Jivitputrika Vrat Date: जीवितपुत्रिका हा हिंदू धर्मातील प्रमुख व्रतवैकल्यांपैकी एक आहे. महिला आपल्या मुलांसाठी हे व्रत ठेवतात. अश्विन महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील अष्टमी तिथीला पाळल्या जाणार्‍या या व्रतामध्ये महिला दिवसभर निर्जल राहून आपल्या मुलांच्या सुरक्षिततेची आणि उत्तम आरोग्याची कामना करतात. हे व्रत पूर्ण 24 तास ठेवले जाते. यावेळी शुक्रवार 6 ऑक्टोबर 2023 रोजी जीवनपुत्रिका व्रत पाळण्यात येणार आहे.
उपासनेची पद्धत
उडदाची डाळ सप्तमीच्या दिवशी भिजवली जाते. काही ठिकाणी त्यात गहूही टाकला जातो. अष्टमीला सकाळी उपवास करणाऱ्या महिला काही धान्य अख्खे गिळतात. यानंतर ती काही खात नाही आणि पीत नाही. या दिवशी उडीद आणि गव्हाच्या धान्यांना खूप महत्त्व आहे.
उपवास कथा
महाभारत युद्धानंतर, पांडवांच्या अनुपस्थितीत, अश्वत्थामाने त्यांच्या छावणीत प्रवेश केला आणि अनेक सैनिकांना ठार मारल्यानंतर, छावणीत झोपलेल्या पाच तरुणांना पांडव समजून त्यांचा शिरच्छेद केला. दुसऱ्या दिवशी अर्जुनने अश्वत्थामाचा पाठलाग करून त्याला पकडले. धर्मराजा युधिष्ठिराच्या आज्ञेवरून आणि श्रीकृष्णाच्या सांगण्यावरून त्यांनी गुरुपुत्र अश्वत्थामाच्या कपाळावरचे रत्न घेऊन आणि केस कापून त्याला बंधनातून मुक्त केले.
बदला
आपल्या अपमानाचा बदला घेण्यासाठी, अश्वत्थामाने अर्जुनचा मुलगा अभिमन्यू याची पत्नी उत्तराच्या गर्भावर अभेद्य शस्त्र वापरले, जेणेकरून पांडवांचे वंश संपुष्टात येईल. अभेद्य अस्त्र उडाले तेव्हा पांडवांनी भगवान श्रीकृष्णाचा आश्रय घेतला आणि त्यांनीही त्यांचे रक्षण करण्याचे वचन दिले.
जीवनाचे वरदान
यानंतर, त्याने अतिशय सूक्ष्म रूपात उत्तराच्या गर्भात प्रवेश केला आणि तिच्या गर्भाचे रक्षण केले, परंतु जेव्हा मुलगा झाला तेव्हा तो जवळजवळ मृत झाला होता. कुटुंबातील लोक दुःखात आणि निराशेच्या गर्तेत अडकले होते, मग श्रीकृष्ण तेथे पोहोचले आणि त्यांनी त्या मुलामध्ये प्राण ओतला. तोच मुलगा, पांडवांचा वंशज, परीक्षित म्हणून ओळखला जात असे. अशा प्रकारे परीक्षिताला जीवदान दिल्याने या व्रताला जीवितपुत्रिका असे नाव पडले. उपवास करणाऱ्या स्त्रियांनी उडीद किंवा गव्हाचे संपूर्ण धान्य गिळणे म्हणजे श्रीकृष्णाचा सूक्ष्म स्वरूपात पोटात प्रवेश मानला जातो.
