World Toilet Day 2024 : 19 नोव्हेंबर हा जागतिक शौचालय दिन 2024 म्हणून जगभरात साजरा केला जातो. संपूर्ण जगासाठी हा दिवस खूप खास आहे. आज जगभरात शौचालयाची उपयुक्तता ठरवणारा जागतिक शौचालय दिन साजरा केला जात आहे. शौचालयाशी संबंधित समस्यांबाबत जागरूकता निर्माण करण्यासाठी जागतिक शौचालय दिन साजरा केला जातो. भारताशिवाय जगात कधीपासून सुरू झाले ते जाणून घेऊया.
जागतिक शौचालय दिनाचा उद्देश
शौचालय हा प्रत्येक व्यक्ती, समाज आणि आरोग्याशी निगडीत प्रश्न आहे. आजचा दिवस दरवर्षी जागतिक शौचालय दिन म्हणून साजरा केला जातो. रोग टाळण्यासाठी चांगल्या स्वच्छता आणि आरोग्यदायी शौचालयाच्या सवयींना प्रोत्साहन देणे हा त्याचा उद्देश आहे. यामध्ये केवळ उघड्यावर शौचास प्रतिबंध करण्यासारख्या मुद्द्यांचा समावेश नाही तर इतर अनेक उद्दिष्टांचाही समावेश आहे.
वर्ल्ड टॉयलेट डे 2024 थीम
वर्ल्ड टॉयलेट डे 2024 ची “शौचालय – शांतीसाठी एक स्थान (Toilets – A Place for Peace)”। संघर्ष, हवामान बदल आणि नैसर्गिक आपत्तींमुळे कोट्यवधी लोकांना स्वच्छतेच्या वाढत्या धोक्यांचा सामना करावा लागत आहे यावर या वर्षाची थीम जोर देते.
वर्ल्ड टॉयलेट डे इतिहास
जागतिक शौचालय दिनाची सुरुवात 2001 मध्ये सिंगापूरमध्ये जॅक सिम यांनी केली होती. तेव्हापासून दरवर्षी 19 नोव्हेंबर रोजी जागतिक शौचालय दिन साजरा केला जातो. या NGO ला 2007 मध्ये सस्टेनेबल सॅनिटेशन अलायन्सकडून पाठिंबा मिळाला. त्यानंतर संयुक्त राष्ट्रांनी (UN) पाणी आणि स्वच्छता हा मूलभूत मानवी हक्क म्हणून मान्य केल्यानंतर 2010 मध्ये हा दिवस जागतिक शौचालय दिन म्हणून ओळखला जाऊ लागला आणि तेव्हापासून संपूर्ण जगाने हा दिवस साजरा करण्याचा प्रयत्न सुरू केला. भारतात हा टॉयलेट डे 2001 मध्ये 19 नोव्हेंबर रोजी सुरू झाला.
युनायटेड नेशन्सने 2030 पर्यंत सर्वांसाठी सुरक्षित शौचालये साध्य करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे, जो शाश्वत विकास उद्दिष्टांचा प्रमुख भाग आहे. संस्थेच्या म्हणण्यानुसार, जगभरातील 3.5 अब्ज लोक मूलभूत स्वच्छतेशिवाय जगत आहेत आणि स्वच्छता आणि प्रदूषित पाण्याच्या अभावामुळे अनेक मुलांना आपला जीव गमवावा लागतो.
जागतिक शौचालय दिन गरीब परिस्थितीत राहणाऱ्या लोकांच्या आरोग्यावर परिणाम करणाऱ्या या विषयाबद्दल जागरुकता वाढवण्याची संधी बनली आहे.
जेव्हा लोक शौचालयाचा वापरत नाहीत, तेव्हा ते अनेकदा बाहेर शौच करतात, ज्याला उघड्यावर शौचास म्हणतात. हे जगभरातील किमान 419 दशलक्ष लोकांना प्रभावित करते आणि अतिसार सारख्या व्यापक रोगांना कारणीभूत ठरते.
वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) नुसार, अतिसार हे मुलांमधील मृत्यूचे प्रमुख कारण आहे, दररोज अंदाजे 1,000 मुले स्वच्छतेच्या अभावामुळे आणि दूषित पाण्यामुळे मरतात. स्वच्छता आणि स्वच्छ पाण्याची उपलब्धता सुधारून दरवर्षी तीन लाखांहून अधिक मुलांचे जीवन वाचवता येऊ शकते.
