाला ।
त्याचा उपदेश भला । तो लोकांला तारील ॥१८॥
त्रयिमूर्ति तो मानुन । पाळितां त्याचें वचन ।
उद्धरती हीन दीन । सत्य जाण त्रिवाचा ॥१९॥
यत्नें पाप वर्जावें । घडतां प्रायश्चित्त करावें ।
नित्य हरीतें स्मरावें । पाप दुरावे तयाचें ॥१२०॥
वश्य करी इंद्रियांसी । सोडुनी दे परान्नासी ।
माता मानी परस्त्रीसी । खास त्यासी श्रेय ये॥२१॥
शीतोष्णादि साहुनीं । भावें वागे सदाचरणीं ।
परनिंदा न घे कानीं । तो तरोनी तारी परा ॥२२॥
कर्म न फळे स्नानाविणें । अस्नाताच्या वीक्षणें ।
देव फिरती मागें क्षणें । त्याचें जिणें शववत् ॥२३॥
रजस्वल स्नानाविणें । म्हणोनी तें नित्य करणें ।
मात्र मानसस्नानें । रोग्याकारणें योजिलीं ॥२४॥
णाडी लोकां पाखंडपणें । खायी पियी स्नानाविणें ।
तो नर नरकीं शिणें । यमभेणें ये तया ॥२५॥
यम न करी पाप्याची दया । अपराध क्षमा नसे जया ।
नृदेहीं धरितां हरिच्या पायां । यम तया काय करी ॥२६॥
सौष्टवें हरिचें नाम । वेदसेवा तीर्थधाम ।
धर्म करी निष्काम । परंधाम त्या लाभे ॥२७॥
सर्वांहुनी अन्नदान । श्रेष्ठ न ज्या काळ मान ।
बुभुक्षित पात्र जाण । हें तारण उभयत्र ॥२८॥
वसे गृहस्थ होवुन । त्याणें द्यावें शक्त्या अन्न ।
यती वर्णी ब्राह्मण । विमुख होतां जाण दुर्गती ॥२९॥
मध्यान्ही ये भुकेला । न देतां दवडी त्याला ।
त्याचे गेहीं अवदशेला । थारा झाला शाश्वत ॥१३०॥
न:ष्ट दुष्ट न म्हणावा । यथाशक्ती तोषवावा ।
अतिथीप्रसादें ये देवा । दया भावार्थि याची ॥३१॥
क्षोभवितां अतिथीसी । देव पितर तयासी ।
शापिती तो कष्टेंसी । नरकवासी होतसे ॥३२॥
भवभय टाळावया । गंगातीर सेवी तया ।
गती ये हें न घडे जया । नामही तया तारीतसे ॥३३॥
णाठवी जो चित्तीं पाप । लोकां न दे शाप ताप ।
त्याच्या पुण्या नाहीं माप । त्याचा कोप उपशमे ॥३४॥
यत्नें तीर्थवास कीजे । प्रतिग्रह न धेइजे ।
अन्यपाप क्षेत्रीं बारिजे । वज्रलेप जें क्षेत्रपाप ॥३५॥
श्रींगितज्ञाची भक्ती थोर । सौख्य दे जी इहपर ।
साधू होती दुष्ट क्रूर । ईणें पामर तरले ॥३६॥
महामृत्यू अजामिळा । आला फांस घाली गळां ।
नारायणा निजबाळा । बाहे त्या वेळां हरी ये ॥३७॥
हाक दिल्ही नारायणा । त्या अंतरीं पुत्रपणा ।
ब्रीद राखाया नारायणा । दया ये शरणागताची ॥३८॥
संज्ञा पुत्रासी योजिली । तीच दैवें अंतकालीं ।
वैखरीनें उच्चारिली । ती झाली तारक ॥३९॥
पत्ता ज्याचा योग्या नसे । स्वनामें तो भेटतसे ।
विवक्षा न पाहतसे । औदार्य असें जयाचें ॥१४०॥
प्रयत्नें न घेतां नामा । पापी गेला परंधामा ।
घेती ठेवूनी जे प्रेमा । हरि नामातें बुडती कीं ॥४१॥
दास होवूनी विष्णूचे । नाम घेती फुका वाचे ।
अर्चन करिती शालग्रामाचें । स्थान त्याचें वैकुंठीं ॥४२॥
यज्ञादिकें पुनरावृत्ती । जन्मक्लेश न चुकती ।
शालग्रामर्चनें मुक्ती । वैकुंठासी निश्चल ॥४३॥
ग्लौंबीजयुक्तोपासना । करितां कष्टें मिळे त्यांना ।
भूमिलाभ नश्वर जाणा । अन्य कामना न पुरती ॥४४॥
भूति निधी संतती । एकैक मंत्रें मिळती ।
त्यांची नसे शाश्वती । दैवगती अतर्क्य ॥४५॥
मंत्र तंत्रादि फळती । तीं फळें नश्वर होती ।
