महाभारताच्या युद्धात श्रीकृष्णाने दिलेल्या शिकवणुकीत व्यवस्थापनाची तत्त्वे दडलेली आहेत. ज्याला समजून घेतल्याने कोणतीही व्यक्ती आपल्या जीवनातील छोट्या छोट्या बदलांमधून प्रगती करू शकते. चला तर मग आम्‍ही तुम्हाला गीता उपदेशमध्‍ये लपलेल्या व्यवस्थापन सूत्रांबद्दल सांगत आहोत.
दरवर्षी मार्गशीर्ष महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशी तिथीला गीता जयंती उत्सव साजरा केला जातो. या दिवशी भगवान श्रीकृष्णाने कुरुक्षेत्राच्या मैदानात अर्जुनाला गीतेचा उपदेश केला. त्यावेळी अर्जुनाने निराश होऊन शस्त्रे सोडली होती. मग गीतेद्वारेच भगवान श्रीकृष्णांनी जगाला धर्माप्रमाणे वागण्याची प्रेरणा दिली. खरे तर भगवान श्रीकृष्णाने कलियुगातील निकष लक्षात घेऊन ही शिकवण दिली आहे. महाभारताच्या युद्धात श्रीकृष्णाने दिलेल्या शिकवणुकीत व्यवस्थापनाची तत्त्वे दडलेली आहेत. ज्याला समजून घेतल्याने कोणतीही व्यक्ती आपल्या जीवनातील छोट्या छोट्या बदलांमधून प्रगती करू शकते. चला तर मग आम्‍ही तुम्हाला गीता उपदेशमध्‍ये लपलेल्या व्यवस्थापन सूत्रांबद्दल सांगत आहोत. या व्यवस्थापन सूत्रांचा आजही आपल्या जीवनात उपयोग केला तर भविष्यात आपण प्रगतीच्या दिशेने वाटचाल करू शकतो. चला जाणून घेऊया ती व्यवस्थापन सूत्रे कोणती आहेत-
यद्यदाचरति श्रेष्ठस्तत्तदेवेतरो जन:।
स यत्प्रमाणं कुरुते लोकस्तदनुवर्तते।।
म्हणजे उत्तम माणूस जसा वागतो त्याला सामान्य माणूस आपला आदर्श मानून त्याचे पालन करतात.
भगवान श्रीकृष्णाच्या या शिकवणीतून आपल्याला मिळालेल्या व्यवस्थापनाच्या मंत्रानुसार, सर्वोत्तम व्यक्तीने नेहमी त्याच्या सन्मानानुसार आणि प्रतिष्ठेनुसार वागले पाहिजे. कारण तो लोकांसाठी एक आदर्श आहे आणि तो जे करेल ते लोक पाळतील.
विहाय कामान् य: कर्वान्पुमांश्चरति निस्पृह:।
निर्ममो निरहंकार स शांतिमधिगच्छति।।
म्हणजेच जो मनुष्य आपल्या इच्छा-वासना यांचा त्याग करून प्रेम आणि अहंकार न ठेवता आपले कर्तव्य करतो, त्यालाच शांती मिळते.
येथे भगवान श्रीकृष्णानुसार ज्या व्यक्तीच्या मनात कोणत्याही प्रकारची इच्छा असते, त्याला कधीही सुख-शांती मिळत नाही. त्यामुळे सुख-शांती मिळवण्यासाठी मनुष्याने प्रथम आपल्या इच्छांचा त्याग केला पाहिजे. आपण कर्माचा त्याच्या निकटवर्तीय परिणामासह विचार करतो ज्यामुळे आपण कमकुवत होतो. पण परिणामाची चिंता न करता आपण आपल्या कर्मावर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे, जेणेकरून आपण आपले कर्तव्य बजावू शकू.
न बुद्धिभेदं जनयेदज्ञानां कर्म संगिनाम्।
जोषयेत्सर्वकर्माणि विद्वान्युक्त: समाचरन्।।
म्हणजेच ज्ञानी माणसाने कर्माशी आसक्त असलेल्या अज्ञानी लोकांच्या बुद्धीमध्ये संभ्रम निर्माण करू नये, स्वत:मध्ये (भक्तीमध्ये) मग्न राहून त्यांना योग्य कर्म करायला लावावे.
भगवान श्रीकृष्णाचे श्लोक बघितले तर आजचे युग हे स्पर्धेचे युग आहे. इथे प्रत्येकजण पुढे जाण्याची स्पर्धा करत आहे. अशा परिस्थितीत अनेकदा असे दिसून येते की जे कामाच्या ठिकाणी हुशार असतात ते आपल्या जोडीदाराला कोणतेही प्रयत्न करण्यापासून रोखतात आणि स्वतः संधी मिळवून पुढे जातात. पण सर्वोत्कृष्ट तो आहे जो आपल्या कृतीने इतरांसाठी आदर्श बनतो.
