थोर मराठा शासक छत्रपती शिवाजी यांच्या जीवनाशी संबंधित एक प्रसंग आहे. एके काळी त्यांच्या परिसरात अनेक वर्षे पाऊस पडला नाही. त्यामुळे लोक त्रस्त होऊ लागले. सिंचनाअभावी शेती करणे अवघड होऊन दुष्काळसदृश परिस्थिती निर्माण होऊ लागली. अशा परिस्थितीत आपत्कालीन परिस्थितीत पाण्याचा वापर करता यावा, यासाठी नदीवर धरण बांधण्याचा निर्णय घेण्यात आला.
यानंतर शिवरायांनी दुष्काळामुळे संकटात सापडलेल्या लोकांना मदत करण्यासाठी धरण बांधण्यास सुरुवात केली. धरणाच्या कामात शेकडो मजुरांचा सहभाग असून त्यातून मिळणाऱ्या मोबदल्यामधून त्यांचा उदरनिर्वाहही चालत होता. एके दिवशी शिवाजी स्वतः धरणाची पाहणी करायला आला. शिवाजींच्या आगमनाची बातमी मजुरांना समजताच ते त्यांच्याकडे धावले आणि त्यांची पूजा करून कृतज्ञता व्यक्त करू लागले. हे पाहून शिवाजींना अभिमान वाटला की आपण इतक्या लोकांना उदरनिर्वाह करतो. त्यांनी हा प्रयत्न केला नसता तर या सर्व लोकांना उपासमारीने मरावे लागले असते.
तेव्हा समर्थ गुरु रामदास तिथून निघत होते. शिवाजींनी त्यांना पाहताच आदराने आपल्यासोबत आणले आणि नमस्कार केला. यानंतर शिवाजी आपल्या उदार अनुदानाचे वर्णन करू लागले. त्यांचे म्हणणे ऐकून समर्थ गुरु रामदास शांत राहिले. थोड्या वेळाने समर्थ गुरू चालू लागले तेव्हा त्यांना काही अंतरावर सोडण्यासाठी शिवाजी त्यांच्याबरोबर आले. वाटेत त्यांना एक दगड दिसला ज्याखाली पाणी साठले होते.
त्या दगडाकडे बोट दाखवून समर्थ गुरु रामदास शिवाजींना म्हणाले - 'हा दगड तोडा.' दगड फोडल्यावर तर त्याखाली पाण्याने भरलेला खड्डा दिसला ज्यात एक लहान बेडूक कुरवाळत होतं. समर्थ गुरु गंभीर स्वरात शिवाजींना म्हणाले - 'कदाचित तुम्ही या बेडकासाठी दगडाखाली ही जीवरक्षक व्यवस्था केली असावी?
हे ऐकून शिवरायांच्या अहंकाराला तडा गेला आणि ते गुरूंच्या पाया पडले. समर्थ गुरूंनी त्यांना त्यांच्या भूमिकेची जाणीव करून दिली आणि विरोधकांशी लढण्यासाठी धोरण बनवण्यास भाग पाडले. हे समर्थ गुरु रामदासांचे मार्गदर्शन आणि कृपा होती, ज्यांनी शिवाजींना वेळोवेळी योग्य सूत्र देऊन आक्षेपापासून वाचवले आणि श्रेयपथावर नेले.
