भारतात राष्ट्रीय शेतकरी दिन दरवर्षी 23 डिसेंबर रोजी साजरा केला जातो. हा दिवस देशाचे 5 वे पंतप्रधान चौधरी चरण सिंग यांच्या जयंती स्मरणार्थ देखील साजरा केला जातो. चौधरी चरण सिंह यांनी भारतीय शेतकरी आणि शेतीच्या कल्याणासाठी अनेक कामे केली आहेत, त्यामुळे ते 'शेतकरी नेता' म्हणूनही ओळखले जातात.
शेतकरी हा देशाचा कणा मानला जातो. राष्ट्रीय शेतकरी दिन साजरा करण्यामागचा उद्देश शेतकऱ्यांना आदर आणि श्रद्धांजली अर्पण करणे हा आहे. चला, या लेखात राष्ट्रीय शेतकरी दिनाचा इतिहास आणि महत्त्व सांगूया.
राष्ट्रीय शेतकरी दिनाचा इतिहास काय आहे?
2001 मध्ये भारत सरकारने माजी पंतप्रधान चौधरी चरण सिंह यांच्या सन्मानार्थ राष्ट्रीय शेतकरी दिन घोषित केला होता. अर्ध-शुष्क उष्ण कटिबंधासाठी आंतरराष्ट्रीय पीक संशोधन संस्थेच्या मते, 1979 ते 1980 या काळात भारताचे पंतप्रधान म्हणून काम केलेल्या चौधरी चरण सिंग यांच्या सन्मानार्थ राष्ट्रीय शेतकरी दिनाची स्थापना करण्यात आली. चौधरी चरणसिंग यांनी त्यांच्या कार्यकाळात शेती आणि शेतकरी समाजासाठी अनेक धोरणे आणली होती. त्यांची धोरणे पूर्णपणे जमीन सुधारणा, कृषी उत्पादकता आणि शेतकऱ्यांच्या हक्कांचे संरक्षण यावर होती. आजही चौधरी चरणसिंग यांची धोरणे आणि कृती शेतकरी आणि शेतीवर परिणाम करतात.
भारताचे 5 वे पंतप्रधान चौधरी चरण सिंह यांचा जन्म 23 डिसेंबर 1902 रोजी उत्तर प्रदेशातील मेरठ जिल्ह्यातील एका छोट्या गावात झाला. चौधरी चरणसिंग यांचे कुटुंब शेतीशी निगडित होते, त्यामुळे त्यांना लहानपणापासूनच शेतकऱ्यांच्या समस्या आणि अधिकारांची जाणीव होती. चौधरी चरण सिंह यांनी 1923 मध्ये विज्ञान शाखेत पदवी आणि 1925 मध्ये पदव्युत्तर शिक्षण घेतले. चौधरी चरणसिंग यांनी आपल्या पंतप्रधानपदाच्या कारकिर्दीशिवाय शेतकऱ्यांच्या हक्कांसाठीही वकिली केली.
चौधरी चरण सिंग यांनी 1939 मध्ये कर्जमुक्ती विधेयकासारख्या ऐतिहासिक सुधारणांची सुरुवात केली. या विधेयकाने शेतकऱ्यांची शोषण करणाऱ्या सावकारांपासून मुक्तता केली आणि शेतकऱ्यांच्या हितासाठी काम करणारी धोरणे आणण्याची संधी दिली.
भारत हा कृषिप्रधान देश आहे, हे वास्तव कोणापासून लपलेले नाही. आपल्या देशाची बहुतांश लोकसंख्या शेतीवर अवलंबून आहे आणि म्हणूनच शेतकरी आणि शेती हा आपल्या देशाच्या अर्थव्यवस्थेचा कणा मानला जातो. 23 डिसेंबर हा दिवस शेतकऱ्यांना समर्पित करण्यात आला आहे. हा दिवस साजरा करण्यामागचा मुख्य उद्देश भारताच्या अर्थव्यवस्थेतील शेतकऱ्यांच्या महत्त्वाच्या भूमिकेची आठवण करून देणे हा आहे.
प्रेस इन्फॉर्मेशन ब्युरो (पीआयबी) नुसार, हा दिवस साजरा करण्याचा एक उद्देश म्हणजे शेतकऱ्यांसाठीच्या सरकारी धोरणांवर प्रकाश टाकणे. अनुदान, वाजवी किंमत, पीक विमा, हवामान बदल अनुकूलन, शाश्वत शेती पद्धती आणि क्रेडिट यांसारख्या सरकारी उपक्रमांबद्दलही हा दिवस जागरूकता वाढवतो. राष्ट्रीय शेतकरी दिनानिमित्त, सरकार कृषी क्षेत्राच्या सुधारणेसाठी आणि शेतकऱ्यांच्या हितासाठी नवीन धोरणे आणि योजना जाहीर करते.
