शिवाला स्मशानभूमीत राहणे आवडण्यामागे हिंदू पौराणिक आणि तात्त्विक कारणे आहेत. शिव हे संहारक आणि परिवर्तनाचे देवता मानले जातात, आणि स्मशानभूमी ही मृत्यू आणि परिवर्तनाचे प्रतीक आहे. यामुळे त्यांचे स्मशानाशी असलेले नाते खोलवर आहे. शिव स्मशानभूमीत राहतात कारण ते म्हणतात की या जीवनात काहीही कायम नाही. शिव आपल्याला आपले जीवन संतुलित ठेवण्यास शिकवतात.
मृत्यू आणि वैराग्याचे प्रतीक: स्मशानभूमी ही जीवनाच्या नश्वरतेची आठवण करून देते. शिव जे वैराग्य आणि तपस्वी जीवनाचे प्रतीक आहेत, स्मशानात राहून मानवाला मायेच्या बंधनातून मुक्त होण्याचा आणि आत्म्याच्या शाश्वत स्वरूपाचा विचार करण्याचा संदेश देतात.
संहार आणि पुनर्जनन: शिव संहारक असले तरी त्यांचा संहार हा सृष्टीच्या नवनिर्मितीसाठी आहे. स्मशानभूमी ही जिथे शरीर नष्ट होते, तिथे शिवाचे निवासस्थान त्यांच्या परिवर्तनशील शक्तीचे प्रतीक आहे.
ध्यान आणि तपश्चर्या: स्मशान ही शांत आणि एकांताची जागा आहे, जिथे सांसारिक व्याकरणापासून दूर राहून ध्यान आणि तपश्चर्या करता येते. शिव, जे योगी आणि तपस्वी आहेत, अशा ठिकाणी ध्यानमग्न राहणे पसंत करतात.
भूत-प्रेतांचा स्वामी: शिवाला भूतनाथ किंवा भूतांचा स्वामी म्हणतात. स्मशानात राहून ते सर्व प्रकारच्या आत्म्यांवर नियंत्रण ठेवतात आणि त्यांचे रक्षण करतात, ज्यामुळे त्यांचे स्मशानाशी नाते अधिक दृढ होते.
सर्वसमावेशकता: शिव सर्वांचे स्वीकार करतात, मग ते साधू असोत, भूत असोत किंवा समाजाने नाकारलेले असोत. स्मशानात राहून ते सर्व जीवांप्रती समानता आणि करुणा दाखवतात.
पौराणिक कथांनुसार, शिव अनेकदा स्मशानात भस्म लावून, ध्यानमग्न अवस्थेत दिसतात, जे त्यांच्या वैरागी आणि अलिप्त स्वभावाचे दर्शन घडवते. त्यामुळे स्मशान हे शिवाच्या तत्त्वज्ञानाचे आणि शक्तीचे एक महत्त्वाचे प्रतीक आहे.
