१५ जानेवारी हा भारतासाठी महत्त्वाचा दिवस आहे. हा दिवस दरवर्षी भारतीय सेना दिन म्हणून साजरा केला जातो. 15 जानेवारी हा दिवस सीमेचे रक्षण करणाऱ्या आणि भारताचा अभिमान वाढवणाऱ्या सैनिकांचा सन्मान करण्याचा दिवस आहे. भारताचा ७४ वा लष्कर दिन यंदा साजरा होत आहे. नवी दिल्ली आणि सर्व लष्करी मुख्यालयांमध्ये 15 जानेवारी रोजी लष्करी परेड, लष्करी प्रदर्शन आणि इतर कार्यक्रम आयोजित केले जातात. या निमित्ताने देशाला लष्कराचे शौर्य, त्यांचे शौर्य आणि बलिदान आठवते. पण प्रश्न असा आहे की भारतीय लष्कर दिन हा १५ जानेवारीलाच का साजरा केला जातो? हा दिवस भारतीय सैन्यासाठी आणि भारताच्या इतिहासासाठी कसा खास आहे? वास्तविक भारतीय सेना दिन फील्ड मार्शल केएम करिअप्पा यांच्या सन्मानार्थ साजरा केला जातो. फिल्ड मार्शल केएम करिअप्पा कोण आहेत आणि त्यांच्या लष्करातील योगदानाबद्दल जाणून घेऊ या, तसेच 15 जानेवारीलाच आर्मी डे का साजरा केला जातो?
कोण आहेत लेफ्टनंट जनरल केएम करिअप्पा
देशाच्या स्वातंत्र्यापूर्वी ब्रिटीश कमांडरच्या ताब्यात लष्कर होते. सन 1947 मध्ये देशाला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतरही भारतीय लष्कराचे नेतृत्व ब्रिटिश वंशाच्या व्यक्तीकडे होते. 1949 मध्ये, स्वतंत्र भारताचे शेवटचे ब्रिटिश कमांडर-इन-चीफ जनरल फ्रान्सिस बुचर होते. त्यांची जागा भारतीय लेफ्टनंट जनरल केएम करिअप्पा यांनी घेतली. ते स्वतंत्र भारताचे पहिले भारतीय लष्करी अधिकारी होते आणि त्यांनी भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील युद्धात भारतीय सैन्याचे नेतृत्व केले होते. पुढे करिअप्पाही फील्ड मार्शल बनले.
15 जानेवारीलाच आर्मी डे का असतो?
खरेतर, फील्ड मार्शल केएम करिअप्पा हे 15 जानेवारी 1949 रोजी स्वतंत्र भारताचे पहिले भारतीय लष्करप्रमुख झाले. भारताच्या इतिहासातील ही सर्वात महत्त्वाची घटना आहे. म्हणूनच दरवर्षी 15 जानेवारी हा भारतीय सेना दिन म्हणून साजरा केला जातो. करिअप्पा लष्करप्रमुख झाले तेव्हा भारतीय सैन्यात सुमारे २ लाख सैनिक होते. करिअप्पा 1953 मध्ये निवृत्त झाले आणि 1993 मध्ये वयाच्या 94 व्या वर्षी त्यांचे निधन झाले.
करिअप्पा यांच्या कामगिरी
करिअप्पा यांनी १९४७ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धाचे नेतृत्व केले. निवृत्तीनंतर त्यांना 1986 मध्ये फील्ड मार्शल पद देण्यात आले. याशिवाय दुसऱ्या महायुद्धात बर्मामध्ये जपान्यांना पराभूत केल्याबद्दल त्यांना ऑर्डर ऑफ ब्रिटिश एम्पायरचा सन्मानही मिळाला होता.
भारतीय सैन्याची स्थापना
राजा महाराजांच्या कारकिर्दीत केव्हा झाली, प्रत्येक शासकाचे स्वतःचे सैनिक होते, परंतु ईस्ट इंडिया कंपनीने 1776 साली कोलकाता येथे भारतीय सैन्याची स्थापना केली. त्यावेळी भारतीय लष्कर ही ईस्ट इंडिया कंपनीची एक तुकडी होती, ज्याला नंतर ब्रिटिश इंडियन आर्मी असे नाव मिळाले आणि शेवटी देशातील सैनिकांना भारतीय सैन्य म्हणून मान्यता मिळाली.