शालग्राम इष्ट प्राप्ती । दे सन्मती ठेवितां ॥४६॥
डसूं येतां महाकाळ । त्याचें हरावया बळ ।
शालग्रामार्चन सबळ । चित्ता निश्चळ करी जें ॥४७॥
लाभे गुरुप्रसादें जी । विष्णुभावें तिला पूजी ।
त्याला गती न ये दुजी । वैष्णवांमाजीं श्रेष्ठ तो ॥४८॥
धिक्कार असो तयाला । विके जो शालग्रामाला ।
दान देतां भूदानफलाला । दे जी तिला कोण दवडी ॥४९॥
पय आदिकीं अभिषेक । करोनी पीतां तीर्थोदक ।
त्याचें जाय सर्व पातक । चक्रांकयोगें विशेष ॥१५०॥
माला १५१ ते २००
त्यजा विषमचक्रां । शालग्राम सम सुमुख ।
अथवा पूजावा एक । दोन ऐक न पूजावे ॥५१॥
प्रसन्न होय श्रीहरी । शालग्रामर्चनें तारी ।
एकादशी व्रत करी । तोही हरिवल्लभ ॥५२॥
दान यज्ञ तपाहुन । एकादशी व्रत जाण ।
उपवासें करी पावन । पाप जाळून मानवां ॥५३॥
यत्नें कीजे निराहार । किंवा करूनी फलाहार ।
रात्रौ भजनें जागर । करितां नर पावन ॥५४॥
द्रांबीजयुक्तोपासनें । चिरंजीवित्व मात्र होणें ।
तेही देवूनी भवभेणें । हरी उपोषणें एकादशी ॥५५॥
चित्तीं ठेवूनी हरीस । एकाहार एकादशीस ।
एकादशीचा उपवास । द्वादशीस पारणा ॥५६॥
रंगी हरिभजनीं नर । दोन्ही एकादशी सादर ।
करी त्याचे वैकुंठपूर । दामोदरप्रसादें ॥५७॥
जीवां विषय सर्वंत्र । अन्यत्र मिळे भोगमात्र ।
येथेंची नर ज्ञानपात्र । होतां पवित्र मोक्ष घे ॥५८॥
विवश न कीजे इंद्रियगण । द्यावें सर्वां अभयदान ।
आपुलें चित्त शोधुनद्रोहवर्जन करावें ॥५९॥
नेमें पाप वारुन । वदावें सत्य वचन ।
परस्व न घ्यावें चोरून । विषय सेवन सोडावें ॥१६०॥
वसती कीजे सज्जनीं । पीडितांही दुर्जनीं ।
विवेक शांति घ्यावी मनीं । संतोषोनी दैवलाभें ॥६१॥
षट्शत्रू जरीं उठती । त्यांची कीजे उलट गती ।
चित्तीं चिंतावा श्रीपति । सन्मती राखावी ॥६२॥
वदोनी वाचे तन्नाम । करी ऐसा स्वधर्म ।
त्याचें कर्म होय अकर्म । जें दे शर्म इहपर ॥६३॥
शी ण मनी न आणितां । असा धर्म आचरतां ।
केवीं न ये मुक्तता । धरितां सत्यता शास्त्रार्थीं ॥६४॥
कुशल कर्मीं हर्षति । अकुशला द्वेषिती ।
त्यांला कैंची ऊर्ध्वगती । ते दुर्मती जाणावे ॥६५॥
रुद्रोपेंद्रादि देवता । ऐसा धर्म आचरतां ।
तुष्ट होती हें तूं आतां । अनुभविलें ताता विकुंडला ॥६६॥
वचन दूतांचें हें ऐकुन । विकुंडल धरी चरण ।
केलें धर्म निरूपण । धालें मन परिसतां ॥६७॥
शीत होयी अग्नी सूर्य । ऐसें संतां अंगीं वीर्य ।
तुम्हीं चतुर आर्य । एक कार्य करावें ॥६८॥
कुत्सित हा माझा भ्राता । नरकांतूनी ये वरता ।
ऐसा उपाय करा आतां । असाध्य संता नसेची ॥६९॥
रुदित जो माझ्याविरहें । यमयातना न साहे ।
त्या वांचुनी सुख मी हें। न पाहें सर्वथा ॥१७०॥
वौढाळ जरी आपुला । न सोडवे तयाला ।
हें कठिण तुम्हाला । नसे मला वाटतें ॥७१॥
षट्शास्त्री जें नेणती । संत तेंची जाणती ।
म्हणोनी करितों प्रणती । द्यावी गति बंधूला ॥७२॥
डाकू चाड लबाड । लांडी करी जरी द्वाड ।
तरीं तो उद्धरा म्हणोनि आड । पडला भीड घालुनी ॥७३॥
कर्म खोटें श्रीकुंडलाचें । तरीं मन वळे दूतांचें ।
म्हणती आठव्या जन्माचें । पुण्य साचें तुझें असे ॥७४॥
षडंग वेद निपुण । तूं होतास ब्राह्मण ।
