शिखांचे दहावे गुरू गुरु गोविंद सिंग जी यांची जयंती नानकशाही दिनदर्शिकेनुसार दरवर्षी पौष महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील सप्तमी तिथीला साजरी केली जाते. शीख समुदायातील लोक त्यांचे 10 वे गुरु गुरु गोविंद सिंग यांचा वाढदिवस मोठ्या उत्साहाने आणि श्रद्धेने साजरा करतात. हा सण दरवर्षी दिव्यांचा सण म्हणून साजरा केला जातो. त्यांच्या गुरूंना खरा आदर आणि त्यांच्या जीवनाची झलक मिळावी म्हणून जयंतीपूर्वी ठिकठिकाणी फेरी काढल्या जातात. गुरुद्वारांना विशेष सजावट केली जाते. दिवसभर लंगर चालते. गुरु गोविंद सिंग यांनी खालसा पंथाची स्थापना केली. शीख समाजाच्या इतिहासातील ही घटना अत्यंत महत्त्वाची मानली जाते. 10 वे गुरु गुरु गोविंद सिंग हे एक शूर योद्धा आणि आध्यात्मिक महान पुरुष होते. यावेळी गुरु गोविंद सिंग यांचा जयंती उत्सव 09 जानेवारी 2022 रोजी आहे. गुरु गोविंद सिंग जयंतीनिमित्त भजन, कीर्तन, अरदास आणि लंगर आयोजित केले जातात. या दिवशी गुरूंचा त्याग आणि त्यांच्या जीवनाशी संबंधित विविध कार्यक्रम ठिकठिकाणी दाखवले जातात. प्रकाश पर्व निमित्त जाणून घेऊया गुरु गोविंद सिंह यांच्या जीवनाशी संबंधित काही खास गोष्टी.
गुरु गोविंद सिंग हे शीख धर्माचे दहावे गुरु होते. त्यांनी बैसाखीच्या दिवशी खालसा पंथाची स्थापना केली.
गुरू गोविंद सिंग यांनी 'वाहे गुरु की खालसा, वाहेगुरुचा विजय' असे खालसा भाषण दिले होते. खालसा पंथाच्या स्थापनेमागचे कारण धर्माचे रक्षण करणे आणि मुघलांच्या अत्याचारापासून सुटका करणे हे होते.
खालसा पंथातच गुरूंनी जीवनाची पाच तत्त्वे सांगितली होती. जो पंच ककार म्हणून ओळखल्या जातात. प्रत्येक खालसा शीखने या पाच ककारांचे पालन करणे अनिवार्य आहे. केस, कडा, किरपाण, कंगवा आणि कच्छा असे हे पाच प्रकार आहेत.
गुरु गोविंद सिंग हे एक महान योद्धा असून ते अनेक भाषांचे जाणकार आणि विद्वान असलेले एक महान पुरुष होते. त्यांना पंजाबी, पर्शियन, अरबी, संस्कृत आणि उर्दूसह अनेक भाषांचे चांगले ज्ञान होते.
शीख धर्मात एकूण 10 गुरु होते. गुरु गोविंद सिंग हे शिखांचे 10 वे आणि शेवटचे गुरु होते. 10 व्या गुरूनंतरच गुरु ग्रंथ साहिबला परात्पर गुरुचा दर्जा देण्यात आला. 10 व्या गुरूंच्या परंपरेनंतरच गुरु ग्रंथसाहिब पवित्र केले जाते आणि महत्त्वाचे मानले जाते.
गुरु गोविंद सिंग यांचे बालपणीचे नाव गोविंद राय होते. 1699 मध्ये बैसाखीच्या दिवशी गुरु गोविंद सिंग हे गुरू पंच प्यारा यांचे अमृत पिऊन गुरु गोविंद सिंग झाले.
गुरु गोविंद सिंग यांचे तीन वेळा लग्न झाले होते आणि त्यांना चार मुले होती - जुझार सिंग, जोरावर सिंग, फतेह सिंग आणि अजित सिंग.
