National Epilepsy Day 2023 एपिलेप्सी ही मेंदूची एक स्थिती आहे ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीला झटके येऊ लागतात. ही एक अतिशय गंभीर समस्या आहे कारण हे दौरे कुठेही आणि कधीही येऊ शकतात. त्यामुळे त्याची माहिती असणे अत्यंत गरजेचे आहे. एपिलेप्सीचा एखाद्या व्यक्तीच्या सामान्य जीवनावर लक्षणीय नकारात्मक प्रभाव पडतो. मेंदूचा संसर्ग, डोक्याला दुखापत, पक्षाघात, स्मृतिभ्रंश इत्यादींमुळे अपस्मार होऊ शकतो. म्हणून, त्याचे योग्य उपचार करणे फार महत्वाचे आहे.
एपिलेप्सी म्हणजे काय?
एपिलेप्सी हा मध्यवर्ती मज्जासंस्थेशी संबंधित एक विकार आहे ज्यामध्ये मेंदूच्या चेतापेशींची क्रिया विस्कळीत होते. परिणामी रुग्णाला फेफरे येतात, तो बेशुद्ध होऊ शकतो किंवा काही काळ असामान्यपणे वागू शकतो.
एपिलेप्सी हा संसर्गजन्य रोग नाही. हे मानसिक आजार किंवा मानसिक दुर्बलतेमुळे होत नाही. बहुतेक प्रकरणांमध्ये एपिलेप्सीमुळे झालेल्या झटक्यांचा मेंदूवर कोणताही वाईट परिणाम होत नाही, परंतु कधीकधी फेफरेमुळे मेंदूचे नुकसान होऊ शकते.
एपिलेप्सीची अनेक कारणे आणि लक्षणे आहेत. अपस्मार कोणत्याही व्यक्तीला होऊ शकतो, परंतु बहुतेक प्रकरणांमध्ये हे लहान मुले आणि मध्यमवयीन लोकांमध्ये दिसून येते. एपिलेप्सीवर उपचार करण्याचे बरेच वेगवेगळे मार्ग आहेत. एपिलेप्सीच्या उपचारामध्ये ध्यान, शस्त्रक्रिया आणि औषध इत्यादींचा समावेश होतो.
एपिलेप्सीची लक्षणे
वारंवार फेफरे येणे हे एपिलेप्सीच्या मुख्य लक्षणांपैकी एक आहे. रुग्णामध्ये एपिलेप्सीची लक्षणे दिसू लागल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
फेफरे व्यतिरिक्त, एपिलेप्सीच्या इतर लक्षणांमध्ये पुढील गोष्टींचा समावेश असू शकतो:-
अचानक राग येणे
चक्कर येणे
एकाच ठिकाणी हँग आउट करा
तापमानाशिवाय आवेग
ब्लॅकआउट किंवा स्मृती कमी होणे
काही काळ काही आठवत नाही
विनाकारण स्तब्ध व्हा
उभे असताना अचानक पडणे
वर्तन पुन्हा करा
शरीरात मुंग्या येणे
सतत टाळ्या वाजवणे किंवा हात चोळणे
चेहरा, मान आणि हातांच्या स्नायूंना वारंवार धक्का बसणे
अचानक भीती आणि बोलण्यास असमर्थता
स्पर्श, ऐकणे किंवा वास घेण्याच्या क्षमतेमध्ये अचानक बदल
काही अंतराने मूर्च्छा येणे (या दरम्यान आतड्याचे किंवा मूत्राशयावरील नियंत्रण सुटते, शरीर थकते)
या सर्वांशिवाय, एपिलेप्सीची इतर लक्षणे देखील असू शकतात. एपिलेप्सीची लक्षणे रुग्ण आणि अपस्माराच्या प्रकारानुसार बदलू शकतात.
