ज्येष्ठ पौर्णिमा ही वटपौर्णिमा म्हणून ओळखली जाते. हिंदू धर्मात वटपौर्णिमा सणाला अधिक महत्त्व आहे. आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि अखंड सौभाग्यासाठी स्त्रिया वटसावित्रीचे व्रत करतात. स्कंद पुराण, भविष्य पुराण आणि महाभारत सारख्या ग्रंथामध्ये या व्रताचे महत्त्व सांगितले आहे. हे व्रत विवाहित स्त्रिया किंवा वयात आलेल्या मुली करतात. हे व्रत पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी, त्याच्या प्रेमासाठी आणि नात्यासाठी केले जाते.
वटपौर्णिमेच्या दिवशी उपवासाला फार महत्व असते. या दिवशी प्रत्येक स्त्रिया आपल्या पतीच्या दीघार्युष्यासाठी उपवास करतात. मात्र उचित फळप्राप्तीसाठी या व्रताचे काही नियम आहेत. या दिवशी महिलांनी काय करावे आणि काय करु नये हे जाणून घ्या. तसेच पहिल्यांदा उपवास करत असाल तर तुम्ही या नियमांचे पालन करायला हवे.
वट पौर्णिमा व्रताचे नियम:
सकाळी सूर्योदयापूर्वी उठून स्नान करावे आणि व्रताचा संकल्प घ्यावा. संकल्प घेताना पतीच्या दीर्घायुष्य आणि सुख-समृद्धीची प्रार्थना करावी.
या व्रतात वडाच्या झाडाची पूजा करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. वडाच्या झाडाला पाणी, दूध, हळद, कुंकू, अक्षता (तांदूळ), फुले, गंध आणि धूप अर्पण करावे.
व्रतादरम्यान सावित्री-सत्यवान यांची कथा ऐकावी किंवा वाचावी, कारण सावित्रीने आपल्या पतीसाठी यमराजाशी लढा देऊन त्याला परत मिळवले होते.
वडाच्या झाडाला कापसाचा किंवा रेशमाचा धागा (सूत्र) 7 किंवा 108 वेळा गुंडाळावा. धागा बांधताना मंत्रांचा जप करावा, जसे की: "ॐ नमो भगवते वासुदेवाय" किंवा "सावित्रीदेव्यै नमः"
व्रतादरम्यान पूर्ण उपवास किंवा फलाहार करावा. काही ठिकाणी संध्याकाळी व्रत सोडले जाते.
गरजूंना अन्न, वस्त्र किंवा पैशाचे दान करावे. विशेषतः सुवासिनींना (सौभाग्यवती स्त्रिया) हळद-कुंकू, फळे किंवा मिठाई दान करणे शुभ मानले जाते.
पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि कुटुंबाच्या सुख-समृद्धीसाठी प्रार्थना करावी.
या दिवशी काय करू नये:
या दिवशी काळे किंवा पांढरे कपडे परिधान करु नये.
कोणतेही वाईट विचार, वाद-विवाद किंवा नकारात्मक कृत्य टाळावे.
कांदा, लसूण, मांसाहार, मद्यपान किंवा तामसी अन्न खाऊ नये.
वडाच्या झाडाला कोणत्याही प्रकारे हानी पोहोचवू नये, जसे की पाने तोडणे किंवा झाडाला नुकसान करणे.
व्रतादरम्यान शारीरिक आणि मानसिक शुद्धता राखावी. अपवित्र ठिकाणी जाणे टाळावे.
उपवासाचे नियम पाळावेत आणि व्रत पूर्ण होईपर्यंत अन्न ग्रहण करू नये.
काय खावे:
फलाहार: फळे (जसे केळी, सफरचंद, संत्री), दूध, दही, साबुदाण्याची खिचडी, राजगिरा, शिंगाड्याचे पीठ, कुट्टूचे पीठ यापासून बनवलेले पदार्थ.
उपवास सोडल्यानंतर सात्त्विक अन्न जसे की खीर, पुरणपोळी, भात, डाळ, साधी भाजी खावी.
वडाच्या झाडाला अर्पण केलेली फळे किंवा मिठाई प्रसाद म्हणून ग्रहण करावी.
काय खाऊ नये:
मांसाहार, मासे, अंडी, कांदा, लसूण, मसालेदार पदार्थ आणि बाहेरचे अन्न टाळावे.
तळलेले पदार्थ, जंक फूड, आणि प्रक्रियायुक्त खाद्यपदार्थ खाऊ नयेत.
उपवासात निषिद्ध पदार्थ जसे गहू, तांदूळ, कडधान्य (उपवासात परवानगी असलेले पदार्थ वगळता) खाऊ नये.
जर तुम्ही गरोदर असाल, आजारी असाल किंवा आरोग्याच्या कारणांमुळे उपवास करू शकत नसाल, तर फलाहार किंवा सात्त्विक अन्न घेऊन व्रत पूर्ण करू शकता.
अस्वीकारण: हा लेख धार्मिक श्रद्धवेवर आधारित आहे. वेबदुनिया याला दुजोरा देत नाही. या संदर्भात अधिक माहितीसाठी किंवा कोणतेही उपाय अमलात आणण्यासाठी संबंधित तज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
