मुलींच्या जन्मापासून ते त्यांच्या शिक्षणापर्यंत आर्थिक मदत देण्यासाठी सरकारकडून अनेक प्रकारच्या योजना राबविण्यात येतात, ज्याची केंद्रापासून ते राज्य सरकारांपर्यंत मोठी यादी आहे. परंतु अशा काही योजना देखील आहेत ज्या खूप खास आहेत आणि प्रत्यक्षात अंमलात आणल्या गेल्या आहेत.
मुलींसाठी चालवल्या जात असलेल्या काही योजना पुढीलप्रमाणे आहेत.
बेटी बचाओ बेटी पढाओ
बेटी बचाओ बेटी पढाओ ही केंद्र सरकारची योजना आहे जी देशभरात लागू आहे. या योजनेचा उद्देश समाजातील मुलींना गर्भातच संपवण्याचे दुष्कृत्य संपुष्टात आणणे आणि देशातील लिंग गुणोत्तराची पातळी निश्चित करणे आणि मुलींना शैक्षणिक क्षेत्रात पुढे नेणे हा आहे. सामाजिक दृष्टिकोन बदलण्यात मदत करणारी ही मुख्यत: शिक्षणावर आधारित योजना आहे आणि यामध्ये थेट रोख हस्तांतरणाचा समावेश नाही.
सुकन्या समृद्धी योजना
सुकन्या समृद्धी योजना ही सरकारद्वारे चालवली जाणारी एक बचत योजना आहे, ज्यामध्ये मुलीला प्राथमिक खातेदार म्हणून ठेवले जाते, तर तिचे पालक या खात्याचे संयुक्त धारक म्हणून कायदेशीर पालक असतात. मुलगी 10 वर्षांची होण्यापूर्वी हे खाते उघडले जाऊ शकते आणि खाते उघडल्यानंतर 15 वर्षांसाठी पैसे त्यात जमा करणे आवश्यक आहे.
कन्या समृद्धी योजना
बालिका समृद्धी योजना ही केंद्र सरकारची शिष्यवृत्ती योजना आहे जी दारिद्र्यरेषेखालील मुली आणि त्यांच्या मातांना आर्थिक सहाय्य देण्यासाठी तयार करण्यात आली आहे. समाजातील मुलींचे योगदान वाढवून त्यांची शाळांमधील संख्या वाढवणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे. या योजनेंतर्गत मुलीच्या जन्मानंतर ती दिली जाते.
CBSE उडान योजना
CBSE उडान योजना शिक्षण मंत्रालयाद्वारे देशातील प्रतिष्ठित अभियांत्रिकी आणि तांत्रिक महाविद्यालयांमध्ये मुलींचे प्रवेश वाढवण्यासाठी आहे. या योजनेंतर्गत इयत्ता 11वी आणि 12वीच्या विद्यार्थिनींना ऑनलाइन व्हिडिओ आणि इतर गोष्टींसारखे मोफत शैक्षणिक साहित्य पुरवले जाणार आहे. परंतु या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी विद्यार्थ्याचे कौटुंबिक उत्पन्न 6 लाखांपेक्षा जास्त नसावे.
माध्यमिक शिक्षण योजना
माध्यमिक शिक्षण योजना ही मुलींना शिक्षणासाठी प्रोत्साहन देणारी योजना आहे. ही योजना भारत सरकारच्या शिक्षण मंत्रालयाद्वारे चालवली जाते आणि ती प्रामुख्याने मागासवर्गीय मुलींसाठी आहे. या योजनेचा लाभ SC/ST प्रवर्गातून येणाऱ्या सर्व मुलींना उपलब्ध आहे ज्यांनी इयत्ता 8 वी परीक्षा उत्तीर्ण केली आहे. याशिवाय इतर वर्गातील मुलींना कस्तुरबा गांधी बालिका विद्यालयातून इयत्ता 8 वी परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यावरच या योजनेचा लाभ मिळतो. योजनेचा लाभ घेण्यासाठी मुलीचे वय 16 वर्षांपेक्षा कमी असावे.
