शिंगणापूर हे गाव महाराष्ट्रातील अहमदनगर जिल्ह्यात असून त्याला शनि शिंगणापूर असेही म्हणतात. या गावात अतिशय प्राचीन जागृत शनिदेवाचे चमत्कारिक मंदिर आहे. तसेच येथे शनिदेवाची मूर्ती नाही तर त्याऐवजी एक मोठी शिळा आहे जी शनिदेवांची मूर्ती स्वरूप मानून पुजली जाते. या गावात शनिदेवाची कृपा नेहमीच राहते आणि येथे कधीही चोरी होत नाही.
तसेच श्री शनैश्वर देवस्थान शनी शिंगणापूर ता. नेवासा या देवस्थानची ख्याती दूरदूर वर घरांना दरवाजे नसलेल्या आगळ्या वेगळ्या देवस्थानच्या रुपात जगात प्रसिद्ध आहे. महाराष्ट्रात, भारतात तर सर्वच शनी शिंगणापूरच्या महिमेशी परिचित आहे, परंतु श्री शानिदेवांची कीर्ती साता समुद्रा पलीकडे जाऊन पोहोचली आहे. तसेच आजपासून जवळ जवळ ३५० वर्षापूर्वी श्री शनिदेव हया गावात आले.
शनी शिंगणापूर इतिहास
असे मानले जाते की स्वयंभू शनैश्वरा पुतळा प्राचीन काळापासून तत्कालीन स्थानिक वस्तीतील मेंढपाळांना सापडला होता. हे कमीतकमी कलुयुगापासून अस्तित्वात असल्याचे मानले जाते.स्वयंभू पुतळ्याची कथा पिढ्या न पिढ्या तोंडाच्या शब्दाने दिली गेलेली गोष्ट अशी आहे: मेंढीपाळाने दगडाला टोकदार दांडी लावली तेव्हा दगडाला रक्तस्राव होऊ लागला. मेंढपाळ चकित झाले. लवकरच चमत्कार पाहण्यासाठी संपूर्ण गाव आजूबाजूला जमले. त्या रात्री मेंढपाळांच्या परमनिष्ठ व पुण्यवानांच्या स्वप्नात भगवान शनैश्वर दिसले. त्याने मेंढपाळांना सांगितले की तो “शनैश्वर” आहे. त्यांनी असेही सांगितले की, काळ्या रंगाची अनोखी शिळा म्हणजे स्वयंभू रूप आहे. मेंढपाळाने प्रार्थना केली व स्वामीला विचारले की, त्याच्यासाठी मंदिर बांधावे काय? भगवान शनी महात्मा म्हणाले की, छताची गरज नाही कारण संपूर्ण आकाश हे त्याचे छप्पर आहे आणि त्यांनी मुक्त आकाशाखाली राहणे पसंत केले. त्यांनी मेंढपाळांला दर शनिवारी पूजा आणि ‘तैलाभिषेक’न चुकता करण्यास सांगितले. संपूर्ण गावात डकैत, घरफोडी किंवा चोरांची भीती नाही, असेही त्याने वचन दिले.म्हणून, आजही भगवान शनिदेव हे वरच्या छताशिवाय खुल्या आवारात दिसून येतात . आजपर्यंत कोणतीही घरे, दुकाने, मंदिरांसाठी दरवाजे नाहीत.
शनि जयंती
ज्या दिवशी भगवान शनि जन्मला आले किंवा पृथ्वीवर प्रकट झाले तेव्हापासून शनि जयंती जयंती साजरी केली जाऊ लागली आणि वैशाख महिन्यात अमावस्येच्या दिवशी पाळले जाते. या दिवशी मूर्ती निळ्या रंगाची दिसते. ‘पंचमृत’ आणि ‘गंगाजल’ शनिश्चराच्या मूर्तीच्या स्वच्छतेसाठी वापरले जातात.
शनी शिंगणापूर जावे कसे?
शनि शिंगणापूर हे अहमदनगर शहरापासून सुमारे ३५ किलोमीटर, पुण्याच्या ईशान्य दिशेला १६० किलोमीटर आणि औरंगाबादपासून ८४ किलोमीटर अंतरावर आहे.
हवाईमार्गे-औरंगाबाद येथे सर्वात जवळचे विमानतळ शनी शिंगणापूरपासून ९० किमी अंतरावर आहे.
रेल्वे मार्गे- शनि शिंगणापूर मंदिरात जाण्यासाठी सर्वात जवळचे रेल्वे स्थानक म्हणजे अहमदनगर, राहुरी, श्रीरामपूर आणि बेलापूर.
