महाभारताच्या बाहेरही आपल्याला महाभारताशी संबंधित कथा आढळतात. त्यापैकी एक कर्ण आणि एका सापाबद्दल आहे.
लोककथेनुसारमहाभारताच्या युद्धात, जेव्हा कौरव आणि पांडव यांच्यात निर्णायक लढाई चालू होती, तेव्हा कर्ण आणि अर्जुन एकमेकांसमोर उभे राहिले. ही लढाई दोन्ही योद्ध्यांच्या शौर्याची आणि नशिबाची कसोटी होती.
तेव्हा अश्वसेन नावाचा एक विषारी सर्प येऊन कर्णाच्या भात्यात बसला असे मानले जाते. भाता म्हणजे तूणीर किंवा तरकश ज्यात बाण ठेवले जातात. तो पाठीवर बांधला जातो. जेव्हा कर्णाने बाण काढण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा तो साप त्याच्या हातात पडला.
कर्णाने विचारले, "तू कोण आहेस आणि तू कुठून आलास?" सापाने उत्तर दिले, "हे उदार कर्ण, मी अर्जुनावर सूड घेण्यासाठी तुझ्या भात्यात शिरलो."
कर्णाने विचारले, "का?"
सापाने उत्तर दिले, "राजा! अर्जुनाने एकदा खांडव वनात आग लावली होती. माझी आई त्या आगीत मरण पावली. तेव्हापासून माझ्या मनात अर्जुनावर द्वेष आहे. मी त्याच्यावर सूड घेण्याची संधी वाट पाहत आहे. मला आज ती संधी मिळाली आहे. साप म्हणाला, "बाणाऐवजी मला सोड. मी थेट अर्जुनाकडे जाऊन त्याला चावेन, आणि तो काही क्षणातच मरेल."
सापाचे बोलणे ऐकून कर्ण सहज म्हणाला, "हे सर्पराजा, तू चूक करत आहेस. जेव्हा अर्जुनाने खांडव वनात आग लावली तेव्हा त्याचा हेतू कधीच तुझ्या आईला जाळण्याचा नव्हता. अशा परिस्थितीत, मी अर्जुनाला दोषी ठरवत नाही. अनैतिक मार्गाने विजय मिळवणे माझ्या मूल्यांमध्ये नाही, म्हणून कृपया परत या आणि अर्जुनाला इजा करू नका." हे ऐकून साप तेथून उडून गेला.
या प्रसंगातून आपल्याला जीवनासाठी अनेक महत्त्वाचे धडे मिळतात:
नीती आणि मूल्यांचे पालन: कर्णाला विजय अगदी जवळ मिळाला होता, पण त्याने अनैतिक मार्गाचा स्वीकार केला नाही. त्याने आपल्या 'युद्ध नीती' आणि 'क्षत्रिय धर्म' या मूल्यांना विजयापेक्षा जास्त महत्त्व दिले.
जीवनात उपयोग: आयुष्यात मोठी उद्दिष्ट्ये गाठताना, आपल्याला अनेकदा चुकीचे आणि सोपे मार्ग दिसतात. पण यशाचा खरा आनंद तेव्हाच मिळतो, जेव्हा आपण प्रामाणिकपणा आणि नीतीमत्तेची साथ सोडत नाही.
स्वतःच्या सामर्थ्यावर विश्वास : कर्णाला कोणाच्याही मदतीची गरज नव्हती. त्याने स्पष्ट केले की, तो केवळ त्याच्या स्व-सामर्थ्यावर विश्वास ठेवतो. दुसऱ्याच्या आधारावर मिळालेला विजय कर्णाला मान्य नव्हता.
जीवनात उपयोग: यश मिळवण्यासाठी शॉर्टकट किंवा इतरांच्या कुबड्या वापरण्याऐवजी, आपल्या कौशल्यांवर आणि मेहनतीवर विश्वास ठेवा. यामुळे मिळणारे यश अधिक टिकाऊ आणि समाधानाचे असते.
तत्त्व आणि पराक्रम : कर्णाने व्यावहारिक फायदा बाजूला ठेवून तत्त्वज्ञान निवडले. या प्रसंगामुळे त्याला आपले प्राण गमवावे लागले, पण त्याने आपले 'स्वाभिमान' आणि 'क्षत्राचे तेज' अबाधित राखले.
जीवनात उपयोग: काही वेळा तत्त्वांवर ठाम राहण्यासाठी मोठे नुकसान सोसावे लागते, पण यामुळे समाजात आणि स्वतःच्या नजरेत तुमची किंमत वाढते.
ही कथा कर्णाच्या चारित्र्याचा एक महत्त्वाचा पैलू दर्शवते, ज्यामुळे तो एक महान योद्धा म्हणून आजही स्मरणात आहे.
