Dev Uthani Ekadashi 2024 : देवउठनी एकादशीला भगवान श्री विष्णू 4 महिन्यांनी झोपेतून जागे होतात आणि या दिवशी तुळशीची पूजा करण्याबरोबरच शालिग्राम-तुळशी विवाह करण्याचीही जुनी परंपरा आहे. या वेळी मंगळवार, 12 नोव्हेंबर रोजी देवउठनी एकादशी व्रत आहे.
या दिवशी तुळशीची पूजा करताना धूप, सिंदूर, चंदन, फुले, तुपाचा दिवा आणि नैवेद्य अर्पण केला जातो. पुराणात अनेक मंत्र आणि श्लोक आढळतात, ज्यांचा जप भगवान श्रीहरींना उठवताना किंवा उठवताना केला जातो. जर तुळशी माता तुमच्या घरात असेल तर देवप्रबोधिनी एकादशीच्या दिवशी तिच्यासमोर या आठ नावांचा अवश्य जप करा - पुष्पासरा, नंदिनी, वृंदा, वृंदावनी, विश्वपूजिता, विश्वपावनी, तुळशी आणि कृष्ण जीवनी इ.
धार्मिक शास्त्रानुसार श्री हरी नारायण स्वतः डोक्यावर तुळशी धारण करतात. आणि तुळशीला मोक्षाचे कारण मानले जाते, म्हणूनच देवाची पूजा, पूजन आणि देवाला अर्पण करताना तुळशीची पाने असणे अनिवार्य असल्याचे सांगितले जाते. या दिवशी माता तुळशी आणि भगवान श्री विष्णूला जागृत करण्यासाठी काही विशेष मंत्रांचा जप केला जातो.
नारायण देवाला जागृत करण्याचा खास मंत्र आणि माता तुळशीचा मंत्र जाणून घेऊया-
दिव्य देव प्रबोधन मंत्र :
ब्रह्मेन्द्ररुदाग्नि कुबेर सूर्यसोमादिभिर्वन्दित वंदनीय,
बुध्यस्य देवेश जगन्निवास मंत्र प्रभावेण सुखेन देव।
अर्थात ब्रह्मा, इंद्र, रुद्र, अग्नि, कुबेर, सूर्य, सोम हे देवांच्या स्वामी, हे जगन्निवास, ज्याची आदिपासून पूजा केली जात आहे, मंत्राच्या प्रभावाने तुमचा आनंदाने उदय होवो.
देवोत्थान स्तुति मंत्र :
'उत्तिष्ठ गोविन्द त्यज निद्रां जगत्पतये।
त्वयि सुप्ते जगन्नाथ जगत्‌ सुप्तं भवेदिदम्‌।।'
'उत्थिते चेष्टते सर्वमुत्तिष्ठोत्तिष्ठ माधव।
गतामेघा वियच्चैव निर्मलं निर्मलादिश:।।'
'शारदानि च पुष्पाणि गृहाण मम केशव।'
म्हणजेच जगाचा पालनपोषण करणाऱ्या भगवान विष्णूंनी उठून शुभ कार्याला सुरुवात करावी.
या मंत्राने फुले अर्पण करा:
'यज्ञेन यज्ञमयजन्त देवास्तानि धर्माणि प्रथमान्यासन।
तेह नाकं महिमानः सचन्त यत्र पूर्वे साध्या: सन्तिदेवाः।।'
या मंत्राने प्रार्थना करा:
'इयं तु द्वादशी देव प्रबोधाय विनिर्मिता।
त्वयैव सर्वलोकानां हितार्थ शेषशायिना।।'
इदं व्रतं मया देव कृतं प्रीत्यै तव प्रभो।
न्यूनं सम्पूर्णतां यातु त्वत्प्रसादाज्जनार्दन।।'
तुलसी पूजन मंत्र :
तुलसी श्रीर्महालक्ष्मीर्विद्याविद्या यशस्विनी।
धर्म्या धर्मानना देवी देवीदेवमन: प्रिया।।
लभते सुतरां भक्तिमन्ते विष्णुपदं लभेत्।
तुलसी भूर्महालक्ष्मी: पद्मिनी श्रीर्हरप्रिया।।
तुलसी नामाष्टक मंत्र :
वृंदा वृंदावनी विश्वपूजिता विश्वपावनी।
पुष्पसारा नंदनीय तुलसी कृष्ण जीवनी।।
एतनामांष्टक चैव स्त्रोतं नामर्थं संयुतम।
य: पठेत तां च सम्पूज्य सौश्रमेघ फलंलमेता।।
तुलसी स्तुति मंत्र :
देवी त्वं निर्मिता पूर्वमर्चितासि मुनीश्वरैः
नमो नमस्ते तुलसी पापं हर हरिप्रिये।।
तुळशीला जल अर्पण करण्याचा मंत्र:
महाप्रसाद जननी, सर्व सौभाग्यवर्धिनी
आधि व्याधि हरा नित्यं, तुलसी त्वं नमोस्तुते।।
तुळशीची पाने तोडण्याचा मंत्र:
- ॐ सुभद्राय नमः
- ॐ सुप्रभाय नमः
मातस्तुलसि गोविन्द हृदयानन्द कारिणी
नारायणस्य पूजार्थं चिनोमि त्वां नमोस्तुते।।
- ॐ श्री तुलस्यै विद्महे। विष्णु प्रियायै धीमहि। तन्नो वृन्दा प्रचोदयात्।।
अशा रीतीने देवतेला जागृत करून तुळशीची पूजा करून व विवाह केल्याने सर्व व्याधी, शोक, व्याधी, व्याधी इत्यादीपासून मुक्ती मिळते आणि घरात पवित्रता व समृद्धी येते. यासोबतच सर्व शुभ कार्येही सुरू होतील.