मत्स्यदेशीं तुझें स्थान । तेथें ब्राह्मण चार आले ॥७५॥
याशीक शाकल मुनी । त्याचे पुत्र ब्रह्मज्ञानी ।
विधिनिषेधा उलंडुनी । फिरती सोडुनी देहभान ॥७६॥
कर्नृत्वादि नसे ज्यांला । तूं त्या दिगंबरांला ।
गेहीं आणूनी भला । सन्मान केला भावार्थें ॥७७॥
षड्रिपू ज्यां न शिवती । चिदन्वयें विश्व पाहती ।
तत्सेवापुण्यमिती । करूं न सकती कोणीही ॥७८॥
यत्न न होतां सत्संगति । एक दिन घडली होती ।
त्या पुण्याची नसे मिती । अगम्य गती ये ज्या योगें ॥७९॥
हुंतुंकारें गुरूला । अवमानितां ये तुला ।
सहा जन्म भोग सरला । हा लाधला देह मग ॥१८०॥
विषयकर्दमीं येथें ही । रुततां वर येसी तेंही ।
ज्ञानिसेवा फल पाहीं । संदेह नाहीं यामध्यें ॥८१॥
द्वेषरागादि जावून । माघस्नानें तूं पावन ।
होवुन घेतलें साधून । उत्तम स्थान धन्यारे ॥८२॥
षड्रिपुग्रस्त बंधु तुजा । नेणें शुभाशुभ काजा ।
त्याची नसे पुण्यपुंजा । त्या दे तुझ्या पुण्यातें ॥८३॥
यमापाशीं त्वां जावें । तेंची पुण्य वोपावें ।
त्याणें तुझा बंधू पावे । वैकुंठी जवें करी हें ॥८४॥
विकुंडल हें ऐकून । तसें करे पुण्यदान ।
तेणें बंधूला सोडवून । विमानासन्न आणिला ॥८५॥
द्वेष मत्सरादि जावून । त्या पुण्यें शुद्ध होवुन ।
भ्रात्यासह यानीं बैसोन । विष्णुभवना पातला ॥८६॥
षडिंद्रियें जिंकिती । त्यांला दुर्लभ जी गती ।
दूतसंगे वैश्या ये ती । सत्संगती तारी असी ॥८७॥
यत्न न होतां केवळ । तारी ऐसें धर्मबळ ।
देहलोभें काय फळ । खायी काळ अंतीं ज्याला ॥८८॥
फट्कारूनी लोभातें । आचरितां धर्मातें ।
नर पावे मुक्तितें । अर्जुनातें म्हणे दत्त ॥८९॥
उच्च नीच नसे देवा । तो पाहुनी भक्तिभावा ।
देतो आनंदाचा ठेवा । करी भवाब्धीपार ॥१९०॥
चातुर्य जेथें न चले । जेथें तार्किक भागले ।
योगीश्वरही ठकले । तें पद लाधलें भाविका ॥९१॥
टपती अर्थी स्वार्थाला । तसे सिद्ध टपती ज्यालां ।
कष्ठ होती तयांला । भाविकांला तें सहज हो ॥९२॥
योद्धा लक्ष्या लक्षी जेवीं । योगी चित्त ठेवी तेवी ।
त्याल जी पदवी । दवीयसी होतसे ॥९३॥
चाड त्याची न धरितां । सदाचारें येती हाता ।
तेव्हां ऐसें आचरतां । मुक्तता ये जनासी ॥९४॥
टळू न देतां काळ । माघस्नान करिती ते सकळ ।
पूजा होम श्रवणीं वेळ । नेती मळ गळे त्यांचा ॥९५॥
यत्नें व्रतस्य राहती । जरीं ते कामना धरिती ।
नित्य महात्म्यें ऐकिती । पालटे मती आपोआप ॥९६॥
ठ: स्का लागतांही विवश । नाम घेतांही तुटे पाश ।
मग स्वस्थ घेती निराश । त्यांचा नाश होय कीं ॥९७॥
ठ: स्का लागतां बडबडे । नामोच्चार दैवें घडे ।
तो पडे भवाचे कडे । तेथें नडे कीं सावधान ॥९८॥
स्तंभित होती जेथें श्रुति । म्हणोनियां नेति नेति ।
त्या पदाची प्राप्ति । या रीती होतसे ॥९९॥
भक्ति श्रद्धा ध्यान । याहें घडे आत्मज्ञान ।
त्यांत भक्ती ये घडोन । धर्माचरण करितां ॥२००॥
माला २०१ ते २५०
यथार्थ होतां आचरण । शुद्ध होय अंत:करण ।
मग सहजची ध्यान । लागे जाण अर्जुना ॥१॥
स्तंभाधार जेवीं घर । तेवीं ज्ञान भक्त्याधार ।
परभक्ती ज्ञानोत्तर । जे ईश्वरानुरक्ति ॥२॥
भक्ती ज्ञानाची जननी । ती मिळे सदाचरणीं ।
