पौष महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशीला बैकुंठ एकादशी म्हणतात. या एकाद
शीला पौष पुत्रदा एकादशी असेही म्हणतात. एकादशी तिथी भगवान श्री हरी विष्णूला समर्पित आहे. मान्यतेनुसार एकादशीच्या दिवशी भगवान श्री हरी विष्णूची पूजा विधीपूर्वक केल्यास प्रत्येक संकटातून मुक्ती मिळते आणि सर्व मनोकामना पूर्ण होतात.
सर्व इच्छा आणि सिद्धी देणारे भगवान श्री हरी नारायण हे या तिथीचे प्रमुख देवता आहेत. ही एकादशी माणसाला मोक्षाच्या दारापर्यंत घेऊन जाते, असे मानले जाते. या एकादशीला स्नान आटोपल्यानंतर घर स्वच्छ करावे. घरभर गंगाजल शिंपडा. परमेश्वराला रोळी, चंदन, अक्षत अर्पण करा. फुलांनी सजवल्यानंतर ते देवाला अर्पण करावे. पौष पुत्रदा एकादशीच्या दिवशी सर्वप्रथम श्रीगणेशाची आरती करावी. यानंतर भगवान श्री हरी विष्णू आणि माता लक्ष्मीची आरती करा. या एकादशीला दिवा दान करण्याचे विशेष महत्त्व आहे. मान्यतेनुसार, हे व्रत पाळल्याने अपत्यप्राप्ती होते. वैकुंठ एकादशीच्या दिवशी भगवान श्री हरी विष्णूंचे निवासस्थान असलेल्या बैकुंठाचे दरवाजे उघडले जातात असे म्हणतात. एकादशीचे व्रत उपवास करणार्‍याला प्रतिकूल परिणाम देते असे शास्त्रात सांगितले आहे. पौष पुत्रदा एकादशीचे व्रत करावे आणि पाण्यात गंगाजल मिसळून स्नान करावे. परमेश्वराचे स्मरण करत राहा. श्री हरीला सूर्यप्रकाश, दिवे, फुले, फुलांच्या माळा आणि नैवेद्य अर्पण करा. पंचामृत आणि तुळशी अर्पण करा. श्रीहरीचे ध्यान करून दिवसभर उपवास ठेवा. रात्री फळे खावीत आणि जागरण झाल्यावर देवाची पूजा करावी. द्वादशीच्या दिवशी स्नान करून ब्राह्मणाला अन्नदान करावे व त्याच्या क्षमतेनुसार दान करावे. त्यानंतर उपवास सोडावा. एकादशीच्या दिवशी कोणाच्याही मनात चुकीचे विचार आणू नका. कोणावरही टीका करू नका किंवा त्रास देऊ नका. भगवान श्री हरी विष्णूची पूजा आटोपल्यानंतर तुळशीची पाने अर्पण करून भोग अर्पण करा. फुलांच्या माळा आणि नैवेद्य अर्पण करा. पंचामृत आणि तुळशी अर्पण करा. श्रीहरीचे ध्यान करून दिवसभर उपवास ठेवा. रात्री फळे खावीत आणि जागरण झाल्यावर देवाची पूजा करावी. द्वादशीच्या दिवशी स्नान करून ब्राह्मणाला अन्नदान करावे व त्याच्या क्षमतेनुसार दान करावे. त्यानंतर उपवास सोडावा. एकादशीच्या दिवशी कोणाच्याही मनात चुकीचे विचार आणू नका. कोणावरही टीका करू नका किंवा त्रास देऊ नका. भगवान श्री हरी विष्णूची पूजा आटोपल्यानंतर तुळशीची पाने अर्पण करून भोग अर्पण करा. फुलांच्या माळा आणि नैवेद्य अर्पण करा. पंचामृत आणि तुळशी अर्पण करा. श्रीहरीचे ध्यान करून दिवसभर उपवास ठेवा. रात्री फळे खावीत आणि जागरण झाल्यावर देवाची पूजा करावी. द्वादशीच्या दिवशी स्नान करून ब्राह्मणाला अन्नदान करावे व त्याच्या क्षमतेनुसार दान करावे. त्यानंतर उपवास सोडावा. एकादशीच्या दिवशी कोणाच्याही मनात चुकीचे विचार आणू नका. कोणावरही टीका करू नका किंवा त्रास देऊ नका. भगवान श्री हरी विष्णूची पूजा आटोपल्यानंतर तुळशीची पाने अर्पण करून भोग अर्पण करा.
