गेल्या दशकभरापासून रिकाम्या खुर्च्या आणि मैदानासह बाहेर उभा असलेला मेजर ध्यानचंद यांचा पुतळाही त्यांच्या नावाच्या स्टेडियममध्ये आंतरराष्ट्रीय हॉकीच्या पुनरागमनाची वाट पाहत होता.
सर्व आधुनिक सुविधा, एक मुख्य खेळपट्टी आणि दोन सराव खेळपट्ट्या, निळा ॲस्ट्रो टर्फ, 16,200 प्रेक्षकांची क्षमता आणि लुटियन्स दिल्ली परिसर. दहा वर्षे येथे आंतरराष्ट्रीय हॉकी नव्हती यावर विश्वास ठेवणे कठीण आहे, परंतु ओडिशा सरकार हॉकीचे प्रायोजक बनल्यानंतर भुवनेश्वर आणि राउरकेला हे भारतातील आंतरराष्ट्रीय हॉकीचे गड बनले आणि वर्ल्ड कप, प्रो लीग, चॅम्पियन्स ट्रॉफी यांसारख्या स्पर्धांचे आयोजन करण्यात आले.
'टेम्पल ऑफ इंडियन हॉकी' म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या मेजर ध्यानचंद नॅशनल स्टेडियमवर 23 आणि 24 ऑक्टोबर रोजी जर्मनी विरुद्ध दोन सामन्यांनी वर्षांचा गोंधळ संपेल. दिल्लीच्या मध्यभागी बांधलेल्या या ऐतिहासिक स्टेडियममध्ये हॉकीच्या पुनरागमनाबद्दल माजी खेळाडू, प्रशिक्षक, प्रशासक यांच्यासह अकादमीमध्ये खेळणाऱ्या मुलांमध्ये प्रचंड उत्साह आहे.
हॉकी इंडियाचे अध्यक्ष दिलीप तिर्की म्हणाले की, टोकियो आणि पॅरिस ऑलिम्पिकमध्ये भारतीय पुरुष संघाने कांस्यपदक जिंकल्यानंतर हॉकीची लोकप्रियता ज्याप्रकारे वाढली आहे, ते पाहता सुमारे 16,000 प्रेक्षक क्षमता असलेले हे स्टेडियम खचाखच भरले जाईल याची त्यांना खात्री आहे.
टिर्की यांनी भाषाला सांगितले की, “पूर्वी, दिल्लीमध्ये देशांतर्गत स्पर्धा खूप भव्य पद्धतीने आयोजित केल्या जात होत्या. मी दिल्लीतच इंदिरा गांधी गोल्ड कप 1995 च्या माध्यमातून आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये पदार्पण केले. येथे मोठ्या संख्येने प्रेक्षक यायचे आणि हॉकीचे ते वैभव दिल्लीत परतावे अशी आमची इच्छा आहे.
ते म्हणाले, "टोकियो आणि पॅरिस ऑलिम्पिकनंतर हॉकीची लोकप्रियता अनेक पटींनी वाढली आहे आणि आता स्टेडियम प्रेक्षकांची वाट पाहत असेल."
याच मैदानावर 2010 च्या विश्वचषक आणि त्याच वर्षी झालेल्या राष्ट्रकुल स्पर्धेत भारताने कट्टर प्रतिस्पर्धी पाकिस्तानचा पराभव केला तेव्हा खचाखच भरलेल्या स्टेडियममध्ये भावनांचा महापूर आला होता.
भावनगरच्या महाराजांनी दिल्लीला भेट दिलेले नॅशनल स्टेडियम (पूर्वीचे इर्विन ॲम्फीथिएटर), 1951 मध्ये पहिल्या आशियाई खेळांचे साक्षीदार होते आणि 1982 च्या आशियाई क्रीडा स्पर्धेच्या हॉकी फायनलमध्ये पाकिस्तानकडून झालेल्या पराभवानंतर खेळाडूंचे अश्रूही इथेच कोसळले. याच मैदानावर 2010 च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेच्या अंतिम फेरीत ऑस्ट्रेलियाने भारतीय हॉकीच्या छातीवर आठ गोल केले होते.