तेव्हां ही लोकां करणी । होय तारिणी जाणावी ॥३॥
यमादि योग सत्कार । कारण असे साचार ।
तप श्रद्धा त्यांत थोर । योगिवर मानिती ॥४॥
खेंचावया इंद्रियां । मन हेतू होय तया ।
बुद्धी खेंचे तिला राया । सत्वशुद्धी पाहिजे ॥५॥
खें म देतां सत्वें धीला । आत्मा स्वयें दिसे भला ।
आचार हा सत्वाला । शोधक योजिला श्रुतीनें ॥६॥
माघस्नान तुच्छ साधन । असें न मानो तुझें मन ।
हें ध्यानीं आणोन । पाहें भ्रमण न ये रे ॥७॥
रचना वेदाची अचाट । अधिकारें दावी वाट ।
भाविक तेणें जाती नीट । जे धीट ते तरती ॥८॥
यत्नें आणि मार्गावर । वेद हा दयापर ।
दोषारोप त्यावर । करतां नर न तरती ॥९॥
माघस्नानपुण्यें एक । ब्रह्मराक्षस तरला ऐक ।
माघस्नान अपसरा सुरेख । करी एकभक्तीनें ॥२१०॥
रमणी सर्वकलापूर्ण । कैलासी जीचें स्नान ।
उमेची सखी होवून । शिवार्जन नित्य करी ॥११॥
यत्नें प्रतिवर्षें ती । माघस्नानीं धरी प्रीती ।
अर्धोदयीं आप्लुती । प्रयागीं ती करितसे ॥१२॥
नटळे तीचा कधीं काळ । होतां नित्य उष:काळ ।
प्रयागीं ये चपळ । योगबळ असे जीला ॥१३॥
म:स्तकीं अंजुली बांधून । करी शंकरा नमन ।
यथाविधी माघस्नान । करी मन लावुनी ॥१४॥
संकल्प ईशप्रीत्यर्थ । याहुनी नसे अन्यार्थ ।
मग ती देहाचा स्वार्थ । प्राज्ञी किमर्थ राखील ॥१५॥
पंनग भूषणें न्हाणाया । जल घेवुन चाले तया ।
गायी चित्त लावुनियां । भवभया वारी जो ॥१६॥
नपाहे ती इतस्तत: । ऐसें नित्य आचरत ।
एके दिनीं मार्गांत । देखे अकस्मात राक्षसा ॥१७॥
यक्षादिक ज्याला भीती । हिमाचलीं करी वस्ती ।
त्याची पाहतां आकृती । प्राण होती कंठगत ॥१८॥
संनिध येतां तीचा । तुषार पडला आर्द्रवस्त्राचा ।
क्रूरभाव राक्षसाचा । गेला पुण्याचा प्रभावें ॥१९॥
पंन जलकणयोगें । पूर्वस्मृती झाली वेगें ।
नमूनी म्हणे कोणगे । आकाशमार्गें जासी तूं ॥२२०॥
नमितों तुझे चरण । जासी कोठें तूं कोण ।
कोठून तुझें आगमन । निवेदन करीं हें ॥२१॥
यक्षिणी किंवा योगिनी । किंवा क्षिराब्धिनंदिनी ।
वाटे तूं होसी भवानी । माझ्या कानीं दे वार्ता ॥२२॥
स्वागम तुझें रूप । लावण्यतेजें त्वद्रूप ।
स्फुरे तेणें माझें दूर । होईजे अज्ञानांध ॥२३॥
हामी ब्रह्मराक्षस । नित्य करीं येथें वास ।
कोणी न येती आसपास । करी ग्रास म्हणोनी ॥२४॥
पोट माझें सदां रितें । खातां गजादि जीवातें ।
कधीं न जाणें तृप्तीतें । आज मातें शांत केलें ॥२५॥
षडरी नित्य खवळती । कधीं न ये स्वस्थ स्थिती ।
ऐसी माझी दुर्गती । आज ती पालटली ॥२६॥
यत्न न होतां दर्शन । झालें मला दैवें जाण ।
करीं माझें उद्धरण । बहु शीण पावलों ॥२७॥
पोर जेवीं मातेपुढें । आळ घेवोनी आड पडे ।
तैसा मी हा तुझ्यापुढें । आड पडे मातोश्री ॥२८॥
षडिंद्रियें मी पाहिलीं । क्षणमात्रही नावरलीं ।
पापकर्में म्यां केली । गती आली हे त्याची ॥२९॥
यज्ञादिक नाहीं केलें । परी क्षेत्रवासपुण्य भलें ।
सहजची होतें घडलें । फल आलें तें आजी ॥२३०॥
परिसोनी त्याचें वचन । म्हणे अप्सरा करीं श्रवण ।
तूं म्हणसी मी कोण । अप्सरा जाण निश्चयें ॥३१॥
रहाणें माझें कैलासीं । मी असें उमेची दासी ।
पूजीं नित्य शिवासी । मकरार्क माघमासीं विशेष ॥३२॥
