अमेरिकेतील अलास्काच्या किनारपट्टीवर रविवारी भूकंपाचे तीव्र धक्के जाणवले. रेक्टर स्केलवर या भूकंपाची तीव्रता 7.3 असल्याचे सांगण्यात आले आहे. या भूकंपाचे धक्के इतके तीव्र होते की त्यांच्यानंतर सुनामीचा इशारा देण्यात आला आहे. या भूकंपामुळे भीषण विध्वंस होण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. मात्र, भूकंपामुळे किती नुकसान झाले याची नेमकी माहिती अद्याप समोर आलेली नाही.
त्सुनामीला कशाला म्हणतात-
भूकंप आणि ज्वालामुखीमुळे समुद्राच्या तळामध्ये अचानक हालचाल होते आणि समुद्राच्या पाण्याचे अचानक विस्थापन होते. परिणामी, समुद्राच्या पाण्यात उभ्या उंच लाटा निर्माण होतात, त्यांना त्सुनामी किंवा भूकंपीय सागरी लाटा म्हणतात.
साधारणपणे सुरुवातीला एकच उभी लहर निर्माण होते, परंतु कालांतराने जल-लहरींची मालिका तयार होते. समुद्रातील पाण्याच्या लाटांचा वेग पाण्याच्या खोलीवर अवलंबून असतो. पाण्याच्या लाटेचा वेग उथळ समुद्रात कमी आणि खोल समुद्रात जास्त असतो. खोल समुद्रात त्सुनामीच्या लाटांची लांबी जास्त आणि उंची कमी असते. उथळ समुद्रात, किनाऱ्यावर या लाटांची उंची 15 मीटर किंवा त्याहून अधिक असू शकते. त्यामुळे किनारपट्टी भागात प्रचंड विध्वंस होतो.
त्सुनामीचे कारण-
समुद्राचे पाणी कधीही शांत राहत नाही. समुद्राच्या पाण्यात ढवळणे स्वाभाविक आहे. भूकंप आणि ज्वालामुखींचे सागरी भागात आगमन हे त्सुनामी आपत्तीचे प्रमुख कारण आहे. जेव्हा समुद्राच्या पृष्ठभागावर ज्वालामुखीचा अचानक उद्रेक होतो किंवा भूकंप होतो तेव्हा समुद्राच्या पाण्यात गतिशीलता वाढते ज्यामुळे समुद्राच्या पाण्यात उंच लाटा निर्माण होतात ज्यामुळे नुकसान आणि मालमत्तेचा नाश होतो.
त्सुनामीची वैशिष्ट्ये-
त्सुनामी ही समुद्राच्या असंख्य लाटांची मालिका आहे.
लाटांची उंची नेहमीच सारखी नसते. कधीकधी त्यांची उंची 15 मीटरपेक्षा जास्त असते.
तो किनारा ओलांडून शेकडो किलोमीटर आत प्रवेश करू शकतो.
किनारपट्टीच्या मैदानात त्सुनामीचा वेग ताशी ५० किमीपेक्षा जास्त असू शकतो.
त्सुनामी दिवसा किंवा रात्री कधीही येऊ शकते. ते प्रचंड आणि विनाशकारी आहे.
त्सुनामी समुद्राला भेटणाऱ्या नद्या आणि पाण्याच्या प्रवाहापर्यंत पोहोचू शकतात आणि त्यामध्ये बूम निर्माण करू शकतात.
त्सुनामीच्या लाटा एकामागून एक येत आहेत. सहसा त्सुनामीची पहिली लाट सर्वात मोठी नसते. पहिल्या लाटेनंतर त्यांचा धोका तासनतास कुठेतरी राहतो.
त्सुनामीमुळे समुद्रकिना-याचे पाणी कमी होऊन समुद्राचा तळ दिसतो. त्सुनामी येण्यापूर्वी हे घडते. त्यामुळे निसर्गाकडून त्सुनामीचा इशारा म्हणून सुरक्षेच्या उपाययोजना सुरू कराव्यात.
त्सुनामीचे परिणाम-
त्सुनामी किनार्‍यावरील प्रदेशात होणाऱ्या विनाशासाठी ओळखल्या जातात. त्यांचे दुष्परिणाम विशिष्ट क्षेत्रावर दीर्घकाळ परिणाम करतात. त्सुनामीग्रस्त भागात इमारती, रस्ते, दळणवळणाची साधने, वाहतूक आणि इतर अत्यावश्यक सेवा आणि संसाधने नष्ट झाली आहेत. या सागरी लाटांमुळे किनारपट्टीचा भाग पूर्णपणे उद्ध्वस्त झाला आहे. ती जाते.
याचे मुख्य कारण म्हणजे या लाटा सागरी किनार्‍याकडे वेगाने जातात आणि त्यांची वारंवारता स्थिर राहते. किनार्‍याजवळ येताना, या लाटांची उंची 15 मीटर किंवा त्याहून अधिक होते. अतिवेगवान लाटा आदळल्याने भौतिक संरचनांचे नुकसान होते आणि वेगाने पाणी परत येण्याच्या वेळी मानव, प्राणी किंवा इतर पदार्थ पाण्यासोबत समुद्रात पोहोचतात आणि नष्ट होतात.
त्सुनामी म्हणजे काय?
'त्सुनामी' हा जपानी मूळचा शब्द आहे जो 'सु' आणि 'नमी' च्या संयोगाने बनलेला आहे. यामध्ये 'सु' म्हणजे बंदर आणि 'नमी' म्हणजे लाटा. त्यामुळे त्सुनामी म्हणजे बंदराच्या दिशेने वाहणाऱ्या समुद्राच्या लाटा.
Edited By- Ratnadeep Ranshoor
