भारतीय समाजाच्या योग्य आर्थिक आणि सामाजिक विकासासाठी स्त्रीशिक्षण अत्यंत महत्त्वाचे आहे. स्त्री आणि पुरुष दोघेही एका नाण्याच्या दोन बाजू आहेत.कोणत्याही देशाचा संपूर्ण विकास होण्यासाठी तेथील महिला शिक्षित असणे आवश्यक आहे. हे एखाद्या औषधासारखे आहे जे रुग्णाला बरे होण्यास मदत करते आणि त्याला पुन्हा निरोगी होण्यास मदत करते. भारताला आर्थिक आणि सामाजिकदृष्ट्या विकसित बनवण्यासाठी स्त्रीशिक्षण हा खूप मोठा मुद्दा आहे. सुशिक्षित स्त्री ही एक अशी साधन आहे जी आपल्या कौशल्य आणि ज्ञानाने भारतीय समाजावर आणि तिच्या कुटुंबावर सकारात्मक प्रभाव पाडते.भारताच्या प्रगतीसाठी महिलांनी शिक्षित होणे अत्यंत आवश्यक आहे कारण आई ही आपल्या मुलांची पहिली शिक्षिका असते जी त्यांना जीवनातील चांगल्या वाईटाची जाणीव करून देते. स्त्री शिक्षणाकडे दुर्लक्ष झाले तर ते देशाच्या भवितव्यासाठी धोक्यापेक्षा कमी नाही. अशिक्षित स्त्रीमध्ये तिच्या कुटुंबाची आणि मुलांची योग्य काळजी घेण्याची क्षमता नसते.
एक सुशिक्षित स्त्री आपल्या कुटुंबाची आणि मुलांची जबाबदारी चांगल्या प्रकारे पार पाडू शकते, त्यांना चांगल्या-वाईटाचे ज्ञान देऊ शकते, सामाजिक आणि आर्थिक कार्य करून देशाला मदत करू शकते, असे आपण निश्चितपणे म्हणू शकतो. त्याच्या प्रगतीसाठी हातभार लावू शकतो.
पुरुषाला शिक्षित करून आपण केवळ एका व्यक्तीपर्यंत पोहोचू शकतो, परंतु स्त्रीला शिक्षित करून संपूर्ण देशापर्यंत पोहोचू शकतो. महिला साक्षरतेच्या अभावामुळे देश कमकुवत होतो. म्हणूनच स्त्रियांना त्यांचा शिक्षणाचा अधिकार मिळणे अत्यंत आवश्यक आहे आणि त्यांना कोणत्याही प्रकारे पुरुषांपेक्षा कमी समजू नये.
आजच्या काळात भारत स्त्री साक्षरतेच्या बाबतीत सातत्याने प्रगती करत आहे. भारताच्या इतिहासातही शूर महिलांचा उल्लेख आढळतो. मीराबाई, दुर्गावती, अहिल्याबाई, लक्ष्मीबाई या काही प्रसिद्ध महिलांबरोबरच गार्गी, विश्वबरा, मैत्रयी इत्यादी वैदिक काळातील स्त्री तत्त्वज्ञांची उदाहरणेही इतिहासाच्या पानात नोंदलेली आहेत. या सर्व महिला प्रेरणास्त्रोत होत्या. त्यांनी समाज आणि देशासाठी दिलेले योगदान आपण कधीही विसरू शकत नाही.
आज स्त्री शिक्षणाचे महत्त्व ओळखणे अत्यंत गरजेचे आहे कारण त्या आपल्या मुलांच्या पहिल्या शिक्षिका आहेत ज्या पुढे जाऊन देशाच्या उभारणीला नवी ओळख देतील. कोणत्याही मुलाचे भविष्य हे त्याच्या आईने दिलेल्या प्रेमावर आणि पालनपोषणावर अवलंबून असते जे फक्त एक स्त्रीच करू शकते. प्रत्येक मुलाला त्याच्या आयुष्यातील पहिला धडा त्याच्या आईकडूनच मिळतो. म्हणूनच आईने शिक्षित असणे खूप महत्वाचे आहे जेणेकरून ती आपल्या मुलामध्ये असे गुण बिंबवू शकेल जे त्याच्या जीवनाला योग्य दिशा देऊ शकतात. सुशिक्षित महिला केवळ त्यांच्या मुलांचेच नव्हे तर त्यांच्या आजूबाजूच्या अनेक लोकांचे जीवन बदलू शकतात जे देशाच्या विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावू शकतात.
एक स्त्री तिच्या आयुष्यात आई, मुलगी, बहीण, पत्नी अशी अनेक नाती निभावते. कोणत्याही नात्यात अडकण्याआधी ती स्त्री देशाची स्वतंत्र नागरिक आहे आणि तिला पुरुषांना मिळालेले सर्व अधिकार आहेत. त्यांना त्यांच्या इच्छेनुसार शिक्षण घेण्याचा अधिकार आहे जेणेकरून ते त्यांच्या इच्छित क्षेत्रात काम करू शकतील. शिक्षणामुळे महिलांना स्वत:च्या पायावर उभे राहण्यास आणि त्यांना स्वावलंबी बनविण्यास मदत होते. शिक्षणामुळे समाजात महिलांचा दर्जा तर उंचावतोच, पण समाजाची महिलांप्रती असलेली संकुचित विचारसरणीही संपते, ज्यात त्यांना पालकांवर ओझे म्हणून पाहिले जात होते.
शिक्षणामुळे महिलांनाही पुरुषांप्रमाणे समाज आणि देशाला प्रगतीच्या मार्गावर नेण्याच्या कर्तव्याची जाणीव होते.
भारतातील स्त्री साक्षरतेचे गांभीर्य कमी आहे कारण फार पूर्वीपासूनच समाजात महिलांवर विविध बंधने लादण्यात आली होती. हे निर्बंध लवकर दूर करणे अत्यंत गरजेचे आहे. ही बंधने दूर करण्यासाठी आपल्याला स्त्री शिक्षणाबाबत मोठ्या प्रमाणावर जनजागृती करावी लागेल आणि महिलांना त्यांच्या हक्कांसाठी प्रवृत्त करावे लागेल जेणेकरून त्या पुढे येऊन समाज आणि देश बदलण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावू शकतील.