मंन्नाम कांचनमालिनी । प्रयागीं स्नान करूनी ।
आल्यें जात्यें शिवभवनीं । अर्चीं भवानीपतीला ॥३३॥
त्रयिमूर्तिच्या प्रसादें । सर्वत्र फिरें स्वच्छंदें ।
राहें नित्य परानंदें । नसे संदेह मच्चितीं ॥३४॥
परम हा माघमास । सांप्रत चाले जो जनास ।
स्नानें तारी आणिकास । नसे खास हे शक्ती ॥३५॥
रविमंडलार्धोदयीं । स्नानाकरितां शीघ्र जायीं ।
त्रिवेणी जल न्हेयीं । शिवपायीं अभिषेकीं ॥३६॥
यंनामें पापी तरती । त्याची जडली मला भक्ती ।
तेणें सर्वही मानिती । पूर्वस्थिती ऐक माझी ॥३७॥
त्रपाहीन वेश्याजाती । तेथें माझी उत्पत्ती ।
रूप लावण्य संपत्ती । मीच होती कलिंगीं ॥३८॥
पराक्रमी कलिंगेश । तो भुलोनी झाला वश ।
त्याचे लुटिले सर्व कोश । केला दास त्याला मी ॥३९॥
रडती त्याच्या अंगना । त्यांला न घडवी राजदर्शना ।
इतरांही धनिकजना । ठकवीं नाना प्रयत्नें ॥२४०॥
तंटा लावीं परस्परां । कपटें विश्वास दावीं जारां ।
असे सेवीं अनंत नरां । दुराचारा करूनी ॥४१॥
त्रास न ये पापाचा । परिणाम हा अविचाराचा ।
मातेरा नरदेहाचा । केला भोगाचा ल्हावानें ॥४२॥
णिक्कींहिं जे समजती । परी तेही न उमजती ।
कामाची न करवे शांती । भोगासक्ती करूनी ॥४३॥
छिंन भिन्न करी यम । हें जाणें बुद्धस्तोम ।
त्यालाही नावरे काम । तेथें नाम काय माझें ॥४४॥
धिकारीं संतां महंतां । दुराचार नाणी चित्ता ।
मांस मद्य खातां पितां । तारुण्यसरिता आटली ॥४५॥
छिंन करी यम पाप्यांसी । हें दैवे पाघमासीं ।
माहात्म्य ऐकतां कर्णासी । झोंबले मानसीं विरत्की ये ॥४६॥
धिक्कारीं हीन कुलासी । तेवीच जार भोगांसी ।
पुढें माझी गती कैसी । होईल ऐसी अनुतापें ॥४७॥
ग्रस्त होवूनी मोहग्रहें । केलें जें जें पाप हें ।
सांचविलें द्रव्य व्यर्थ हें । बरवा नोहे परिणाम ॥४८॥
हान्याय कीं अन्याय । न विचारीं अपाय उपाय ।
न धरिली बरवी सोय । आतां हृदय संतापे ॥४९॥
नित्य मानीं भोग गोड । अविवेकीं हें चर्मकुंड ।
विकूनी पाप उदंड । केलें यमदंड भोगाया ॥२५०॥
माला २५१ ते ३००
वासना दुष्ट धरूनी । दुष्टसंगती करूनी ।
पाप केलें हर्षूनी । भागी कोणी नसे त्याचा ॥५१॥
रडोनी ऐसी स्वकर्मासी । संतापूनी मानसी ।
शरण जावूनी द्विजासी । निवेदी त्यासी सर्वही ॥५२॥
यमयातना टाळाया । जन्मारभ्य पाप तया ।
निवेदितां माझी दया । आली तया विप्रासी ॥५३॥
निर्मळ होसी म्हणे द्विज । सर्व सोडुनी दे आज ।
थोर तीर्थ प्रयागराज । तारील तूज निर्धारें ॥५४॥
वारावया पापासी । शीघ्र जायीं प्रयागासी ।
क्षाळिसी सर्व पापासी । अनुतापासी पावतां ॥५५॥
रमणीय त्याचें वचन । निश्चयें अंगीकारून ।
गृह भूषा धन स्वजन । सर्व सोडून दिधलें ॥५६॥
यमयातना पुढें जाणूनी । पाप मनीं आणूनी ।
चित्तीं अनुतापूनी । विप्रा वंदुनी विनविलें ॥५७॥
व्याकूळ झालें माझें मन । करा त्याचें समाधान ।
प्रयागीं करितां माघस्नान । मत्समान तरे कीं ॥५८॥
धीन्धीन् थै थै करोनी । सर्व जन लुटोनी ।
पाप केलें त्याची धुणी । कराया मनीं स्थिरावें ॥५९॥
विश्वास व्हावया चित्ता । सांग एक प्राचीन कथा ।
कोण पापी प्रयागीं न्हातां । तरला दुरितापासुनी ॥२६०॥
