रामदास नवमी ही समर्थ रामदासांची पुण्यतिथी आहे. रामदास नवमी २०२५ ही तारीख २२ फेब्रुवारी आहे. समर्थ रामदास म्हणून ओळखले जाणारे श्री रामदास हे १७ व्या शतकातील एक मराठी संत आणि कवी होते. पारंपारिक मराठी कॅलेंडरनुसार माघ महिन्यातील (जानेवारी - फेब्रुवारी) कृष्ण पक्षाच्या नवमी दिवशी समर्थ रामदासांनी आपले भौतिक शरीर त्यागले आणि परमात्म्यात विलीन झाले. समर्थ गुरु रामदास स्वामींच्या समाधीच्या दिवशी त्यांच्या अनुयायांनी साजरा केलेला दास नवमी हा सण आहे. हा सण माघ महिन्यातील कृष्ण पक्षातील नवमीच्या दिवशी साजरा केला जातो.
समर्थ रामदास स्वामी कोण होते?
समर्थ रामदास स्वामी हे 17 व्या शतकातील एक महान आध्यात्मिक गुरु, तत्वज्ञानी आणि समाजसुधारक होते. समर्थ रामदास हे भगवान राम आणि भगवान हनुमानाचे निस्सीम भक्त होते आणि ते अगदी लहान वयातच अध्यात्माकडे वळले. छत्रपती शिवाजी महाराजांवर त्यांचा खूप प्रभाव होता असे मानले जाते.
श्री रामदास हे एक प्रतिभावान कवी होते आणि त्यांच्या लघुकथांमध्ये वैश्विक सत्य आहे आणि ते अर्थपूर्ण आहेत. श्री रामदासांनी त्यांच्या पिढीला परकीय अत्याचारींविरुद्ध उठण्यासाठी प्रेरित केले आणि आत्मसाक्षात्काराच्या विचारांना चालना दिली. त्यांनी 'दासबोध' नावाचा ग्रंथ लिहिला, ज्यात त्यांनी लोकांना व्यावहारिक आणि आध्यात्मिक मार्गदर्शन केले आहे. त्यांनी हनुमान आणि रामाच्या भक्तीचा प्रसार केला आणि लोकांना त्यांच्यातील आत्मविश्वास वाढवण्यास मदत केली. त्यांचे जीवन, लेखन आणि कविता मराठी लोकांना आणि त्यांच्या अमर साहित्यकृती वाचण्याची संधी मिळालेल्या सर्वांना प्रेरणा देत राहतात. मनाचे श्लोक हे समर्थ रामदासांना श्रेय दिले जाणारे एक लोकप्रिय साहित्यकृती आहे.
दास नवमी कशी साजरी करतात?
या दिवशी अनेक लोक उपवास करतात आणि समर्थ रामदास स्वामींच्या मंदिरांना भेट देतात.
त्यांच्या जीवनातील महत्त्वाच्या घटनांचे स्मरण केले जाते.
दासबोधाचे वाचन केले जाते, त्यांचे विचार आणि उपदेश लोकांपर्यंत पोहोचवले जातात.
विविध सामाजिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते, ज्यात कीर्तन, प्रवचन आणि व्याख्याने यांचा समावेश असतो.
समर्थ रामदास स्वामींचे लेखन साहित्य:
दासबोध: हा त्यांचा सर्वात प्रसिद्ध ग्रंथ आहे, ज्यात त्यांनी अध्यात्म, नीती आणि व्यावहारिक जीवन याबद्दल मार्गदर्शन केले आहे.
मनाचे श्लोक: हे श्लोक लोकांना त्यांच्या मनावर नियंत्रण ठेवण्यास आणि चांगल्या विचारांना प्रोत्साहन देण्यास मदत करतात.
आत्माराम: हा ग्रंथ आत्म्याच्या स्वरूपावर आणि त्याच्या महत्त्वाबद्दल भाष्य करतो.
पंचदशी: यात वेदांत आणि तत्त्वज्ञानाचे विवेचन आहे.
रामरक्षा: ही स्तुती राम आणि त्यांचे गुणगान करते.
हनुमान स्तोत्रे: हनुमानाची भक्ती करण्यासाठी त्यांनी अनेक स्तोत्रे रचली.
आरत्या: समर्थ रामदासांनी श्रीगणेश, श्रीराम, हनुमान या देवतांवर ६१ आरत्या रचल्या आहेत. रामदासांनी सर्वात जास्त म्हणजे १६ आरत्या त्यांचे आराध्य दैवत श्रीरामावर रचल्या आहेत. समर्थ रामदास स्वामींनी हनुमंतावर ७ आरत्या रचल्या आहेत. त्यांनी गणपतीच्या तीन आरत्या रचल्या आहेत.
