भारताच्या संस्कृतीत वारशाच्या कल्पना, लोकांची जीवनशैली, श्रद्धा, चालीरीती, मूल्ये, सवयी, संगोपन, नम्रता, ज्ञान इत्यादी सर्व काही आहे. भारत ही जगातील सर्वात जुनी सभ्यता आहे जिथे लोक त्यांच्या जुन्या मानवतेच्या संस्कृतीचे आणि संगोपनाचे पालन करतात. संस्कृती म्हणजे इतरांशी वागण्याचा, गोष्टींवर सौम्यपणे प्रतिक्रिया देण्याचा, मूल्ये, न्याय, तत्त्वे आणि श्रद्धा यांची समज. जुन्या पिढीतील लोक आपली संस्कृती आणि श्रद्धा नव्या पिढीला देतात.
म्हणूनच सर्व मुले येथे चांगले वागत आहेत कारण त्यांना या संस्कृती आणि परंपरा त्यांच्या पालक आणि आजी-आजोबांकडून मिळाल्या आहेत. नृत्य, संगीत, कला, वर्तन, सामाजिक नियम, खाद्यपदार्थ, हस्तकला, वेशभूषा इत्यादी सर्व गोष्टींमध्ये भारतीय संस्कृतीची झलक येथे पाहायला मिळते. येथे विविध श्रद्धा आणि प्रथा येथे विविध संस्कृतींना जन्म देतात.
विविध धर्मांचे मूळ सुमारे पाच हजार वर्षांपूर्वीपासून आहे. हिंदू धर्माची उत्पत्ती येथील वेदांपासून झाली असे मानले जाते. हिंदू धर्मातील सर्व पवित्र ग्रंथ संस्कृत भाषेत लिहिलेले आहेत. असेही मानले जाते की जैन धर्माचा उगम प्राचीन काळापासून आहे आणि तो सिंधू खोऱ्यात अस्तित्वात होता. भगवान गौतम बुद्धांच्या शिकवणीनंतर बुद्ध हा आणखी एक धर्म आहे ज्याचा जन्म त्यांच्याच देशात झाला. ख्रिश्चन धर्म येथे ब्रिटिश आणि फ्रेंचांनी आणला ज्यांनी सुमारे 200 वर्षे प्रदीर्घ काळ येथे राज्य केले. या पद्धतीने विविध धर्मांचा उगम प्राचीन काळापासून किंवा कोणत्या ना कोणत्या प्रकारे येथे आणला गेला आहे. तथापि, सर्व धर्माचे लोक त्यांच्या चालीरीती आणि विश्वासांना धक्का न लावता शांततेने एकत्र राहतात.
अनेक युगे आली आणि गेली पण आपली खरी संस्कृती बदलण्याइतपत कोणीही प्रभावशाली नाही. नभीरज्जूच्या माध्यमातून जुन्या पिढीची संस्कृती आजही नव्या पिढीशी जोडलेली आहे. आपली राष्ट्रीय संस्कृती आपल्याला नेहमीच चांगले वागणे, ज्येष्ठांचा आदर करणे, असहायांना मदत करणे आणि गरीब आणि गरजू लोकांना मदत करणे शिकवते.
आपण व्रत पाळतो, पूजा करतो, गंगाजल अर्पण करतो, सूर्यनमस्कार करतो, कुटुंबातील ज्येष्ठांच्या चरणांना स्पर्श करतो, ध्यान आणि योगासने करतो आणि भुकेल्या-अपंगांना अन्न-पाणी देतो, ही आपली धार्मिक संस्कृती आहे. ही आपल्या देशाची महान संस्कृती आहे की आपण आपल्या घरी आलेल्या पाहुण्यांची मोठ्या आनंदाने सेवा करतो कारण पाहुणे हे देवाचे रूप आहे, म्हणूनच “अतिथी देवो भव” हे विधान भारतात खूप प्रसिद्ध आहे. आपल्या संस्कृतीचे मूळ मानवता आणि आध्यात्मिक कार्य आहे.