नानापरी विनवितां । विप्र वदे ऐक आतां ।
गती लाधली पुरुहूता । सर्व दुरिता वारुनी ॥६१॥
शची ज्याची असे प्रिया । उर्वश्यादि वश्य जया ।
दुर्बुद्धी त्या देवराया । बरी न या दवडूनी ॥६२॥
यमादि योगसंपन्न । गौतमर्षीं तपोधन ।
तत्पत्नी अहल्या जाण । तीवरी मन इंद्र करी ॥६३॥
विवेक सोडुन स्वर्गाहुन । इंद्र आला भुलोन ।
गौतमस्वरूप धरून । कामुक होवुन पातला ॥६४॥
नाहीं गौतम जाणून । स्वयें गौतम बनून ।
अहल्येपासीं येवून । तीला फसवून उपभोगी ॥६५॥
शतक्रतू करोनी । देवाधिपत्य पावुनी ।
स्वर्गी राहे तोची मनीं । हें घेवोनी बुडाला ॥६६॥
यज्ञीं ज्याचा पूर्वभाग । तो करी ऐसें आग ।
तत्क्षणीं ये ऋषी सवेग । जाणोनी मग इंद्र भ्याला ॥६७॥
दु:खी होवूनी ये बाहेर । गौतमें जाणोनी सत्वर ।
शापिला कीं अंगावर । भगें सहत्र पडतील ॥६८॥
खंती करी अहल्या ती । अज्ञानें हो दुर्मती ।
मुनी शापूनि शिला करिती । पुढें रामें ती उद्धरिली ॥६९॥
हतदैव देवेश । भगें पडतां शरीरास ।
मेरुपर्वती गुहावास । करी त्रास पासून ॥२७०॥
रडे केल्या कर्मासी । धिक्कारी आपणासी ।
विरह झाला शचीसी । बृहस्पतीसी ती पुसतसे ॥७१॥
हसोनी म्हणे बृहस्पती । चला दावूं देवपती ।
शची देवांसह येती । मेरुपर्वतीं तेधवां ॥७२॥
रडत बैसला देवेश । बृहस्पती दावी तयांस ।
लाजोनी इंद्र देहास । झांकोनी ठेवी ते क्षणीं ॥७३॥
दाटोनी शोकें गुरूला । इंद्र म्हणे तारा मला ।
पुन: न करीं ह्या कर्माला । अनुग्रह केला पाहिजे ॥७४॥
रिघतां शरण गुरूतें । दयेनें तो वदे त्यातें ।
जावूनी ब्रह्मक्षेत्रातें । तीर्थराजातें सेवीं तूं ॥७५॥
द्रंममित धन दान । देतां होय मेरुसमान ।
खास ज्याला उपमान । न ये त्रिभुवनतीर्थाची ॥७६॥
विविध पापें जो हरी । तेथें तूं स्नान करीं ।
हें ऐकूनी वृत्रारी । जावूंनी करी मकराकीं स्नान ॥७७॥
द्राक्पाप जावून । इंद्र झाला सहस्रनयन ।
तूं करीं त्रिवेणीस्नान । चित्तीं चिंतून शंकरा ॥७८॥
वचन ऐसें विप्राचें । परिसोनी मनाचें ।
स्थैर्य करोनी प्रयागाचें । केलें त्याचें दर्शन ॥७९॥
यत्स्नान तीन दिन । करितां पाप जावून ।
शेष मासस्नानें जाण । अप्सरापण मज आल्यें ॥२८०॥
विदुषी होवुनी कैलासीं । राहें गौरीहरापासीं ।
अद्यापी माघमासीं । प्रतिवर्षीं स्नान करीं ॥८१॥
द्राक्तारिलें हा उपकार । स्मरोनी कराया दूर ।
कृतघ्नत्वा सादर । ऐसा निर्धार केला म्यां ॥८२॥
वचन तीचें परिसूनी । राक्षस वदे नमूनी ।
पूर्वजन्म आठवूनी । खिन्न होवुनी निवेदीं मी ॥८३॥
यन्नामाचें स्मरण । करी पाप निवारण ।
त्या काशींत जन्मून । श्रेष्ठ ब्राह्मण मी होतों ॥८४॥
देवर्षिपित्रर्चन । न घडलें विप्रतर्पण ।
न केलें इष्टापूर्तदान । न केलें स्नान गंगेचें ॥८५॥
हंसजप किंवा ध्यान । न केलें घेतलें दान ।
दुष्टापासून अनुदिन । ब्रह्मस्व हिरोन घेतलें ॥८६॥
पोट भरीं अभक्ष्यभक्षणें । सत्यवार्ता कधीं नेणें ।
सर्व पापें पूर्णपणें । देती ठाणें माज्याठायीं ॥८७॥
षडिंद्रियें नावरलीं । थोरांची बोली नायकिली ।
काशीक्षेत्रीं मृती आली । दैवें झाली दुर्दशा ॥८८॥
यन्नाम अविमुक्त । जेथें सर्व होती मुक्त ।
