मुंबईच्या न्हावा शेवा बंदरावर सुरक्षा यंत्रणांनी पाकिस्तानातून आण्विक आणि बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र कार्यक्रमांसाठी दुहेरी वापराचे कारण देत कराचीला जाणारे जहाज रोखले. ही खेप चीनमधून पाकिस्तानात पाठवण्यात आली होती. भारतीय यंत्रणांनी ते ताब्यात घेतले आहे. अधिकाऱ्यांनी शनिवारी (2 मार्च 2024) ही माहिती दिली.
माल्टा ध्वजांकित व्यापारी जहाज CMA CGM Attila 23 जानेवारी रोजी सीमाशुल्क अधिकाऱ्यांना मिळालेल्या गुप्त माहितीच्या आधारे थांबवण्यात आले, असे अधिकाऱ्यांनी सांगितले. तपासणी केल्यावर त्यांना इटालियन कंपनीद्वारे निर्मित संगणक संख्यात्मक नियंत्रण (CNC) मशीन सापडले, जे संगणक प्रणालीद्वारे नियंत्रित केल्यावर अचूकता आणि कार्यक्षमतेसाठी ओळखले जाते.
डिफेन्स रिसर्च अँड डेव्हलपमेंट ऑर्गनायझेशन (डीआरडीओ) च्या टीमने मालाची तपासणी केली आणि पाकिस्तानच्या आण्विक क्षेपणास्त्राच्या निर्मितीमध्ये त्याचा संभाव्य वापर याची पुष्टी केली . सीएनसी मशीन्सचे वर्गीकरण वासेनार शासन, आंतरराष्ट्रीय शस्त्र नियंत्रण प्रणाली अंतर्गत केले जाते. नागरी आणि लष्करी वापरासह वस्तूंचा प्रसार रोखणे हा त्याचा उद्देश आहे. भारत त्याचा सक्रिय भागीदार आहे.
तपासात वास्तविक प्राप्तकर्त्यांना लपविण्याचा प्रयत्न उघड झाला. चीनमधून पाकिस्तानात नेल्या जाणाऱ्या दुहेरी वापराच्या लष्करी दर्जाच्या वस्तू जप्त केल्याच्या घटनेनंतर ही घटना घडली आहे. ज्या पाकिस्तानी संस्थांना या वस्तू मिळाल्या आहेत त्यांचा संरक्षण विज्ञान आणि तंत्रज्ञान संघटनेशी (डेस्टो) काही संबंध आहे का, याचा तपास केला जात आहे. DETSO पाकिस्तानच्या संरक्षण संशोधन आणि विकासासाठी जबाबदार आहे.
बंदर अधिकाऱ्यांनी, विशिष्ट गुप्तचरांवर कार्य करत, अवजड मालाची तपासणी केली आणि संशयाबद्दल भारतीय संरक्षण अधिकाऱ्यांना सतर्क केले. यानंतर माल जप्त करण्यात आला. संभाव्य प्रसार रोखण्यासाठी पाकिस्तान आणि चीनच्या प्रयत्नांचा एक भाग म्हणून ही जप्ती करण्यात आल्याचे अधिकाऱ्यांनी सांगितले.
बिल ऑफ लॅडिंग सारख्या कागदपत्रांनुसार, प्रेषणकर्ता 'शांघाय जेएक्सई ग्लोबल लॉजिस्टिक कंपनी लिमिटेड' म्हणून सूचीबद्ध होता आणि प्रेषक सियालकोटचा 'पाकिस्तान विंग्स प्रायव्हेट लिमिटेड' होता. सुरक्षा एजन्सींच्या तपासात असे दिसून आले की 22,180 किलोची खेप प्रत्यक्षात तैयुआन मायनिंग इम्पोर्ट अँड एक्सपोर्ट कंपनी लिमिटेडने पाठवली होती आणि ती पाकिस्तानमधील कॉसमॉस इंजिनिअरिंगसाठी होती.
चीनमधून पाकिस्तानला जाणाऱ्या दुहेरी वापराच्या लष्करी दर्जाच्या वस्तूंना भारतीय बंदर प्राधिकरणाने रोखण्याची ही पहिलीच वेळ नाही . पाकिस्तानी संरक्षण पुरवठादार कॉसमॉस इंजिनिअरिंगची 12 मार्च 2022 पासून चौकशी सुरू आहे. त्यादरम्यान, भारतीय अधिकाऱ्यांनी न्हावा शेवा बंदरावर इटालियन बनावटीच्या थर्मोइलेक्ट्रिक उपकरणांची खेप रोखली होती.
आंतरराष्ट्रीय करारांना बगल देणाऱ्या अशा कारवाया पाकिस्तान आणि चीन यांच्यात सुरू असलेले सहकार्य प्रकट करतात. यामुळे त्यांच्या संभाव्य प्रसाराच्या क्रियाकलापांबद्दल चिंता निर्माण होते. फेब्रुवारी 2020 मध्ये एका वेगळ्या घटनेत, चीन "औद्योगिक ड्रायर्स" च्या नावाखाली पाकिस्तानला ऑटोक्लेव्हचा पुरवठा करत असल्याचे आढळून आले.
हाँगकाँगचा ध्वज फडकवणाऱ्या दाई कुई युन या चिनी जहाजातून ऑटोक्लेव्ह जप्त करण्यात आला. हे जहाज चीनच्या जिआंग्सू प्रांतातील जियांगयिन बंदरातून पाकिस्तानच्या पोर्ट कासिमसाठी रवाना झाले होते. ही खेप पाकिस्तानच्या क्षेपणास्त्र कार्यक्रमासाठी होती. यामुळे पाकिस्तान बेकायदेशीर क्षेपणास्त्र व्यापारात गुंतला आहे आणि मिसाईल टेक्नॉलॉजी कंट्रोल रेजिम (MTCR) चे उल्लंघन करत असल्याचा संशय आणखी दृढ होतो.