येथे खेळला गेलेला शेवटचा आंतरराष्ट्रीय सामना 2014 हिरो वर्ल्ड लीग फायनल होता. संस्थेच्या आंतरविभागीय हॉकी येथे अधूनमधून होत आहेत.
भारतीय ज्युनियर आणि महिला हॉकी संघांचे माजी प्रशिक्षक आणि नॅशनल स्टेडियमचे माजी प्रशासक अजय कुमार बन्सल म्हणाले, "2010 च्या विश्वचषकादरम्यान मी येथे अधिकारी होतो आणि देशभरातील लोक सामने पाहण्यासाठी येथे आले होते. वेगळंच वातावरण होतं."
ते म्हणाले, "गेल्या काही वर्षांपासून ओडिशात हॉकी खेळली जात होती त्यामुळे खेळाचा आलेख लक्षणीय उंचावत गेला आणि उलट दिल्लीत हॉकी नसल्यामुळे तो खाली गेला." तरुणांनी येथे कोणतीही मोठी हॉकी स्पर्धा पाहिली नाही, त्यामुळे त्यांची आवड कमी झाली आहे.”
ते म्हणाले,, “याशिवाय स्पर्धा न झाल्यामुळे स्टेडियमच्या देखभालीवरही परिणाम होतो. पुढील वेळेपासून दिल्ली, पंजाब आणि हरियाणासह आणखी चार-पाच ठिकाणांचा हॉकी इंडिया लीगमध्ये समावेश व्हावा, अशी माझी इच्छा आहे.
भारताचे विश्वचषक विजेते माजी कर्णधार अजितपाल सिंग यांचे मत आहे की मोठ्या संघांविरुद्धचे सामने भारतात हॉकीच्या सर्व खिशात खेळले पाहिजेत.
ते म्हणाले,, “दोन विश्वचषक, एफआयएच प्रो लीग, चॅम्पियन्स ट्रॉफी, सर्व काही ओडिशात झाले पण दिल्लीत वर्षांनंतर मोठा सामना होत आहे. यापूर्वी अनेक कसोटी सामने शिवाजी स्टेडियमवर होत असत. सर्वत्र चांगले सामने होणे महत्त्वाचे आहे, असे मला वाटते.
ते म्हणाले,, “भारतात पंजाब, हरियाणा, उत्तर प्रदेश, कर्नाटक, तामिळनाडू यांसारख्या हॉकीचे अनेक पॉकेट्स आहेत, त्यातून अनेक उत्कृष्ट खेळाडू उदयास आले आहेत. ओडिशा आणि झारखंडमध्ये हॉकीची क्रेझ आहे पण इतर राज्यांमध्येही मोठे सामने आयोजित करणे आवश्यक आहे.
तयारीची माहिती देताना ध्यानचंद स्टेडियमच्या अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, मुख्य खेळपट्टीवरील ॲस्ट्रो टर्फ आणि सराव खेळपट्ट्यांवर जर्मन मशीन्सने साफसफाई करण्याचे काम आठवडाभर सुरू होते आणि ते पूर्ण झाले आहे. दोन्ही टर्फच्या देखभालीसाठी दरवर्षी 30 लाख रुपये खर्च केले जातात.
ते म्हणाले की प्रेक्षक गॅलरी, चेंज रूम, ड्रेसिंग रूम, बाहेरील परिसर स्वच्छ करण्यात आला आहे. अद्ययावत करण्याची गरज नाही कारण ते आधीच एक जागतिक दर्जाचे स्टेडियम आहे ज्याने विश्वचषक आणि राष्ट्रकुल खेळांचे आयोजन केले आहे.
भारतीय क्रीडा प्राधिकरण (SAI) च्या नॅशनल सेंटर ऑफ एक्सलन्सची हॉकी अकादमी येथे आहे, जिथे नियमित सराव होतात. याशिवाय, SAI च्या 'कम अँड प्ले' योजनेंतर्गत, काही मुले हॉकी खेळायला येतात आणि या सामन्यांसाठी खूप उत्सुक असतात.
