2023 मध्ये, शंकराचार्य जयंती मंगळवार, 25 एप्रिल 2023 रोजी साजरी केली जाईल.
आदि शंकराचार्यजी आणि गुरु गोरखनाथजी यांनी हिंदू सनातन धर्माची पुनर्रचना केली. आदि शंकराचार्यजींनी अगदी लहान वयात महान कार्य केले होते. जाणून घेऊया त्याच्याबद्दलच्या 10 खास गोष्टी.
1. जन्मवेळ: आदि शंकराचार्यांचा जन्म इसवी सन 508 पूर्वी झाला होता आणि 474 ईस्वीपूर्वी त्यांनी शरीर सोडले होते. आणखी एक अभिनव शंकराचार्य यांचा जन्म इसवी सन 788 मध्ये झाला आणि त्यांचा मृत्यू इसवी सन 820 मध्ये झाला.
2. आई - वडील : आदि शंकराचार्यांचा जन्म केरळमधील मलबार प्रदेशातील कलाडी नावाच्या ठिकाणी झाला. त्यांचा जन्म नंबूद्री ब्राह्मण शिवगुरू आणि आर्यंबा यांच्या पोटी मलबार प्रदेशातील कलाडी नावाच्या ठिकाणी झाला.
3. चार मठांची स्थापना: आदि शंकराचार्यांनी चार मठांची स्थापना केली होती. उत्तर दिशेला त्यांनी बद्रिकाश्रमात ज्योतिमठाची स्थापना केली होती. यानंतर पश्चिमेला द्वारकेत शारदामठाची स्थापना झाली. यानंतर त्यांनी दक्षिणेतच शृंगेरी मठाची स्थापना केली. यानंतर त्यांनी अखेर पूर्वेला जगन्नाथ पुरी येथे गोवर्धन मठाची स्थापना केली.
4. दशनामी संप्रदायाची स्थापना : आदि शक्राचार्यांनी दशनामी संप्रदायाची स्थापना केली होती. हे दहा पंथ पुढीलप्रमाणे आहेत:- गिरी, पर्वत, सागर. त्यांचे ऋषी भृगु आहे. पुरी, भारती आणि सरस्वती. त्यांचे ऋषि शांडिल्य. वन आणि अरण्य यांचे ऋषी कश्यप आहे. तीर्थक्षेत्र आणि आश्रमाचे ऋषी अवगत आहे.
5. शंकराचार्यांचे चार शिष्य : 1. पद्मपद (सनंदन), 2. हस्तमलक 3. मंडन मिश्र 4. तोटक (तोटकाचार्य). त्यांचे हे शिष्य चारही वर्णातील होते असे मानले जाते. शंकराचार्यांना दोन गुरू होते. त्यांना गौडपादाचार्यांचे प्रशिष्य आणि गोविंदपादाचार्यांचे शिष्य म्हटले जात असे.
6. ग्रंथ : सुप्रसिद्ध ब्रह्मसूत्र भाष्य व्यतिरिक्त, शंकराचार्यांनी अकरा उपनिषद आणि गीतेवर भाष्ये रचली आणि इतर महत्त्वपूर्ण ग्रंथ स्तोत्र-साहित्य तयार करून, वैदिक धर्म आणि तत्त्वज्ञानाची पुनर्स्थापना करण्यासाठी अनेक श्रमण, बौद्ध आणि हिंदू विद्वानांचा शास्त्रार्थ करुन पराभव केला.
7. महान अद्वैत तत्त्वज्ञान : शंकराचार्यांच्या तत्त्वज्ञानाला अद्वैत वेदांताचे तत्त्वज्ञान म्हणतात. आदि शंकराचार्यांचे स्थान जगातील महान तत्त्वज्ञांमध्ये सर्वोच्च मानले जाते. 'ब्रह्म हेच सत्य आणि जग हा भ्रम आहे' या ब्रह्म वाक्याचा प्रचार त्यांनीच केला. जीवाची गती मोक्षात आहे.
8. राजा सुधन्वाच्या काळात शंकराचार्य : आदि शंकराचार्यांच्या काळात एक जैन राजा सुधन्व होते. आपल्या कारकिर्दीत त्यांनी वैदिक धर्माचा प्रचार केला. त्यांनी त्या काळात जैन आचार्यांना शास्त्रार्थासाठी आमंत्रित केले. राजा सुधन्वाने नंतर वैदिक धर्म स्वीकारला. राजा सुधन्वाचा ताम्रपत्र आज उपलब्ध आहे. हा ताम्रपत्र आदि शंकराचार्यांच्या मृत्यूच्या एक महिना आधी लिहिला गेला होता.
9. शंकराचार्यांचे सहपाठी : शंकराचार्यांचे सहपाठी चित्तसुखाचार्य होते. त्यांनी बृहतशंकर विजय नावाचा ग्रंथ लिहिला. तो ग्रंथ आज मूळ स्वरूपात उपलब्ध नसला तरी त्यात दोन श्लोक आहेत. आदि शंकराचार्यांच्या जन्माचा उल्लेख त्या श्लोकात आहे ज्यात त्यांनी युधिष्ठिर संवत 2631 मध्ये आदि शंकराचार्यांच्या जन्माबद्दल सांगितले आहे. त्यांच्या देहत्यागाचा उल्लेख गुरुरत्न मलिकामध्ये आढळतो.
10. समाधी: आदि शंकराचार्यांनी केदारनाथ परिसरात समाधी घेतली होती. त्यांची समाधी केदारनाथ मंदिराच्या मागे आहे. त्यांनीच केदारनाथ मंदिराचा जीर्णोद्धार केला.
