मध्य प्रदेशातील इंदूरपासून सुमारे ७८ किमी अंतरावर असलेल्या १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक असलेले ओंकारेश्वर ज्योतिर्लिंग हे चौथे ज्योतिर्लिंग मानले जाते. ते नर्मदा नदीच्या काठावर ओम आकाराच्या पर्वतावर आहे. या ज्योतिर्लिंगाचे वैभव पुराणांमध्ये वर्णन केले आहे. प्राचीन काळी ते अनेक ऋषींची तपोभूमी राहिले आहे. चला, या ठिकाणाचे असे ५ रहस्य जाणून घेऊया जे तुम्हाला क्वचितच माहित असतील.
१. नंदी भगवानची मूर्ती शिवलिंगाकडे नाही: अनेकदा आपण पाहिले आहे की शिवलिंगासमोरील दाराच्या बाहेर नंदीची मूर्ती स्थापित केली जाते, परंतु शिवलिंगासमोर म्हणजेच ओंकारेश्वराच्या ज्योतिर्लिंगासमोर नंदी नसून दुसऱ्या बाजूला स्थापित केलेली आहे. यामुळे, असे मानले जाते की खरे शिवलिंग भगवान नंदी ज्या बाजूला पाहत आहेत त्या बाजूला असावे. परंतु पुरातत्व विभागाच्या तपासणीनुसार, शिवलिंग त्या बाजूला आहे असा गैरसमज आहे, जे बरोबर नाही. आक्रमणकर्त्यांपासून शिवलिंग वाचवण्यासाठी, भगवान नंदीच्या स्थापनेचे स्थान कालांतराने बदलले गेले असावे.
२. मंदिर पाच मजली आहे: हे मंदिर परमार काळात पाच मजली बांधले गेले होते. तळाशी ओंकारेश्वर, त्यावर महाकालेश्वर, त्यावर सिद्धेश्वर, त्यावर गुप्तेश्वर आणि त्यावर ध्वजेश्वर आहे. तिथे पोहोचणे खूप कठीण आहे. त्यामुळे बहुतेक भाविक ओंकारेश्वर आणि महाकालेश्वराचे दर्शन घेण्यासाठी जातात.
३. महादेव आरतीत सहभागी होतात: या मंदिर परिसरात तीन पुरी आहेत - शिवपुरी, विष्णुपुरी आणि ब्रह्मपुरी. येथे भगवान शिवाची आरती तीन वेळा केली जाते. असे म्हटले जाते की सकाळी, संध्याकाळी आणि रात्री शयनआरतीच्या वेळी भगवान शिव स्वतः उपस्थित असतात.
४. शिव आणि पार्वती सारीपाट खेळतात: झोपण्याच्या वेळेच्या आरतीनंतर, येथे शिव-पार्वतीसाठी झोपण्याच्या स्थितीत सारीपाट सजवले जाते. असे मानले जाते की भोलेनाथ आणि माँ पार्वती दोघेही सारीपाट खेळण्यासाठी येतात. या ठिकाणाचे पुजारी पंडित रमेश चंद्र यांच्या मते, मंदिराच्या दारावर सारीपाट मांडण्यात येते आणि त्यानंतर दरवाजे बंद केले जातात. या काळात रात्री कोणालाही मंदिरात प्रवेश दिला जात नाही. दुसऱ्या दिवशी, जेव्हा ब्रह्म मुहूर्तावर मंदिराचे दरवाजे उघडले जातात, तेव्हा सारीपाटावर ठेवलेले फासे आणि नाणी अशा प्रकारे विखुरलेले आढळतात जणू काही त्यांच्याशी खेळले गेले आहेत. असे म्हटले जाते की तिन्ही लोकांचे दर्शन घेतल्यानंतर, भगवान शिव सारीपाट खेळून येथे विश्रांती घेतात.
५. औरंगजेबाने त्याचे भविष्य पाहिले होते: डोंगराच्या मध्यभागी ओंकारेश्वर परिसरात सोमनाथ शिवलिंग स्थापित आहे. येथे दोन काळी शिवलिंगे स्थापित आहेत. या शिवलिंगांना काका-पुतण्यांचे शिवलिंग म्हणतात. असे मानले जाते की येथे मोठ्या काकांसमोर उभे राहिल्याने व्यक्तीला त्याच्या भूतकाळ, वर्तमान आणि भविष्याबद्दल माहिती मिळते. तसेच, मृत्यूनंतर व्यक्ती कोणत्या स्वरूपात जन्म घेईल हे देखील समजते. भविष्य जाणून घेण्यासाठी, डोळे बंद करून शिवलिंग दोन्ही हातात धरावे लागते. जेव्हा औरंगजेबाला हे कळले तेव्हा त्याला त्याचे भविष्य आणि पुढील जन्म जाणून घेण्याची उत्सुकता निर्माण झाली. जेव्हा तो येथे आला आणि डोळे बंद करून शिवलिंग आपल्या हातात धरले तेव्हा त्याला एक डुक्कर दिसले. म्हणजेच त्याला पुढच्या जन्मात तो डुक्करच राहणार असल्याचा संकेत मिळाला. हे जाणून तो खूप रागावला आणि त्याने शिवलिंग तोडण्याचा आदेश दिला, परंतु कोणीही ते तोडू शकले नाही, म्हणून मंदिर परिसर जाळून टाकण्यात आला. तेव्हापासून येथील शिवलिंग पूर्णपणे काळे दिसत आहे.
