विजयादशमी, ज्याला दसरा असेही म्हणतात, हा वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक असलेला एक प्रमुख हिंदू सण आहे. २०२५ मध्ये हा सण २ ऑक्टोबर रोजी साजरा केला जाईल. या दिवशी देशभरात रावण दहनाची परंपरा पाळली जाते.
रामायणातील प्रसंग
रामायणानुसार, भगवान रामाने लंकेचा राजा रावणाचा पराभव केला. पण मृत्यूपूर्वी रावणाने लक्ष्मणाला तीन अमूल्य रहस्ये सांगितली. भगवान रामाला माहित होते की रावण हा मोठा विद्वान होता, वेद-शास्त्रांचा जाणकार होता आणि राजकारण-रणनीतीत पारंगत होता. म्हणूनच त्यांनी लक्ष्मणाला त्याच्याकडून ज्ञान घेण्यास सांगितले. लक्ष्मणाने रावणाच्या पायाशी बसून नम्रतेने ज्ञान मिळवले. त्या वेळी रावणाने तीन रहस्ये सांगितली जी आजच्या काळातही जीवनाला दिशा देणारी आहेत.
पहिले रहस्य : शुभ कृत्ये करण्यास उशीर करू नका, अशुभ कृत्ये टाळा
रावण म्हणाला की चांगली कामे लगेच करावीत, तर वाईट कामे शक्यतो पुढे ढकलावीत किंवा टाळावीत. त्याने कबूल केले की सीतेचे अपहरण टाळले असते तर त्याचे भविष्य वेगळे झाले असते.
धडा : जीवनात सकारात्मक विचार व कृती त्वरित करा, नकारात्मक गोष्टींना थारा देऊ नका.
दुसरे रहस्य : आपले रहस्य कधीही कोणाला सांगू नका
रावण म्हणाला की रहस्य उघड केले तर मनुष्य कमकुवत होतो. रावणाने लक्ष्मणाला म्हटले की कधीही आपले गुपित कोणाला सांगू नये, मग ते कितीही लहान असले तरी. रामायणातील याचे उदाहरण म्हणजे विभीषण, ज्याला त्याने त्याच्या अमरत्वाचे गुपित सांगितले होते आणि त्याचाच उपयोग त्याच्या पराभवासाठी झाला.
धडा : गोपनीयता राखणे हीच खरी ताकद आहे. आजच्या सोशल मीडियाच्या युगात खासगी आयुष्याबाबत सतर्क राहणे आवश्यक आहे.
तिसरे रहस्य : शत्रूला कधीही कमी लेखू नका
रावणाने कबूल केले की त्याने राम-लक्ष्मण आणि वानर सेनेला कमी लेखले, जी त्याची सर्वात मोठी चूक ठरली. त्याने लक्ष्मणाला सांगितले की शत्रूच्या शक्तीला कधीही कमी लेखू नका, कारण एक छोटीशी चूक देखील पराभवास कारणीभूत ठरू शकते. हे तत्व युद्धापासून ते व्यवसाय आणि वैयक्तिक जीवनापर्यंत सर्व गोष्टींना लागू होते.
धडा : शत्रू वा स्पर्धक लहान आहे असे समजू नका. कोणत्याही क्षेत्रात – युद्ध, व्यवसाय किंवा वैयक्तिक आयुष्यात – प्रतिस्पर्ध्याला कमी लेखल्यास पराभव निश्चित आहे.
आजच्या काळातील शिकवण
रावण जरी राक्षस राजा असला तरी त्याचे ज्ञान अमूल्य होते. विजयादशमी आपल्याला केवळ वाईटाचा अंत करण्याचीच नव्हे तर त्यातून शिकण्याची प्रेरणा देते. रावणाच्या चुका आपल्याला शिकवतात की खरा विजय ज्ञानाच्या योग्य वापरात आहे. जर आपण ही रहस्ये जीवनात स्वीकारली, तर यश, सुरक्षितता आणि शांती निश्चित मिळेल.
