भाद्रपद तृतीया शुक्ल या दिवशी महिला हरतालिका तृतीया निर्जला व्रत पाळतात. हे व्रत खूप कठीण असते. विवाहित महिलांसाठी हा एक विशेष सण आहे आणि महिला या दिवशी निर्जला व्रत पाळतात आणि विवाहित महिला त्यांच्या पतींच्या आणि अविवाहित मुलींच्या दीर्घायुष्याच्या कामनासह भगवान शिव आणि माता पार्वतीच्या मातीच्या मूर्तीची पूजा करतात जेणेकरून त्यांना चांगला वर मिळेल. या सणाचे महत्त्व आणि नियम सविस्तरपणे जाणून घेऊया.
हरतालिका तृतीयेला स्त्रिया मातीचे शिवलिंग तयार करतात यामागे धार्मिक व पौराणिक महत्त्व आहे.
मातीपासून शिवलिंग का बनवतो?
शरीर सोडल्यानंतर, माता सतीने हिमवन आणि हेमावती यांच्या पोटी पार्वती म्हणून जन्म घेतला. भगवान शिवाला प्राप्त करण्यासाठी माता पार्वतीने कठोर तपस्या केली. यासाठी तिने बालपणातच कठोर तपस्या करायला सुरुवात केली. तिच्या पालकांनाही याची खूप काळजी होती. पार्वतीजींनी सर्वांना सांगितले होते की ती फक्त महादेवालाच आपला पती म्हणून स्वीकारेल, इतर कोणालाही नाही. त्यानंतर एका मैत्रिणीच्या सल्ल्यानुसार, पार्वतीजींनी घनदाट जंगलातील एका गुहेत भगवान शिवाची पूजा केली. अखेर, भाद्रपद तृतीया शुक्ल दिवशी, हस्त नक्षत्रात, पार्वतीजींनी मातीपासून शिवलिंग बनवले आणि योग्य पूजा केली आणि रात्रभर जागरण केले. पार्वतीजींच्या तपश्चर्येने प्रसन्न होऊन, भगवान शिवांनी माता पार्वतीला पत्नी म्हणून स्वीकारले. तेव्हापासून मातीपासून शिवलिंग बनवण्याची आणि या दिवशी पूजा आणि उपवास करण्याची परंपरा चालू आहे.
कथेनुसार देवी पार्वतीने कठोर तप करून भगवान शिवांना पती म्हणून प्राप्त केले. या तपामध्ये त्यांनी मातीचे शिवलिंग तयार करून त्याची पूजा केली होती. त्यामुळे आजही स्त्रिया पार्वती मातेसारखं व्रत करताना मातीचे शिवलिंग तयार करून त्याची पूजा करतात, जेणेकरून त्यांना शिव-पार्वतीसारखं अखंड सौभाग्य लाभावं.
मातीला सृष्टीचं मूळ मानलं जातं. शिव म्हणजे संहार व सृष्टीचं मूळ तत्त्व, त्यामुळे मातीपासून तयार केलेलं शिवलिंग ही निसर्गाशी एकात्मतेची पूजा मानली जाते. हरतालिका व्रतातील शिवलिंग तयार करणे हे त्या दिवसाचं विशेष भाग आहे. यामध्ये हाताने तयार केलेलं शिवलिंग भक्ती, साधेपणा व श्रद्धेचं प्रतीक आहे. मुळे, हरतालिका तृतीयेला स्त्रिया मातीचं शिवलिंग तयार करून शिव-पार्वतीची पूजा करतात, जेणेकरून त्यांचं वैवाहिक जीवन सुखी आणि अखंड सौभाग्यपूर्ण राहावं.
मातीचे शिवलिंग बनवण्यामागील महत्त्व हे देखील आहे की हे पार्वतीच्या तपाची आठवण करून देते. शिवलिंग म्हणजे सृष्टिचे प्रतीक असून त्याचे पूजन केल्याने दांपत्य आयुष्यात सौख्य, दीर्घायुष्य आणि ऐक्य टिकते, अशी श्रद्धा आहे.
माती पवित्र मानली जाते, त्यामुळे तिच्यापासून बनवलेले शिवलिंग नैसर्गिक व सात्विकतेचे प्रतीक मानले जाते. हरतालिका तृतीयेला व्रत करणाऱ्या स्त्रिया मातीचे शिवलिंग तयार करून पूजा केल्याने शिव-पार्वतीप्रमाणे अखंड सौभाग्य व पतीचे दीर्घायुष्य मिळते अशी समजूत आहे.
