प्राचीन काळी पृथ्वीवर बाली नावाचा एक प्रतापी राजा होता. राजा बाली स्वभावाने अतिशय बलवान आणि धार्मिक होता. आपल्या प्रजेवर त्यांचे खूप प्रेम होते आणि त्यांच्या कल्याणासाठी त्यांनी कोणतीही कसर सोडली नाही. तथापि, त्यांच्यात एक कमतरता होती. त्याला त्याच्या शक्तीचा खूप अभिमान होता. तो स्वतःला देवांपेक्षा वरचढ मानत असे. त्यामुळे त्याच्यासोबत भुतेही आली होती. असे म्हटले जाते की, राजा बालीला चिरंजीवीचा आशीर्वाद आहे. म्हणूनच तो आजही जिवंत आहे. दरवर्षी तो पृथ्वीवरील आपल्या प्रजेला भेटण्यासाठी पाताळलोकातून एक दिवस येतो. राजा बळीशी संबंधित आख्यायिका.
एकदा स्वर्गातील भगवान इंद्रांना दुर्वास ऋषींच्या क्रोधाला सामोरे जावे लागले. ऋषींच्या शापामुळे इंद्राचा राक्षसांशी युद्धात पराभव झाला आणि राजा बळीने तिन्ही लोकांचा ताबा घेतला. यानंतर राजा बळीला गर्व झाला. सर्व देव आणि तपस्वी भगवान विष्णूंकडे गेले आणि त्यांना सोडवण्याची विनंती केली.
भगवान विष्णूने वामन म्हणून अवतार घेतला. वामनदेव ब्राह्मणाच्या रूपात बळी राजाकडे पोहोचले. त्यावेळी राजा बली यज्ञ करत होता. वामनाने राजा बळीकडे दान मागितले. बलिदानामुळे राजा बळी कोणत्याही ब्राह्मणाला दान देण्यास नकार देऊ शकला नाही. म्हणून त्याने वामनाला काहीतरी मागायला सांगितले. तेव्हा वामन देवाने राजा बळीला तीन फूट म्हणजेच तीन फूट जमीन दान करण्यास सांगितले. राजा बळी एवढंच बोलला, त्याने वामनाला सांगितलं, जा आणि जमिनीच्या तीन पायऱ्या मोजा.
त्यानंतर वामनदेव प्रत्यक्ष अवतारात आले आणि त्यांनी विशाल रूप धारण केले. त्याच्या सामर्थ्याने त्याने संपूर्ण पृथ्वी एका पायरीत मोजली. मग दुसऱ्या पायरीत संपूर्ण स्वर्ग मोजला. आता त्याग करण्यासारखे काही उरले नव्हते. वामनदेवांनी राजाला विचारले आता तिसरे पाऊल कुठे टाकायचे. तेव्हा राजा बळी म्हणाला की आता फक्त माझे डोके द्यायचे बाकी आहे. तू माझ्या डोक्यावर पाय ठेव. वामनदेवांनी बळीच्या मस्तकावर पाऊल ठेवताच ते पाताळलोकात गेले.
वामन देवाने बळी राजाला पाताळलोकाचा राजा बनवले आणि पुन्हा स्वर्गीय जग इंद्राच्या स्वाधीन केले. त्याच वेळी पृथ्वीवरून राक्षसांचे राज्यही संपले. राजा बालीला चिरंजीवीचे वरदान लाभले होते. त्यामुळे तो मरू शकत नाही. प्रजेला भेटण्याची इच्छा त्यांनी देवासमोर व्यक्त केली. त्यानंतर विष्णूने राजा बळीला वर्षातून एक दिवस आपल्या प्रजेला भेटण्यासाठी पृथ्वीवर येऊ शकेल असे वरदान दिले. असे म्हटले जाते की चिरंजीवी असल्यामुळे राजा बळी अजूनही जिवंत आहे आणि दरवर्षी ओणम सणाच्या दिवशी तो पृथ्वीवरील आपल्या प्रजेला भेटायला येतो.
