एकेकाळी काशी शहरात धनंजय नावाचा एक ब्राह्मण राहत होता. त्यांच्या पत्नीचे नाव सुलक्षणा होते. दोघेही आनंदी होते, पण एक अडचण होती - त्यांच्याकडे पैशांची कमतरता होती आणि ही समस्या त्यांना सतत त्रास देत होती. एके दिवशी सुलक्षणा आपल्या पतीला म्हणाली, "स्वामी! काही उपाय केले तर घरची कामे होतील. किती दिवस या गरिबीचा सामना करायचा?"
पत्नीचे बोल धनंजयच्या मनात घर करुन गेले आणि त्याने भगवान शंकराची पूजा करण्याचा निर्णय घेतला. धनंजयने एक आठवडा निर्जल उपोषण केले. त्यांच्या व्रताने भगवान शिव प्रसन्न झाले पण त्यांनी धनंजयला प्रत्यक्ष दर्शन दिले नाही तर त्याच्या स्वप्नात येऊन त्याचे नाव घेतले. धनंजयच्या स्वप्नात भगवान शिव प्रकट झाले आणि अन्नपूर्णा असे त्याच्या कानात कुजबुजले.
धनंजय झोपेतून जागा झाला तेव्हा त्याला काहीच समजले नाही. त्याने ब्राह्मणांना विचारले असता ब्राह्मण म्हणाले, "तुम्ही अन्न सोडले आहे, म्हणून तुम्ही फक्त अन्नाचा विचार करता. घरी जा आणि अन्न ग्रहण करा." धनंजयने घरी जाऊन सर्व प्रकार पत्नीला सांगितला. सुलक्षणा म्हणाली, "नाथ! काळजी करू नका, भगवान शिवाने हा मंत्र दिला आहे. त्याचा अर्थ ते तुला समजावून सांगतील."
धनंजय पुन्हा भगवान शिवाची पूजा करायला बसला. रात्री भगवान शिवाने त्याला एका दिशेने जाण्याची आज्ञा दिली. अन्नपूर्णा नामाचा जप करत प्रवास सुरू केला. वाटेत त्याला खायला फळे आणि झऱ्याचे पाणी प्यायला मिळाले. अनेक दिवस चालत तो एका सुंदर जंगलात पोहोचला. एका तलावाच्या काठी अनेक अप्सरा बसल्या होत्या आणि त्या अन्नपूर्णेच्या व्रताबद्दल बोलत होत्या.
धनंजयने त्यांना विचारले, "हे काय व्रत आहे? कसे पाळले जाते?" त्या म्हणाल्या, "हे व्रत 21 दिवस पाळावे लागते. जर 21 दिवस करता येत नसेल तर एक दिवस उपवास करा आणि ते शक्य नसेल तर कथा ऐकूनच प्रसाद घ्या. या उपवासाने आंधळ्याला दृष्टी प्राप्त होते, लंगड्याला हातपाय मिळतात, गरिबांना संपत्ती मिळते आणि वांझांना मूल होते."
धनंजय म्हणाला, माझ्याकडे काही नाही, या व्रताचा मंत्र द्याल का? त्या म्हणाल्या, "हो, तुमचं कल्याण होईल, हे व्रत सूत घ्या." धनंजयने उपवास केला आणि जेव्हा त्याचा उपवास पूर्ण झाला तेव्हा त्याला तलावात 21 भाग असलेली सोन्याची शिडी दिसली. पायऱ्या उतरून तो अन्नपूर्णेच्या मंदिरात पोहोचले, जिथे अन्नपूर्णा देवी त्याला भिक्षा देण्यासाठी उभी होती.
धनंजयने देवीच्या पाया पडून प्रार्थना केली. देवी म्हणाली, "तुझी इच्छा असेल ते तुझ्याकडे येईल." देवीने त्याला बीज मंत्र दिला आणि सांगितले की आता त्याला ज्ञानाचा प्रकाश सापडेल. धनंजयने पाहिले की तो काशी विश्वनाथाच्या मंदिरात उभा आहे.
धनंजयने घरी येऊन सगळा प्रकार सुलक्षणाला सांगितला. देवीच्या कृपेने त्यांच्या घरात धनाचा वर्षाव झाला. एक छोटेसे घर आता मोठे आणि आलिशान दिसू लागले होते. अनेक नातेवाईक आणि लोक येऊन त्याच्या संपत्तीचे कौतुक करू लागले. काही काळानंतर सुलक्षणाला मूल होत नसल्याने नातेवाईकांनी धनंजयला पुन्हा लग्न करण्याचा सल्ला दिला.
धनंजयची इच्छा नसतानाही त्याला पुन्हा लग्न करावे लागले. नवीन बायकोला व्रताबद्दल काहीच माहिती नव्हती. तिला व्रताचा दोरा तोडताना पाहून देवी संतापली. घराला आग लागली आणि सर्व काही जळून खाक झाले. सुलक्षणाने आपल्या पतीला परत बोलावले आणि म्हणाली, "आईची कृपा अलौकिक आहे, केवळ श्रद्धा आणि भक्तीने आपण पुन्हा सुखी होऊ."
धनंजयने पुन्हा अन्नपूर्णेचे व्रत पाळले, त्यामुळे देवी मातेने त्याला सोन्याची मूर्ती दिली. त्या मूर्तीच्या प्रभावामुळे धनंजयची आर्थिक स्थिती सुधारू लागली. याशिवाय काही काळानंतर आई अन्नपूर्णाच्या कृपेने सुलक्षणाला संतान प्राप्ती झाली. आई अन्नपूर्णाच्या कृपेने धनंजय आणि सुलक्षणा यांना त्यांच्या दुःखातून मुक्ती मिळाली.
धनंजय यांनी कुटुंबासह अन्नपूर्णा मंदिरात पूजा करून मंदिरात दान केले. दुसरीकडे नव्या सुनेच्या कुटुंबावर संकट आले आणि त्यांना घरोघरी अडचणींचा सामना करावा लागला. शेवटी सुलक्षणाने तिला तिच्या घरात आसरा दिला. अशा प्रकारे अन्नपूर्णा देवीच्या कृपेने धनंजय, सुलक्षणा आणि त्यांचा मुलगा सुखाने जगत होते आणि मातेच्या कृपेने त्यांच्या घरात नेहमी ऐश्वर्य आणि सुख नांदत होते.
