भारतीय कुस्तीपटू बजरंग पुनियाने भारतीय कुस्ती महासंघाचे नवे प्रमुख संजय सिंग यांच्या निषेधार्थ आपला पद्मश्री पुरस्कार परत केला आहे. सोशल मीडियावर त्यांनी ही माहिती दिली. बजरंगने भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना पत्र लिहून पद्म पुरस्कार परत करण्याची घोषणा केली आहे. या पत्राचा फोटो सोशल मीडियावर शेअर करताना बजरंगने लिहिले की, "मी माझा पद्मश्री पुरस्कार पंतप्रधानांना परत करत आहे. हे माझे एकमेव पत्र आहे. हे माझे विधान आहे."
बजरंग पुनिया यांनी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना लिहिलेल्या पत्रात, "माननीय पंतप्रधान, मला आशा आहे की तुम्ही निरोगी असाल. तुम्ही देशाच्या सेवेत व्यस्त असाल. तुमच्या प्रचंड व्यस्ततेत, मला तुमचे लक्ष आमच्या कुस्तीकडे वेधायचे आहे. जाणून घ्या, या वर्षी जानेवारी महिन्यात देशातील महिला कुस्तीपटूंनी कुस्ती संघटनेचे प्रभारी ब्रिजभूषण सिंग यांच्यावर लैंगिक छळाचे गंभीर आरोप केले होते, तेव्हा त्या महिला कुस्तीपटूंनी आंदोलन सुरू केले तेव्हा मीही त्यात सामील झालो होतो.
सरकारने ठोस कारवाई करण्याचे सांगितल्यावर आंदोलक पैलवान जानेवारीत आपापल्या घरी परतले. पण तीन महिने उलटूनही जेव्हा ब्रिजभूषण विरोधात एफआयआर दाखल झाला नाही, तेव्हा एप्रिल महिन्यात आम्ही कुस्तीपटू पुन्हा रस्त्यावर उतरले आणि दिल्ली पोलिसांनी किमान ब्रिजभूषण सिंह यांच्यावर एफआयआर नोंदवावा, यासाठी आंदोलन केले, पण तरीही काम झाले नाही. बाहेर, म्हणून आम्हाला कोर्टात जावे लागले, जाऊन एफआयआर नोंदवावा लागला. जानेवारीमध्ये तक्रारदार महिला कुस्तीपटूंची संख्या 19 होती, जी एप्रिलपर्यंत 7 वर आली, म्हणजेच या तीन महिन्यांत आपल्या ताकदीच्या जोरावर ब्रिजभूषण सिंह यांनी 12 महिला कुस्तीपटूंना न्याय मिळवून देण्यासाठी लढा दिला.
हे आंदोलन 40 दिवस चालले. या 40 दिवसांत एक महिला कुस्तीगीर आणखी मागे पडली. आम्हा सर्वांवर खूप दबाव होता. आमच्या निषेध स्थळाची तोडफोड करण्यात आली आणि आमचा दिल्लीतून पाठलाग करण्यात आला आणि आमच्या निषेधावर बंदी घालण्यात आली. जेव्हा हे घडले तेव्हा आम्हाला काय करावे हे सुचत नव्हते. त्यामुळे आम्ही आमची पदके गंगेत ओतण्याचा विचार केला. तिथे गेल्यावर आमचे प्रशिक्षक साहेबान आणि शेतकऱ्यांनी आम्हाला तसे करू दिले नाही.
त्याचवेळी तुमच्या एका जबाबदार मंत्र्याचा फोन आला आणि आम्हाला परत या, आम्हाला न्याय दिला जाईल, असे सांगण्यात आले. दरम्यान, आम्ही आमच्या गृहमंत्र्यांचीही भेट घेतली, ज्यामध्ये त्यांनी आम्हाला आश्वासन दिले की ते महिला कुस्तीपटूंना न्याय मिळवून देण्यासाठी पाठिंबा देतील आणि ब्रिजभूषण, त्यांचे कुटुंब आणि त्यांच्या कुस्तीगीरांना कुस्ती महासंघातून काढून टाकतील. त्यांचा सल्ला आम्ही मान्य करून रस्त्यावर उतरून आमचे आंदोलन संपवले, कारण सरकार कुस्ती संघ सोडवणार आणि न्यायाचा लढा न्यायालयात लढणार, या दोन गोष्टी आम्हाला तर्कसंगत वाटल्या.
तरी 21 डिसेंबर रोजी झालेल्या कुस्ती संघटनेच्या निवडणुकीत ब्रिजभूषण पुन्हा एकदा विजयी झाले आहेत. ‘वर्चस्व आहे आणि वर्चस्व राहणार’ असे विधान त्यांनी केले. महिला कुस्तीपटूंचे लैंगिक शोषण केल्याचा आरोप असलेला माणूस पुन्हा उघडपणे कुस्तीचे व्यवस्थापन करणाऱ्या शरीरावर आपले वर्चस्व असल्याचा दावा करत होता. याच मानसिक दडपणाखाली ऑलिम्पिक पदक जिंकणारी एकमेव महिला कुस्तीपटू साक्षी मलिक हिने कुस्तीतून निवृत्ती घेतली. आम्ही सर्व रात्र रडत घालवली. कुठे जायचं, काय करायचं, कसं जगायचं हे समजत नव्हतं. सरकार आणि जनतेने खूप आदर दिला. या आदराच्या ओझ्याखाली गुदमरत राहावं का?
2019 मध्ये मला पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. तसेच खेलरत्न आणि अर्जुन पुरस्काराने सन्मानित. हा सन्मान मिळाल्यावर मला खूप आनंद झाला. असे वाटत होते की जीवन यशस्वी झाले आहे. पण आज मी त्याहून अधिक दु:खी आहे आणि हे सन्मान मला दुखावत आहेत. एकच कारण आहे, ज्या कुस्तीसाठी आम्हाला हा मान मिळतो, आमच्या सहकारी महिला कुस्तीपटूंना त्यांच्या सुरक्षेसाठी कुस्ती सोडून द्यावी लागते. खेळामुळे आपल्या महिला खेळाडूंच्या जीवनात प्रचंड बदल घडून आला. पूर्वी खेड्यापाड्यात ग्रामीण शेतात मुलं-मुली एकत्र खेळताना दिसतील याची कल्पनाही करता येत नव्हती. पण पहिल्या पिढीतील महिला खेळाडूंच्या धाडसामुळे हे घडू शकले.
बेटी बचाओ बेटी पढाओच्या ब्रँड अ‍ॅम्बेसेडर बनणाऱ्या मुलींना अशा स्थितीत टाकण्यात आले की, त्यांना त्यांच्या खेळापासून मागे हटावे लागले. आम्ही "आदरणीय" पैलवान काहीही करू शकलो नाही. महिला कुस्तीपटूंचा अपमान झाल्यानंतर मी माझे जीवन "सन्मानित" म्हणून जगू शकणार नाही. असे जीवन मला आयुष्यभर त्रास देईल. म्हणूनच मी हा "सन्मान" तुम्हाला परत करत आहे.