तेथें होतां पापसक्त । भैरव युक्त दंडी त्याला ॥८९॥
पोञ्चतां अन्यत्र मरण । त्याला यमयातना दारुण ।
काशींत मरतां जाण । भैरवशासन क्षेत्रपाप्या ॥२९०॥
षट्शास्त्रीं असोनि निपुण । क्षेत्रीं केलें पापाचरणं ।
म्हणोनीं विश्वेश्वरें जाण । भैरवशासन योजिलें ॥९१॥
यच्छासनें नवू योनी । प्रेतभूतादि भोगूनी ।
दाहावें जन्म ये स्थानीं । राक्षसयोनी मिळाली ॥९२॥
चित्तीं नसे सुखलेश । भोगीतसें दारुन क्लेश ।
माझे दृढकर्मपाश । मोक्षीं निराश होतों मी ॥९३॥
तं टा करोनी ब्राह्मण । जिंकीं विद्यामदें जाण ।
त्याचें फळ हें दारुण । राक्षसपण शेवटीं ॥९४॥
तोक्षेत्रवास केवळ । झाला आतांची सफळ ।
पदरीं तेंची पुण्यबळ । दर्शनें कळतसे तुझ्या ॥९५॥
षष्ठीसहस्र संवत्सर । या जन्मास झाले फार ।
कष्ट भोगिले आतां तार । मातें सत्वर दयेनें ॥९६॥
यथार्थ सर्व सांगून । ब्रह्मराक्षस नमून ।
आड पडला तें पाहुन । वळली कांचनमालिनी ॥९७॥
तोजरीं महापाप । त्याला कराया विपाप ।
ती दयेनें आपोआप । त्याचे ताप निवारी ॥९८॥
षष्ठीसहस्र वर्षें तूं रे । पाप भोगिलें येथें रे ।
नवू जन्मीं तसें सारें । कर्म बरें क्षाळिलें ॥९९॥
यमयातना जरीं होत्या । चौर्याऐशीं लक्ष धिरट्या ।
कदापीही न चुकत्या । क्षेत्रवासें त्या वारिल्या ॥३००॥
माला ३०१ ते ३४३
सर्वतीर्थामध्यें थोर । गंगा तीहुनी काशीनगर ।
जेथें तारी विश्वेश्वर । हा निर्धार सत्यची ॥१॥
वसे ताराया ह्या लोकांला । संगें अन्नपूर्णेला ।
घेवोनी परिवाराला । म्हणती ज्याला विश्वेश ॥२॥
मंत्र तारक कानीं । सांगे मरतांची प्राणी ।
नेयी त्याला उद्धरोनी । तो भवानीनायक ॥३॥
त्रयमूर्ति पाप्यास । उपदेशें तारी खास ।
करोनी जे क्षेत्रवास । करिती खास पातकें ॥४॥
स्वयें भैरवाकरवीं । त्यांला यातना भोगवी ।
भोगें पातक संपवी । मग दे पदवी तयाला ॥५॥
रूढयोगा दे सायुज्य । अन्य धन्या करी पूज्य ।
कैलासी ने तेथें प्राज्य । सौख्य होय निश्चित ॥६॥
पाप काशीमध्यें ज्याणें । केलें त्याला हें भोगणें ।
कल्पित योनी भोगूनी त्याणें । मोक्ष घेणें निश्चित ॥७॥
यमदूत जेथ न येती । भैरव यातना देती ।
परी अंतीं गती ये ती । क्षेत्रमृती असी असे ॥८॥
सर्व पाप जातां तूझें । दर्शन हें झालें माझें ।
आतां कष्ट तुझे विझे । देतें माझें थोडें पुण्य ॥९॥
वसोनी मी कैलासीं । प्रतिवर्षीं माघमासीं ।
करीं स्नान प्रयागासी । पुण्यराशी जोडिले असे ॥३१०॥
यंनाम तीर्थराज । स्नानें क्षाळी पापपुंज ।
जेणें तारिलें मज । करविलें अजदर्शन ॥११॥
त्रयमूर्ती तो माझा देव । पुरवी भक्तांचा भाव ।
निजपदीं देयी ठाव । तो हा तव तारक ॥१२॥
स्वरूप चिंतुनी त्याचें । एक माघस्नानाचें ।
फळ देयीं तुला साचें । सद्गतीचें दायक जें ॥१३॥
रूप शिवाचें चिंतून । अप्सरा ती हर्षून ।
पिळूनी आर्द्रवसन । करीं जीवन घेतसे ॥१४॥
पाणी हातीं घेवून । म्हणे एक माघपुण्य ।
तुला म्यां दिल्हें दान । म्हणोनी जीवन सोडिलें ॥१५॥
यद्रूप अति कराल । होतें परंतू तीणें जल ।
सोडितां तो तत्काळ । शोभे विमल राक्षस ॥१६॥
सर्व क्रूरभाव त्याचे । पालटोनी शांततेचें ।
