Bada Mangal 2025 बडा मंगल हा प्रामुख्याने उत्तर भारतात, विशेषतः उत्तर प्रदेशात (लखनऊ आणि आसपासच्या भागात) साजरा केला जाणारा एक धार्मिक उत्सव आहे. हा उत्सव हिंदू धर्मातील हनुमान भक्तांसाठी विशेष महत्त्वाचा आहे. ज्येष्ठ महिन्यातील प्रत्येक मंगळवारी (मुख्यतः पहिल्या किंवा दुसऱ्या मंगळवारी) हा सण साजरा केला जातो. बडा मंगल हा हनुमान जयंतीच्या स्मरणार्थ आणि भगवान हनुमान यांच्या भक्तीला समर्पित आहे. या दिवशी हनुमान मंदिरांमध्ये विशेष पूजा, भजन, कीर्तन आणि भंडारे (अन्नदान) आयोजित केले जातात.
‘बडा मंगल’ या नावाचा अर्थ ‘मोठा मंगल’ असा आहे, कारण मंगळवार हा हनुमानजींचा वार मानला जातो आणि ज्येष्ठ महिन्यातील मंगळवार विशेष पवित्र समजले जातात.
महाराष्ट्रात बडा मंगल साजरा केला जातो का?
महाराष्ट्रात बडा मंगल हा सण उत्तर भारताइतका मोठ्या प्रमाणात किंवा विशिष्ट नावाने साजरा केला जात नाही. महाराष्ट्रात हनुमान भक्ती खूप आहे, आणि हनुमान जयंती, मंगळवार उपास, आणि इतर हनुमान पूजा मोठ्या भक्तिभावाने केल्या जातात. परंतु, ‘बडा मंगल’ ही संकल्पना आणि त्याच्याशी संबंधित उत्सव मुख्यतः उत्तर भारतापुरता मर्यादित आहे. महाराष्ट्रात ज्येष्ठ महिन्यातील मंगळवारी काही ठिकाणी हनुमान मंदिरांमध्ये विशेष पूजा होतात, पण त्याला ‘बडा मंगल’ म्हणून संबोधले जात नाही. महाराष्ट्रातील हनुमान भक्ती प्रामुख्याने हनुमान जयंती, रामनवमी, आणि मंगळवारी नियमित पूजेवर केंद्रित आहे.
बडा मंगल या दिवशी काय करावे?
बडा मंगलच्या दिवशी हनुमान भक्त काही खास धार्मिक आणि सामाजिक कार्य करतात. यामध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
हनुमान मंदिरात दर्शन आणि पूजा: सकाळी लवकर उठून स्नान करावे आणि हनुमान मंदिरात जाऊन दर्शन घ्यावे. हनुमान चालीसा, सुंदरकांड, बजरंग बाण यांचे पठण करावे.
व्रत आणि उपवास: काही भक्त या दिवशी उपवास ठेवतात. उपवासात फलाहार किंवा सात्विक भोजन घेतले जाते.
भंडारा आणि दान: बडा मंगलचा मुख्य आकर्षण म्हणजे भंडारा (मोफत अन्न वाटप). भक्त मंदिरात किंवा सार्वजनिक ठिकाणी गरीब आणि गरजूंना अन्न, वस्त्र, आणि इतर वस्तूंचे दान करतात.
कीर्तन आणि भजन: हनुमान मंदिरांमध्ये सामूहिक भजन, कीर्तन, आणि रामायण पठण आयोजित केले जाते.
सात्विक जीवनशैली: या दिवशी राग, द्वेष, आणि नकारात्मक विचार टाळून सात्विक आणि शांत जीवनशैली अंगीकारली जाते.
पूजा विधी
बडा मंगलच्या दिवशी हनुमान पूजा खालीलप्रमाणे करता येते:
सकाळी स्नान करून स्वच्छ वस्त्र परिधान करावे. हनुमान पूजेचा संकल्प घ्यावा.
हनुमानजींची मूर्ती किंवा चित्र स्वच्छ जागी ठेवावे. मूर्तीला गंध, फुले, आणि हार अर्पण करावे.
तुपाचा किंवा तिळाच्या तेलाचा दिवा लावावा आणि धूप प्रज्वलित करावा.
हनुमानजींना बेसनाचे लाडू, केळी, आणि इतर सात्विक पदार्थांचा नैवेद्य अर्पण करावा.
हनुमान चालीसा, सुंदरकांड, बजरंग बाण, आणि “ॐ हं हनुमते नमः” या मंत्राचा जप करावा. 108 वेळा मंत्रजप करणे शुभ मानले जाते.
पूजा संपल्यानंतर हनुमानजींची आरती करावी.
पूजेनंतर प्रसाद सर्वांना वाटावा आणि शक्य असल्यास भंडारा आयोजित करावा.
बडा मंगलचे महत्त्व
बडा मंगल हा हनुमानजींच्या भक्ती आणि शक्तीला समर्पित आहे. असे मानले जाते की या दिवशी हनुमान पूजा केल्याने भक्तांच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात. हनुमानजींना संकटमोचन म्हणून पूजले जाते. बडा मंगलच्या पूजेने जीवनातील अडचणी आणि संकटे दूर होतात, अशी श्रद्धा आहे.
बडा मंगल हा उत्तर भारतात हनुमान भक्तांसाठी अतिशय महत्त्वाचा सण आहे. महाराष्ट्रात याला तितके प्राधान्य नसले तरी हनुमान भक्ती सर्वत्र पाहायला मिळते. या दिवशी हनुमान पूजा, उपवास, आणि दान करणे शुभ मानले जाते. जर तुम्ही बडा मंगल साजरा करू इच्छित असाल, तर वरील पूजा विधी आणि प्रथा अवलंबून हनुमानजींची कृपा प्राप्त करू शकता.
