रात्री १२ ते ३ या वेळेला पूजा, जप किंवा शुभ कार्यांसाठी सामान्यतः निषिद्ध मानले जाते. यामागे एक खोल आध्यात्मिक आणि शास्त्रीय कारण आहे. हिंदू धर्मात रात्रीचे चार प्रहरांमध्ये विभाजन केले आहे, ज्यातील शेवटचा प्रहर ब्रह्ममुहूर्तावर संपतो. हिंदू परंपरेनुसार, रात्री १२ ते ३ हा काळ राहुकाळ किंवा यमघट म्हणून ओळखला जातो. या वेळी पूजा करणे अशुभ मानले जाते कारण असे मानले जाते की या काळात नकारात्मक शक्तींचा प्रभाव जास्त असतो. याशिवाय या काळात वातावरणात तमोगुण वाढतो, ज्यामुळे पूजेसारख्या पवित्र कार्यासाठी योग्य ऊर्जा मिळत नाही.
आपण या वेळी पूजा का करत नाही?
रात्रीचा मध्य, विशेषतः रात्री १२ ते पहाटे ३ हा राक्षसी काळ किंवा तामसिक काळ मानला जातो. हा काळ तामसिक आणि नकारात्मक उर्जेच्या प्रभावाखाली असतो. असे मानले जाते की या काळात तंत्र, भूत, पिशाच, राक्षसांच्या शक्ती सक्रिय राहतात. हा काळ सामान्यतः तांत्रिक क्रियाकलाप, स्मशान साधना किंवा नीच साधना यासाठी असतो. या वेळी देव आणि दैवी गुण सुप्त राहतात, म्हणून पूजा निष्क्रिय असते.
रात्रीचा हा काळ अंधार आणि नकारात्मक ऊर्जेशी संबंधित मानला जातो, ज्यामुळे पूजा करणे टाळले जाते. असे मानले जाते की या वेळी देवता विश्राम करतात, त्यामुळे त्यांना त्रास न देण्यासाठी पूजा टाळली जाते. तसेच शास्त्रीय कारण म्हणजे रात्रीच्या या वेळी मानवी शरीर आणि मन थकलेले असते, ज्यामुळे पूजेची एकाग्रता आणि शुद्धता राखणे कठीण होते.
ब्रह्ममुहूर्त विरुद्ध मध्यरात्री
ब्रह्ममुहूर्त (पहाटे ३:३० ते ५:३० दरम्यान) हा काळ शास्त्रांमध्ये ध्यान, मंत्र जप आणि उपासनेसाठी सर्वोत्तम मानला जातो.