पात्र झाला तो हें पुण्याचें । फळ वाचे न वर्णवे ॥१७॥
वदे वंदूनी अप्सरेला । माये उद्धरिलें मला ।
न विसरें उपकाराला । प्रत्युपकाराला काय देवूं ॥१८॥
तंत्र मंत्रादि साधन । संतांपुढें जाती लपोन ।
ज्यावरी करिती नयन । तो पावन होतसे ॥१९॥
त्र्ययी धर्मादि साधनें । फलद होती कालानें ।
तत्काल संतदर्शनें । फल दानें देतात ॥३२०॥
स्वयें तरोनी तारिती । संतांच्या ह्या विभूती ।
लोककल्याणार्थ वांचिती । ज्या फळती नमस्कारें ॥२१॥
रूप संतांचें अलौकिक । वसे जेथें नित्य विवेक ।
त्यांपुढें बापुडें पातक । शोक धाक कायसे ॥२२॥
पापी मी हो महाक्रूर । माझा केला त्वां उद्धार ।
तुला प्रसन्न शंकर । असो धरसुताही ॥२३॥
यत्प्रसादें तूं धन्य । अससी लोकमान्या ।
तो ताराया अन्या । करो वदान्या नित्य तुला ॥२४॥
सर्वत्र जें दिसे मज । अनित्य वाटे तें आज ।
आतां मातें ज्ञान पाज । अन्य काज न उरलें ॥२५॥
वदें निश्चय करून । इहपर भोग साधन ।
तें मानी श्ववमन । विटे मन तेथें आतां ॥२६॥
पल्लवूनी वदूं किती । त्वद्दर्शनें शांति दांती ।
समाधान उपरती । लाधली क्षांती पूर्णत्वें ॥२७॥
लक्ष्य लावूनी श्रद्दायुक्त । उपदेश श्रवणीं सक्त ।
झालों आतां करीं व्यक्त । प्रबोध मुक्त करी जो ॥२८॥
वसें दैवे कोठेंतरीं । पुन: ऐसें न करीं ।
ऐसा धर्म सुंदरी । सांगें वारी जो आवृत्ती ॥२९॥
स्वभाव जाणूनी त्याचा । मग अप्सरा बोले वाचा ।
हा देह देवयोनीचा । झाला साचा तुझारे ॥३३०॥
रूपें देव तूं खास । नरधर्मीं नहो वास ।
नर जे दैवी संपत्तीस । धरिती त्यांस मोक्ष ये ॥३१॥
पावले देव जयासी । स्वसंपत्तीनें दैत्यांसी ।
आसुरी संपत्ती ग्रासी । मोक्ष त्यांसी दुर्लभ ॥३२॥
यमेंद्राश्विवरुणादि । पद पावले अनादि ।
तूंही जावया त्या पदीं । वागीं मदीयोक्तधर्में ॥३३॥
ॐकारवाच्य जो देव । त्याच्या पदीं ठेवीं भाव ।
त्याला समर्पूनी सर्व । वायां गर्व न करीं ॥३४॥
नम्र होई सर्व भूतां । दैवी संपत्ती तत्वता ।
राखें शोधीं निजचित्ता । ब्रह्मसत्ता लक्ष्यीं धरीं ॥३५॥
मोचन करीं हिंसेला । न वदें परदोषाला ।
सद्धृतीमतीनें मनाला । आवरी कामाला वारूनी ॥३६॥
म हादेवा भजें नित्य । दृश्य हें पाहें असत्य ।
प्रवाहपतितकृत्य । करीं अहंता सोडुनी ॥३७॥
हाची तुला उपदेश । चिदन्वयें देखें विश्वास ।
जीवन्मुक्ति दशेस । जासी खास समत्वें ॥३८॥
सि द्धीलागीं न भुलतां । असा नित्य वागतां ।
जीवन्मुक्ती तत्वतां । मिळोनी विदेहता मिळेल ॥३९॥
घाम लाधलें त्याला खास । विमान आलें सूर्यसंकाश ।
राक्षस वंदूनी तीस । गेला स्वर्गास पुण्य भूं ॥३४०॥
यत्नाविना मुक्ति देवुनी । अप्सरा गेली शिवभुवनीं ।
अर्जुना म्हणे श्रीदत्तमुनी । माघस्नानी फळ हें ॥४१॥
स्वा शय हा ठेवुनी । जनांला फल दावुनी ।
वेद तारी असें ऐकुनी । अर्जुन मनीं आनंदला ॥४२॥
हाश्रीदत्तार्जुन संवाद । माघमाहात्म्यमिषें विषद ।
हो हा हरी जीवात्म भेद । अखेर पद दे ध्रु ॥४३॥
श्रीगोविंदकृपापूर्णा वासुदेवसरस्वती । मृगार्के नर्मदातीरे तीर्थराज इवोद्गता ॥१॥
इति श्रीदत्तात्रेयाsर्जुनसंवादे मकरार्कमाघमाहात्म्यं संपूर्णं ॥ श्रीदत्तात्रेयार्पणमस्तु ॥
