एक मोठा निर्णय घेत केंद्र सरकारने सोन्याच्या दागिन्यांवर हॉलमार्किंगचे नियम 15 जून 2021 पासून बंधनकारक केले आहेत. यापूर्वी देशभरात 1 जून 2021 पासून सोन्याच्या दागिन्यांवर हॉलमार्किंग अनिवार्य करण्याचा निर्णय घेण्यात आला होता.
वास्तविक हा नियम लागू होताच देशात केवळ हॉलमार्क केलेले दागिने विकले जातील. केंद्र सरकारने नोव्हेंबर 2019 मध्ये जाहीर केले होते की 15 जानेवारी 2021 पासून सोन्याचे दागिने आणि कलाकुसरीसाठी हॉलमार्किंग अनिवार्य होईल. परंतु कोरोना विषाणूच्या साथीच्या पार्श्वभूमीवर, याची अंमलबजावणी करण्याची वेळ आता 15 जून 2021 करण्यात आली आहे.
हॉलमार्किंग काय आहे
हॉलमार्क सोन्याच्या शुद्धतेचे एक माप आहे. त्याअंतर्गत, भारतीय मानक ब्युरो (बीआयएस) प्रत्येक सोन्याच्या दागिन्यांवरील चिन्हाद्वारे शुद्धतेची हमी देतो. जर सोने-चांदी हॉलमार्क केलेले असेल तर याचा अर्थ असा आहे की त्याची शुद्धता प्रमाणित आहे. मूळ हॉलमार्कमध्ये भारतीय मानक ब्युरोचा त्रिकोणी चिन्ह असतं. त्यावर हॉलमार्किंग सेंटरच्या लोगोसह सोन्याची शुद्धता देखील लिहिलेले आहे. दागिन्यांच्या उत्पादनाचे वर्ष आणि निर्मात्यांचा लोगो देखील असतं.
याद्वारे, कोणत्याही दागिन्यांमध्ये किती मौल्यवान धातू (सोन्यासारखी) आहे याची अचूक मात्रा कळून येते आणि त्यावर अधिकृत शिक्का देखील असतो. एक प्रकारे असे म्हटले जाऊ शकते की ही हॉलमार्किंग ही सरकारने दिलेली सोन्याच्या शुद्धतेची हमी आहे.
शुद्धतेची हमी
BIS प्रमाणित ज्वेलर्स त्यांचे दागिने कोणत्याही निर्धारित हॉलमार्किंग सेंटरहून हॉलमार्क घेऊ शकतात. सामान्य ग्राहकांना याचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे ते खरेदी करत असलेलं सोनं, दागिने, कॅरेटची शुद्धता जितकी सांगितली जात आहे तितकीच ती शुद्धता प्रत्यक्षात सापडत असल्याची हमी.
आपण स्वत: ला ओळखण्यास सक्षम असाल
आपण हॉलमार्कचे दागिने चार मार्गांनी ओळखण्यास सक्षम असाल.
प्रथम- BIS चिन्ह- प्रत्येक दागिन्यांकडे भारतीय मानक ब्यूरोचा ट्रेडमार्क असेल म्हणजेच BIS लोगो.
द्वितीय- कॅरेटमध्ये शुद्धता - प्रत्येक दागिन्यांमध्ये कॅरेट किंवा फायनेंसमध्ये शुद्धता असेल. 916 लिहिले आहे, याचा अर्थ असा की दागिने 22 (91.6 टक्के शुद्ध) कॅरेट सोन्याचे आहेत. जर 750 लिहिले असेल तर याचा अर्थ असा की दागिने 18 कॅरेट (75 टक्के शुद्ध) सोन्याचे आहेत. त्याचप्रमाणे, जर 585 लिहिले गेले असेल तर याचा अर्थ असा आहे की दागिने 14 कॅरेट सोन्याचे आहेत (58.5 टक्के शुद्धता).
तिसरा- प्रत्येक दागिन्यांमध्ये विजिबल आइडेंफिकेशन मार्क असेल जे हॉलमार्क सेंटर क्रमांक असेल.
चवथा- प्रत्येक दागिन्यांकडे ज्वेलर कोडच्या रूपात एक विजिबल आइडेंटिफिकेशन मार्क असेल, म्हणजेच ज्वेलर कोड ज्या रुपात जिथून तो दागिना बनविला आहे, त्यास तो ओळखला जाईल.
मूळ हॉलमार्कमध्ये भारतीय मानक ब्युरोचा त्रिकोणी चिन्ह असतं. जे सोन्याच्या कॅरेटच्या शुद्धतेच्या चिन्हाच्या पुढे आहे. उत्पादनाचे वर्ष आणि उत्पादकाचा लोगो देखील दागिन्यांवर नमूद केला असतो.
