हवामान बदलाच्या आघाडीवर एक वाईट बातमी आली आहे. पूर्व अंटार्क्टिकामध्ये बर्फाचा एक मोठा पर्वत तुटला आहे. अमेरिकन स्पेस एजन्सी नासाच्या म्हणण्यानुसार, त्याचे नाव कोंगर आइस शेल्फ आहे आणि त्याचा आकार 1200 वर्ग किमी आहे. तुलनेने राजधानी दिल्लीपेक्षा ते थोडेसे लहान आहे . अमेरिकेचे लॉस एंजेलिस आणि इटलीची राजधानी रोमच्या समान आहेत. हवामानशास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की कोंगार आइस शेल्फचे तुकडे होणे हे अंटार्क्टिकामधील वाढत्या उष्णतेचे स्पष्ट लक्षण आहे . हे थांबवले नाही तर येत्या काळात त्याचे दुष्परिणाम दिसू लागतील.
कोंगार नावाचा हा प्रचंड हिमखंड अंटार्क्टिकाच्या पूर्वेकडील समुद्राजवळील शॅकलेटॉन आइस शेल्फशी जोडला गेला होता. 2002 मध्ये फुटलेल्या लार्सन बी बर्फाच्या शेल्फच्या सुमारे एक तृतीयांश कोंगर होते. 15 मार्च रोजी ते पूर्णपणे तुटल्याचे सॅटेलाइट चित्रांवरून दिसून आले. नासाचे शास्त्रज्ञ डॉ. कॅथरीन वॉकर यांच्या म्हणण्यानुसार, कोंगारच्या पडझडीचा फार मोठा परिणाम अपेक्षित नाही, पण भविष्यात काय घडणार आहे, याचे ते द्योतक आहे.
आइस शेल्फ म्हणजे काय?
अमेरिकेच्या नॅशनल स्नो अँड डेटा सेंटरच्या मते, बर्फाचे कपाट हे बर्फाचे असे तरंगणारे खडक आहेत, जे जमिनीला चिकटलेले असतात. ते महासागरात वाहत असल्याने, त्यांच्या खंडित होण्यामुळे समुद्राच्या पातळीत वाढ होण्याची शक्यता नसते. पण तेही नाकारता येत नाही. बर्फाचे पर्वत समुद्रात जाण्यापासून रोखण्यासाठी बर्फाच्या कपाटांची भूमिका महत्त्वाची असते.
द गार्डियनमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या वृत्तानुसार, पूर्व अंटार्क्टिकामध्ये काही काळापासून उष्णता झपाट्याने वाढत आहे. गेल्या आठवड्यात येथील तापमान उणे 11.8 अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले, जे येथील सामान्य तापमानापेक्षा 40 अंश सेल्सिअसने जास्त आहे. हवामानशास्त्रज्ञांनी पूर्व अंटार्क्टिकामध्ये या उष्णतेचे कारण दिले असून अंटार्क्टिकामधील बर्फाच्या पर्वताखाली वातावरणातील नदीचा प्रवाह दिसत असल्याचे सांगितले आहे. ही एक प्रकारची उष्ण हवेची नदी आहे, जी खूप दूर वाहते. ते जिथून जाते तिथले तापमान वाढवते.
त्याचप्रमाणे, वाढलेल्या उष्णतेचा गंभीर परिणाम होणार
आहे, तसे, संपूर्ण अंटार्क्टिकाच्या तापमानात वाढ दिसून येत आहे. अंटार्क्टिकामध्ये उन्हाळा संपताच पारा झपाट्याने घसरायला लागतो. पण यावेळी इथे खूप ऊन आहे. ड्युमॉन्ट स्टेशनवर मार्चमध्ये ४.९ अंश सेल्सिअस तापमानाची नोंद झाली होती, तर यावेळी तापमानाचा पारा शून्याच्या खाली आहे. सतत वाढणाऱ्या उष्णतेचा परिणाम असा झाला आहे की अंटार्क्टिकाचा बर्फाच्छादित भाग झपाट्याने कमी होत आहे. १९ व्या शतकात पृथ्वीचे सरासरी तापमान १ अंश सेल्सिअसने वाढले असून त्याचे कारण हवामान बदल असल्याचे शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे. या वेगाने वाढत राहिल्यास जगाच्या वातावरणात प्रचंड बदल दिसून येतील. दुष्काळ, उष्णता आणि वादळांची संख्या वाढेल. हिमनद्या वितळल्याने समुद्राची पातळी वाढेल आणि अनेक शहरे बुडण्याची भीती आहे.
