श्रावण महिन्यातील कृष्ण पक्षातील अष्टमी तिथीला हिंदू धर्मातील लोकप्रिय सण जन्माष्टमी हा सण पूर्ण भक्तीभावाने साजरा केला जात आहे. या तिथीच्या मध्यरात्री रोहिणी नक्षत्रात भगवान श्रीकृष्णाचा जन्म झाला. जन्माष्टमीच्या कथेत जाणून घेऊया भगवान श्रीकृष्णाचा जन्म कसा झाला आणि भगवान विष्णूने मध्यरात्री कृष्णाचा अवतार का घेतला?
द्वापर कालखंडात मथुरेत कंस नावाचा राजा राज्य करत होता, तो अतिशय अत्याचारी होता. आपला पिता राजा उग्रसेन याला पदच्युत करून तो स्वतः राजा झाला. त्याला देवकी नावाची एक बहीण होती, जिचा विवाह यदु वंशाचा नेता वासुदेव यांच्याशी झाला होता. एके दिवशी कंस आपली बहीण देवकीला घेऊन सासरच्या घरी जात होता.
प्रवासादरम्यान आकाशातून वाणी आली, “हे कंसा, तुझा मृत्यू देवकीच्या बहिणीमध्ये आहे जिला तू अत्यंत प्रेमाने नेत आहेस. तिच्या पोटी जन्मलेला आठवा मुलगा तुझा नाश करील.” हे ऐकून कंस विचार करू लागला. मग तो वासुदेवजींना मारायला तयार झाला.
तेवढ्यात देवकीने त्याला विनवणी केली आणि म्हणाली, “भाऊ, तुझ्या मृत्यूमध्ये माझ्या पतीचा काय दोष? आपल्या मेव्हण्याला मारून काय फायदा? मी वचन देते की माझ्या पोटी जन्माला आलेला मुलगा मी तुझ्या हाती देईन. त्याने वसुदेव आणि देवकीला तुरुंगात टाकले.
वासुदेव आणि देवकी यांना एक एक करून सात मुले झाली. देवकीने आपले वचन पाळले. बाळांचा जन्म होताच तिने सातही कंसाच्या स्वाधीन केले, ज्याने त्यांचा वध केला. आठव्या बाळाचा जन्म होणार होता तेव्हा कंसाने तुरुंगात आणखी कडक पहारेकरी बसवले. दुसरीकडे क्षीरसागरातील शेषशैयावर विराजमान झालेल्या भगवान विष्णूंनी वसुदेव-देवकीचे दुःखी जीवन पाहून आठव्या अपत्याचे रक्षण करण्याचा मार्ग काढला आणि आठव्या अवताराची तयारी केली.
मथुरेजवळील गोकुळातील यदुवंशी सरदार आणि वासुदेवजींचे मित्र नंद यांची पत्नी यशोदा यांनाही मूल होणार होते. ज्या वेळी वसुदेव-देवकीला पुत्र झाला, त्याच वेळी भगवान विष्णूच्या आज्ञेवरून योगमायेचा जन्म यशोदेच्या पोटी कन्या म्हणून झाला.
देवकी-वासुदेव ज्या कोठडीत बंदिस्त होते त्या कोठडीत अचानक प्रकाश पडला आणि त्यांच्यासमोर शंख, चक्र, गदा आणि कमळ धारण केलेले एक चतुर्भुज भगवान प्रकट झाले. देवकी-वासुदेव परमेश्वराच्या चरणी पडले. तेव्हा भगवान वासुदेवजींना म्हणाले, “मी तुम्हा दोघांचा पुत्र म्हणून अवतार घेणार आहे. मी अर्भकाच्या रूपात जन्माला येताच, तू मला ताबडतोब वृंदावनला तुझ्या मित्र नंदजीच्या घरी घेऊन जाशील आणि तिथे एक मुलगी झाली आहे आणि तिला कंसाच्या स्वाधीन करशील. येथील परिस्थिती आपल्यासाठी अनुकूल नाही. पण काळजी करू नका. पहारेकरी झोपी जातील, तुरुंगाचे दरवाजे आपोआप उघडतील आणि चिघळणारी यमुना तुम्हाला ओलांडण्याचा मार्ग देईल."
त्याच वेळी नवजात अर्भक श्रीकृष्णाला एका मोठ्या पेटीत ठेवून वासुदेवजी तुरुंगातून बाहेर पडले आणि अथांग यमुना पार करून नंदजींच्या घरी पोहोचले. तेथे त्याने नवजात बाळाला यशोदेकडे झोपवले आणि मुलीसह मथुरेला आले. तुरुंगाचे दरवाजे पूर्वीप्रमाणे बंद झाले.
वसुदेव आणि देवकीला मूल झाल्याची बातमी कंसाला मिळाल्यावर तो कारागृहात गेला आणि त्याने देवकीच्या हातातून नवजात मुलगी हिसकावून तिला पृथ्वीवर फेकण्याचा प्रयत्न केला, पण मुलगी आकाशात उडून गेली आणि तिथून म्हणाली - "हे मूर्ख कंसा ! मला मारून काय होईल? जो तुला मारले तो गोकुळात पोहोचला आहे. तो लवकरच तुझ्या पापांची शिक्षा देईल.”
भगवान श्रीकृष्णाचा जन्म मध्यरात्री का झाला?
द्वापार युगात श्रीकृष्णाचा जन्म रोहिणी नक्षत्रात झाला. याचे कारण त्याचे चंद्रवंशी असणे. पुराण आणि धार्मिक ग्रंथानुसार श्रीकृष्ण चंद्रवंशी होते. त्यांचे पूर्वज चंद्रदेवांशी संबंधित होते. रोहिणी ही चंद्राची पत्नी आणि स्वतःचे नक्षत्र आहे. यासाठी भगवान श्रीकृष्णाचा जन्म रोहिणी नक्षत्रात झाला. तर अष्टमी तिथी शक्तीचे प्रतीक मानली जाते. माझ्या कुळात श्री हरी विष्णूने कृष्णाच्या रूपात जन्म घ्यावा, अशी चंद्रदेवाची इच्छा होती, अशीही एक धारणा आहे. सर्वात महत्वाची वस्तुस्थिती अशी आहे की श्रावण महिन्याच्या कृष्ण पक्षाच्या अष्टमीच्या मध्यरात्री, तो शुभ काळ तयार होत होता, जेव्हा भगवान विष्णू 64 कलांमध्ये पारंगत, भगवान श्रीकृष्ण म्हणून जन्म घेऊ शकत होते.
अस्वीकरण: येथे दिलेली माहिती धार्मिक शास्त्रांच्या श्रद्धेवर आधारित आहे आणि केवळ माहितीसाठी दिली जात आहे. वेबदुनिया याला दुजोरा देत नाही.
