भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेने सोमवारी XpoSAT उपग्रहाचे PSLV C-58 द्वारे श्रीहरिकोटा येथून यशस्वी प्रक्षेपण केले.
भारताने खगोलशास्त्रातील सर्वात मोठे रहस्य असलेल्या कृष्णविवरांची माहिती गोळा करण्यासाठी उपग्रह पाठवून वर्षाची सुरुवात केली आहे. सकाळी 9.10 वाजता, भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेचा पहिला एक्स-रे पोलरीमीटर उपग्रह म्हणजेच 'एक्सपोसॅट' पोलर सॅटेलाइट लॉन्च व्हेईकल (PSLV) C 58 या रॉकेटद्वारे प्रक्षेपित करण्यात आला. ते अवघ्या 21 मिनिटांत अवकाशातील 650 किमी उंचीवर जाईल. या रॉकेटचे हे 60 वे मिशन असेल. या मोहिमेमध्ये एक्सोसॅट सोबतच इतर 10 उपग्रह देखील पृथ्वीच्या कमी कक्षेत ठेवण्यात येणार आहेत.
इंडियन स्पेस रिसर्च ऑर्गनायझेशन (ISRO) च्या क्ष-किरण पोलारिमीटर उपग्रहासह 11 उपग्रह त्यांच्या कक्षेत यशस्वीरित्या ठेवले. इस्रोचा पहिला क्ष-किरण पोलारिमीटर उपग्रह (EXPOSAT) क्ष-किरण स्त्रोताचे रहस्य उलगडण्यास आणि 'ब्लॅक होल'च्या रहस्यमय जगाचा अभ्यास करण्यास मदत करेल. PSLV-C58 ने क्ष-किरण पोलारिमीटर उपग्रह यशस्वीरित्या पृथ्वीच्या निम्न कक्षेत ठेवला.
इस्रोने सांगितले की, या उपग्रहाचा उद्देश दूर अंतराळातून येणाऱ्या तीव्र क्ष-किरणांचे ध्रुवीकरण शोधणे हा आहे. ते कोणत्या खगोलीय पिंडातून येत आहेत याचे रहस्य या किरणांबद्दल बरीच माहिती देते. एक्स-रे ध्रुवीकरण जाणून घेण्याचे महत्त्व जगभरात वाढले आहे. यामुळे कृष्णविवर, न्यूट्रॉन तारे (स्फोटानंतर सोडलेले ताऱ्याचे उच्च-वस्तुमान भाग), आकाशगंगेच्या मध्यभागी असलेले केंद्रक इत्यादी गोष्टी किंवा संरचना समजण्यास मदत होते. हे खगोलीय पिंडांचे आकार आणि रेडिएशन तयार करण्याची प्रक्रिया समजून घेण्यास मदत करेल.
एक्सपोसॅटमध्ये दोन उपकरणे आहेत. क्ष-किरणातील पहिले पोलरीमीटर साधन म्हणजे पॉलीक्स. रामन रिसर्च इन्स्टिट्यूटने तयार केले आहे. एक्स-रे स्पेक्ट्रोस्कोपी आणि टाइमिंग म्हणजेच EXPECT हे दुसरे साधन आहे, जे यूआर राव सॅटेलाइट सेंटर, बेंगळुरू यांनी बनवले आहे.
