आपल्या दैनंदिन जीवनात कपड्यांपासून ते पडद्यांपर्यंत कापडाचा वापर सर्वत्र होत असतो. तुम्ही अनेकदा लोकांना 'टेक्सटाइल' म्हणताना ऐकत असाल. बर्याच काळापासून कापड तयार केले जात आहेत आणि हा काळ सुमारे 35 हजार वर्षे आहे. सर्वात आधी समजून घ्या की कपडे म्हणजे काय? डिक्शनरीप्रमाणे कापड म्हणजे जे विणकाम किंवा तंतू विणून बनवले जाते.
तंतू म्हणजे काय?
तंतू हे केसांसारखे असतात. खूप लांब आणि पातळ असतात. तंतू निसर्गातून येऊ शकतात. यापैकी काही सामान्य नैसर्गिक तंतू म्हणजे कापूस, रेशीम आणि लोकर. मानवाने सुमारे 150 वर्षांपूर्वी कृत्रिमरित्या तंतू बनवायचे हे शिकले. तेलाचे फायबरमध्ये रूपांतर करण्यासाठी आपण तंत्रज्ञानाचा वापर करू शकतो तर जलरोधक रेनकोट किंवा सैनिकांसाठी बुलेट प्रूफ जॅकेटसाठी विशेष तंतू देखील बनवले जातात. पण हे पातळ तंतू आपण परिधान करू शकतो असे कसे बनवले जातात हे जाणून घेणे रोचक आहे.
फायबर ते यार्न पर्यंतचा प्रवास असा आहे
सर्व प्रथम आपल्याला एक लांब मजबूत धागा तयार करण्यासाठी तंतू एकत्र विणणे आवश्यक आहे. हे अतिशय कार्यक्षम कार्य असून तंतू तुलनेने लहान असतात. विशेषतः नैसर्गिक तंतू हे लहान असतात.
कापसाचे तंतू सहसा 3 सेंटीमीटर लांब असतात. हे कागदाच्या क्लिपपेक्षा देखील लहान असतात. लोकरीचे तंतू साधारणत: 7.5 सेमी लांबीचे केस झाल्यावर मेंढ्यांपासून कापले जातात. ही लांबी क्रेयॉनच्या समतुल्य असते.
हे लहान तंतू एकत्र विणून लांब धागा तयार केला जातो. गुळण्यामुळे तंतू घासतात आणि ते एकमेकांशी घट्ट होतात. या प्रक्रियेला आपण सूत कताई म्हणतो.
सूत कताई या प्रकारे होती-
सूत कातण्याची पहिली पायरी म्हणजे तंतूंचा एक गुच्छ घेऊन त्याला सरळ केलं जातं. जसे आपण केसांना विंचरतो.
पुढील चरणात या स्तरित फायबरला थ्रेडमध्ये रूपांतरित केलं जातं. ते अधिक पातळ होत जातंं आणि नंतर त्यांना थ्रेड्ससारखे पिळतात. हे थर सारखे तंतू अनेक मीटर रुंद असू शकतात परंतु वळवून आपण त्यांना पातळ धाग्यांमध्ये तयार केलं जातं.
सर्व प्रकारचे कातलेले धागे पातळ, जाड, घट्ट, मऊ आणि तुम्ही कापू शकत नसलेले देखील असू शकतात. ते फायबर आणि स्पिनिंग मशीनवर अवलंबून असते.
सूत तयार करण्याची प्रक्रिया-
तंतूंचे थ्रेड्समध्ये रूपांतर झाले की त्यांच्यापासून कपडे तयार करण्यास तयार असतात. असे करण्याचे अनेक मार्ग आहेत जसे की विणकाम, किंवा जमवणे.
कपडे या प्रकारे बनवले जातात-
तंतूपासून सुरुवात केल्यानंतर त्यांना लांब धाग्यांमध्ये फिरवलं जातं आणि पुढच्या टप्प्यात ते विणलं जातं किंवा तंतू एकत्र केेेले जातात आणि विणले जातात. अशा प्रकारे आपण कपडे बनवू शकतो.
