प्रज्ञान रोव्हरशी अद्याप संपर्क होऊ शकला नाही! मिशन चांद्रयान पूर्ण झाले, पुढे काय होणार?

चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर उतरलेले भारताचे लँडर विक्रम आणि रोव्हर प्रज्ञान यांचा पुन्हा संपर्क झालेला नाही. त्यानंतर भारताची ही महत्त्वाकांक्षी अंतराळ मोहीम येथे पूर्ण झाल्याचे बोलले जात आहे. यापूर्वी, 3 सप्टेंबर 2023 रोजी, मिशनचा सर्वात महत्त्वाचा भाग, प्रज्ञान रोव्हर गाढ झोपेत गेला होता. दुसऱ्या दिवशी 4 सप्टेंबरला विक्रम लँडर स्लीप मोडमध्ये गेला. यापूर्वी, ChaSTE, RAMBHA-LP आणि ILSA पेलोड्सने नवीन ठिकाणी इन-सीटू प्रयोग केले होते. त्यानंतर एजन्सीने पुढे सांगितले होते की पेलोड्स बंद करण्यात आले आहेत. लँडरचे रिसीव्हर्स चालू ठेवले होते. सौर उर्जा आणि बॅटरी संपली की विक्रम प्रग्यानच्या शेजारी झोपेल. त्यानंतर इस्रोने सांगितले होते की तो 22 सप्टेंबरच्या सुमारास जागे होण्याची अपेक्षा आहे. मात्र, एजन्सीच्या अंदाजानुसार तसे झाले नाही.

स्लीप मोडमध्ये जाण्याचा अर्थ काय, आता पुन्हा रोव्हर काम करेल का?

यापूर्वी, स्लीप मोड प्रक्रियेच्या सुरुवातीदरम्यान, स्पेस एजन्सीने सांगितले होते की सध्या बॅटरी पूर्णपणे चार्ज झाली आहे. सौर पॅनेल 22 सप्टेंबर रोजी पुढील अपेक्षित सूर्योदयाच्या वेळी प्रकाश कॅप्चर करण्यासाठी प्रतीक्षा करतात. याशिवाय रिसीव्हरही सुरू ठेवण्यात आला आहे. एजन्सीने असेही म्हटले आहे की असाइनमेंटच्या दुसऱ्या सेटसाठी रोव्हर जागृत राहणे अपेक्षित आहे. दरम्यान, चांद्रयान-3 रोव्हर 'प्रज्ञान' जागे न झाल्यास पुढील पावलेबाबतही इस्रोने माहिती दिली होती. जर अशी परिस्थिती उद्भवली तर भारताने चंद्रावर पाठवलेला संदेशवाहक म्हणून तो तिथे कायम राहील, असे इस्रोने म्हटले होते.

आम्ही तुम्हाला सांगतो की लँडर आणि रोव्हर आपल्या पृथ्वीवर 14 दिवस काम करण्यासाठी म्हणजेच चंद्रावर एक दिवस काम करण्यासाठी तयार करण्यात आले होते. मात्र, दोघेही 12 व्या दिवशीच स्लीप मोडमध्ये गेले. चंद्रावरील त्याच्या छोट्या आयुष्यात प्रग्यानने 2 सप्टेंबरपर्यंत 100 मीटरपेक्षा जास्त अंतराचा प्रवास पूर्ण केला होता.

काय आहे चांद्रयान-३ मिशन? चांद्रयान-3 मोहीम ही चांद्रयान-2 चा पुढचा टप्पा आहे, जे चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरले आणि वैज्ञानिक प्रयोग केले. मिशनने 14 जुलै रोजी दुपारी 2:35 वाजता श्रीहरिकोटा तळावरून उड्डाण केले आणि नियोजित प्रमाणे 23 ऑगस्ट रोजी चंद्रावर उतरले. या मोहिमेसह, अमेरिका, रशिया आणि चीननंतर चंद्रावर सॉफ्ट लँडिंग करणारा भारत हा जगातील चौथा देश ठरला आहे. यासह भारत चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर उतरणारा पहिला देश ठरला आहे.