पितृ पक्ष 2025 : भाद्रपद महिन्यातील कृष्ण पक्ष हा पितृगर्भ किंवा श्राद्ध कर्म करण्यासाठी एकमेव महिना आहे. जेव्हा सूर्य कन्या राशीत असतो तेव्हा भाद्रपद महिन्यातील कृष्ण पक्षाला पितृपक्ष म्हणतात. या पक्षाला आणि मृत्युतिथीला केलेल्या श्राद्धाने पूर्वज संतुष्ट होतात.श्राद्ध कर्म केल्याने चांगली मुले, दीर्घायुष्य, चांगले आरोग्य, अफाट संपत्ती आणि इच्छित गोष्टी मिळतात.
यामुळे पूर्वजांचे ऋण फेडले जाते. पुराणांनुसार, भक्तीने श्राद्ध केल्याने केवळ पूर्वजच संतुष्ट होत नाहीत तर ब्रह्मा, इंद्र, रुद्र, दोन्ही अश्विनीकुमार, सूर्य, अग्नि, अष्टावसु, वायु, विश्वेदेव, ऋषी, मानव, प्राणी, पक्षी आणि सरपटणारे प्राणी इत्यादी सर्व भूत देखील संतुष्ट होतात. संतुष्ट होऊन, पूर्वज मानवांना जीवन, पुत्र, कीर्ती, स्वर्ग, कीर्ती, पुष्टी, शक्ती, वैभव, प्राणी, सुख, संपत्ती आणि धान्य देतात.
पितृपक्षात सूतक (अशौच) पडल्यास काय करावे
सूतकम्हणजे काय?
सूतक हे मृत्यू किंवा जन्मामुळे घरात येणारे अशौच आहे. पितृपक्षात, जेव्हा पितरांचे श्राद्ध, तर्पण इत्यादी कर्म केले जातात, तेव्हा सुतक पडल्यास काही विशेष नियम पाळावे लागतात.
सूतकाचे प्रकार आणि कालावधी:
मृत्यू सूतक: जवळच्या नातेवाईकाच्या मृत्यूमुळे सूतक लागते. याचा कालावधी साधारणतः 10 ते 13 दिवस असतो (कुटुंबातील परंपरेनुसार बदलू शकतो).
जन्म सूतक: घरात मूल जन्माला आल्यास सुद्धा सूतक लागते, ज्याला वृद्धी म्हणतात. ज्याचा कालावधी 10 दिवसांचा असतो.
पितृपक्षात सुतक पडल्यास काय करावे?
श्राद्ध स्थगित करणे: सूतक काळात श्राद्ध, तर्पण किंवा इतर धार्मिक विधी करणे शास्त्रानुसार निषिद्ध आहे. जर पितृपक्षात सुतक लागले, तर सुतक संपल्यानंतरच श्राद्ध करता येते.
सूतक संपल्यानंतर श्राद्ध: सूतक संपल्यानंतर पितृपक्षात उर्वरित दिवस असतील, तर त्या दिवसांत श्राद्ध करता येते. जर पितृपक्ष संपला असेल, तर अमावस्येला किंवा पुढील योग्य तिथीला (उदा., एकादशी, अमावास्या) श्राद्ध करावे.
प्रतिनिधी द्वारे श्राद्ध: जर सुतकामुळे स्वतः श्राद्ध करणे शक्य नसेल, तर विश्वासू व्यक्ती (उदा., ब्राह्मण किंवा नातेवाईक) यांना श्राद्ध करण्यास सांगता येते.
तर्पण स्थगिती: सुतक काळात तर्पण करू नये. सुतक संपल्यानंतर पितृपक्षाच्या शेवटच्या दिवशी किंवा योग्य तिथीला तर्पण करावे.
दान-पुण्य: सुतक संपल्यानंतर पितरांच्या नावाने दान (अन्न, वस्त्र, गोदान) करणे शुभ मानले जाते.
काही विशेष नियम:
सुतक काळात देवपूजा, मंदिरात जाणे, किंवा इतर धार्मिक कार्य टाळावेत.
शास्त्रानुसार, सुतक लागलेल्या व्यक्तीने पवित्र स्नान करून शुद्धीकरण करावे आणि मगच श्राद्धासारखे विधी करावेत.
कुटुंबातील ज्येष्ठ व्यक्ती किंवा पंडित यांच्याशी सल्लामसलत करून स्थानिक परंपरेनुसार निर्णय घ्यावा.
परंपरागत सल्ला:
प्रत्येक कुटुंबाच्या परंपरा आणि शास्त्र वेगवेगळे असू शकतात. त्यामुळे स्थानिक पंडित किंवा धर्मगुरू यांच्याशी संपर्क साधून योग्य मार्गदर्शन घ्यावे.
पितृपक्षात सुतक पडल्यास, सुतक काळात श्राद्ध किंवा तर्पण टाळावे. सुतक संपल्यानंतर योग्य तिथीला विधी पूर्ण करावेत. स्थानिक परंपरा आणि शास्त्रानुसार ब्राह्मणांचा सल्ला घ्यावा.
अस्वीकरण (Disclaimer) : या लेखात दिलेली माहिती आणि उपाय सामान्य माहितीवर आधारित आहे. या माहितीची पूर्णता, विश्वासार्हता आणि अचूकता याबाबत वेबदुनिया कोणतीही हमी देत नाही. अधिक माहितीसाठी संबंधित तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