तुम्हाला स्वतःमध्ये किंवा तुमच्या कुटुंबातील कोणत्याही सदस्यामध्ये वरीलपैकी कोणतीही लक्षणे आढळल्यास, तुम्ही शक्य तितक्या लवकर तज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
एपिलेप्सीची कारणे
एपिलेप्सी अनेक कारणांमुळे होऊ शकते. याची मुख्य कारणे असू शकतात:
अनुवांशिक कारणे
घातक डोक्याला दुखापत
ब्रेन ट्यूमर किंवा सिस्ट असणे
एड्स
मेंदुज्वर
रक्तवहिन्यासंबंधी रोग
जन्मापूर्वी डोक्याला दुखापत
स्मृतिभ्रंश किंवा अल्झायमर रोग
अत्यधिक अल्कोहोल किंवा ड्रग्सचा वापर
ब्रेन स्ट्रोक (35 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांमध्ये एपिलेप्सीचे मुख्य कारण मानले जाते)
बाळाच्या जन्मादरम्यान मेंदूला ऑक्सिजनची कमतरता
जन्मजात विकासात्मक विकार किंवा न्यूरोलॉजिकल विकार
वर दिलेल्या कारणांव्यतिरिक्त, रुग्णाचे वय आणि एकूण आरोग्य आणि अपस्माराचा प्रकार यावर अवलंबून मिरगीची इतर कारणे असू शकतात.
अपस्माराचा धोका वाढवणारे घटक
खालील घटक अपस्माराचा धोका वाढवू शकतात:-
औषधीचे दुरुपयोग
टेन्शन
ताप
औषधांचे दुष्परिणाम
तेजस्वी किंवा तेजस्वी प्रकाश
झोपेचा अभाव
कॅफिनचे जास्त सेवन
जास्त अल्कोहोल सेवन
बराच वेळ जेवत/उपवास न करणे
जास्त खाणे
अयोग्यरित्या खाणे
विशिष्ट खाद्यपदार्थ
खूप कमी रक्तातील साखर
उपरोक्त अपस्मार ट्रिगर करू शकते. एपिलेप्सीच्या योग्य उपचारांसाठी, रुग्णाने अपस्माराच्या झटक्याला कारणीभूत घटक आणि फेफरे येण्याच्या पद्धतीची नोंद घ्यावी, कारण यामुळे डॉक्टरांना निदान आणि उपचार करण्यात मदत होते.
एपिलेप्सीचा उपचार
एपिलेप्सीचे व्यवस्थापन करता येते. एपिलेप्सीचा उपचार रुग्णाच्या वयावर आणि एकूण आरोग्यावर आणि लक्षणांच्या तीव्रतेवर अवलंबून असतो. अपस्मारावर उपचार करण्यासाठी, डॉक्टर खालील उपाय वापरू शकतात:
अपस्मार विरोधी औषधे
औषधे घेतल्याने एपिलेप्सीमुळे होणा-या झटक्यांची संख्या कमी होते आणि काही लोकांमध्ये वारंवार फेरफटका येण्याचा धोकाही कमी होतो. औषध डॉक्टरांनी दिलेल्या निर्देशानुसारच घेतले पाहिजे.
व्हागस मज्जातंतू उत्तेजित होणे
हे उपकरण फेफरे टाळण्यासाठी वापरले जाते. हे शस्त्रक्रियेने छातीच्या त्वचेखाली प्रत्यारोपित केले जाते आणि मानेतून जाणाऱ्या मज्जातंतूला विजेने उत्तेजित केले जाते.
केटोजेनिक आहार
जे औषधांना प्रतिसाद देत नाहीत त्यांच्यासाठी डॉक्टर जास्त चरबीयुक्त आणि कमी कार्बोहायड्रेटयुक्त आहार सुचवतात.
मेंदूची शस्त्रक्रिया
मेंदूच्या ज्या भागाला फेफरे येतात तो भाग शस्त्रक्रियेदरम्यान काढला जातो किंवा बदलला जातो.
एपिलेप्सी औषधे
एपिलेप्सीचा प्रारंभिक उपचार म्हणून डॉक्टर जप्तीविरोधी औषधे लिहून देतात. ही औषधे फेफरे येण्याची वारंवारता आणि तीव्रता कमी करण्यास मदत करतात.
ही औषधे गंभीर दौरे रोखू शकत नाहीत किंवा ते अपस्मार पूर्णपणे बरे करू शकत नाहीत. तुम्हाला एपिलेप्सी असल्यास, फेफरे येत असल्यास किंवा त्याची लक्षणे जाणवत असल्यास, योग्य निदान आणि उपचारांसाठी शक्य तितक्या लवकर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
