Shaheed Diwas:भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीत दोन पक्ष स्वातंत्र्यासाठी लढत होते. पहिला अतिरेकी गट आणि दुसरा मध्यम गट. भगतसिंग, राजगुरू आणि सुखदेव हे अतिरेकी गटाचे क्रांतिकारी नेते होते. त्याने ब्रिटिशांचे जीवन कठीण केले होते. 23 मार्च 1931 रोजी भगतसिंग यांना लाहोर मध्यवर्ती तुरुंगात फाशी देण्यात आली. तिघांचीही समाधी पंजाबमधील हुसैनीवाला गावात बांधलेली आहे.
'माणूस मारला जाऊ शकतो पण त्याच्या विचारांना नाही.' मोठी साम्राज्ये पडतात पण विचार टिकून राहतात आणि बहिरे झालेल्यांना ते ऐकू येण्यासाठी एक मोठा आवाज आवश्यक आहे. बॉम्ब फेकल्यानंतर भगतसिंगांनी फेकलेल्या पत्रकांमध्ये हे लिहिले होते.
1. भगतसिंग: भगतसिंगांना असे वाटत होते की यामध्ये रक्तपात होऊ नये आणि त्यांचा आवाज ब्रिटिशांपर्यंत पोहोचावा. पूर्वनिर्धारित योजनेनुसार, भगतसिंग आणि बटुकेश्वर दत्त यांनी 8 एप्रिल 1929 रोजी सेंट्रल असेंब्लीमधील एका रिकाम्या जागेवर बॉम्ब फेकला. यानंतर, त्याने स्वतःला अटक करून जगासमोर आपला संदेश ठेवला. अटकेनंतर, ब्रिटिश पोलिस अधिकारी जेपी सॉन्डर्स यांच्या हत्येत सहभागी असल्याबद्दल त्याच्यावर देशद्रोह आणि हत्येचा खटला चालवण्यात आला.
भारतीय स्वातंत्र्याच्या इतिहासात हे प्रकरण लाहोर कट म्हणून ओळखले जाते. जवळजवळ 2 वर्षांच्या तुरुंगवासातही, भगतसिंग क्रांतिकारी कार्यात सहभागी राहिले आणि लेखन आणि अभ्यास चालू ठेवला. फाशीवर जाण्यापूर्वीही तो लेनिनचे चरित्र वाचत होता. 23 मार्च1931 रोजी संध्याकाळी 7.23वाजता भगतसिंग, सुखदेव आणि राजगुरू यांना फाशी देण्यात आली.
उर्दू, इंग्रजी, हिंदी, पंजाबी, संस्कृत आणि आयरिश भाषांवर प्रभुत्व असलेले भगतसिंग 'अकाली' आणि 'कीर्ती' या वृत्तपत्रांचे संपादनही करत होते. नंतर कै. त्यांनी इंद्रविद्या वाचस्पती यांच्या 'अर्जुन' आणि गणेश शंकर विद्यार्थी यांच्या 'प्रताप' या पुस्तकांसाठी वार्ताहर म्हणूनही काम केले. 'चंदा'चा मासिक जप्त केलेला फाशीचा अंक हा भगतसिंगांच्या संपादन क्षमतेचे उत्कृष्ट उदाहरण आहे.
2. शहीद सुखदेव: सुखदेव यांचा जन्म 15मे 1907रोजी पंजाबमधील लायलपूर येथे झाला. भगतसिंग आणि सुखदेव यांचे कुटुंब लायलपूरमध्ये एकमेकांच्या जवळ राहत होते, त्यामुळे या दोन्ही वीरांमध्ये खोल मैत्री होती. ते दोघेही लाहोर नॅशनल कॉलेजचे विद्यार्थी होते. त्यांनी सॉन्डर्स खून प्रकरणात भगतसिंग आणि राजगुरू यांना पाठिंबा दिला.
3. शहीद राजगुरू: राजगुरू यांचा जन्म 24 ऑगस्ट 1908रोजी पुणे जिल्ह्यातील खेडा येथे झाला. शिवाजी महाराजांच्या गनिमी शैलीचे चाहते असलेले राजगुरू लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळकांच्या विचारांनी देखील प्रभावित झाले होते. पोलिसांनी केलेल्या क्रूर मारहाणीमुळे लाला लजपत राय यांच्या मृत्युचा बदला घेण्यासाठी, 19 डिसेंबर 1928 रोजी, राजगुरूंनी भगतसिंगांसह लाहोरमध्ये ब्रिटिश सहाय्यक पोलिस अधीक्षक जेपी सॉन्डर्स यांना गोळ्या घालून स्वतःला अटक केली.
