विवाह हा दोन व्यक्तींच्या आत्म्यांचा, भावनांचा आणि संस्कारांचा सुंदर संगम आहे. पण या नात्यात टिकून राहण्यासाठी फक्त प्रेम पुरेसं नसतं — समजूत, सहनशीलता, श्रद्धा आणि आध्यात्मिक दृष्टिकोन आवश्यक असतो. अक्कलकोटचे स्वामी समर्थ महाराज यांनी दिलेले काही विचार आणि उपदेश हे आजच्या आधुनिक युगातही वैवाहिक जीवन समृद्ध करण्यासाठी अत्यंत उपयोगी ठरतात.
१. "धीर धरा, सर्व काही वेळेनुसार घडतं"
स्वामी समर्थ नेहमी म्हणायचे “अवघड वेळ आली तरी धीर सोडू नका, सगळं वेळेनुसार सुधारेल.”वैवाहिक जीवनात मतभेद, राग, गैरसमज हे स्वाभाविक असतात. पण त्या क्षणी धीर ठेवून संवाद साधला, तर नातं अधिक मजबूत होतं. अधीरतेने घेतलेले निर्णय अनेकदा तुटणं आणतात.
२. "प्रेमात अहंकार नसावा"
स्वामी समर्थांनी सांगितलेले एक मूलभूत तत्व म्हणजे ‘अहंकाराचा नाश करा’. पती-पत्नींच्या नात्यात मी आणि तू याऐवजी “आपण” असणं गरजेचं आहे. अहंकार, स्वार्थ, राग, टोचणं हे नात्याचं सौंदर्य कमी करतात. स्वामींचा संदेश स्पष्ट आहे प्रेमात नम्रता आणि क्षमा असली पाहिजे.
३. "श्रद्धा आणि भक्तीमुळे घरात शांतता येते"
स्वामी समर्थ सांगतात “नामस्मरणाने मन शुद्ध होतं, आणि जिथं मन शुद्ध आहे तिथं कलह राहत नाही.” दैनंदिन जीवनात दोघांनी मिळून सकाळी किंवा संध्याकाळी देवाच्या नावाचा जप केल्यास घरात सकारात्मक ऊर्जा वाढते. भक्ती ही मनाला स्थैर्य देते आणि त्यामुळे नात्यांमध्येही शांतता निर्माण होते.
४. "एकमेकांच्या गुणांकडे पाहा, दोषांकडे नाही"
स्वामी समर्थांनी शिकवलं आहे की “संसारात समाधान हवं असेल तर इतरांच्या गुणांकडे बघा.” पती-पत्नी दोघेही परिपूर्ण नसतात. एकमेकांच्या चांगल्या गोष्टी ओळखून त्या स्वीकारल्यास, नातं अधिक गहिरं होतं. दोष शोधण्यात वेळ घालवला तर नातं कोरडं पडतं.
५. "क्षमाशीलतेतच खरा आनंद आहे"
स्वामी समर्थ म्हणतात “क्षमेमुळेच मन शांत होतं आणि मनशांतीतूनच देवप्राप्ती होते.” वैवाहिक जीवनात क्षमा म्हणजे दुर्बलता नव्हे, तर ताकद आहे. एखाद्याने चूक केली असेल तर तिला माफ करणे म्हणजे नात्याला नवी संधी देणे होय.
६. "सेवा आणि समर्पण – नात्याची खरी पूजा"
स्वामी समर्थांचे विचार सांगतात की, सेवा म्हणजे केवळ देवाचीच नाही, तर जवळच्या व्यक्तींची सुद्धा असते. पती-पत्नी दोघांनीही एकमेकांची काळजी घेणे, मदत करणे, आणि एकमेकांसाठी समर्पित राहणे — हेच खरं वैवाहिक साधन आहे.
७. "कुटुंबात समाधान हेच खरी संपत्ती"
स्वामी समर्थ म्हणतात “ज्याचं मन समाधानी आहे, तोच खरा श्रीमंत.” घरात पैसा, वस्तू, सुविधा या गोष्टींचा आनंद तात्पुरता असतो. परंतु समाधान, विश्वास आणि एकमेकांवरील प्रेम — या तीन गोष्टी टिकल्या, तर ते घर स्वर्ग बनतं.
स्वामी समर्थांचे विचार आपल्याला शिकवतात की सुखी वैवाहिक जीवनासाठी धैर्य, प्रेम, क्षमा, श्रद्धा आणि समाधान हेच पाच आधारस्तंभ आहेत. त्यांचा मार्ग म्हणजे आत्मशांतीतून नात्यांचा आनंद मिळवणे. प्रत्येक जोडप्याने हे विचार जीवनात उतरवले, तर त्यांचं नातं फक्त संसार न राहता एक सुंदर साधना बनेल.
