लहान वयापासून हातात मोबाईल... मुलं तर मुलं... आई-वडील देखील मोबाईलशिवाय पाच मिनिट राहू शकत नाही. ही काळाची गरज आहे तरी याचे परिणाम थक्क करणारे आहे. एक घटनेने या वर विचार करा... एक 6 वर्षांची मुलगी ऑनलाइन क्लासनंतर देखील सतत मोबाईल बघत असते तेव्हा तिची आई तिला डोळे खराब होतील म्हणून मोबाईल बघण्यास मनाई करते यावर ती मुलगी आईला मारहाण करण्यास सुरुवात करते आणि बडबडते की मी तर तुला मारून टाकीन. तिचा हा व्यवहार बघून आई घाबरते आणि ही गोष्ट तिच्या वडीलांना सांगते. लगेच ते मानसोपचार तज्ज्ञांशी संपर्क साधतात. डॉक्टरांशी बोलत असताना पालक मुलीच्या वागण्याबद्दल सांगतात जे ऐकून डॉक्टर सांगतात की तिला गेमच्या व्यसनाने ग्रासले आहे आणि गेममध्ये दाखवल्याप्रमाणे ती करत आहे. उपचाराच्या गेल्या पंधरवड्यानंतर मुलीच्या आक्रमक वर्तनात थोडी सुधारणा होते तरी पूर्णपणे ती बरी झाली याची शाश्वती नसते.
ही केवळ एका मुलीची नव्हे तर कोरोनाी च्या काळात असे वागणाऱ्या मुलांची संख्या सातत्याने वाढत आहे. खरं तर कोरोनाच्या काळात जेव्हा ऑनलाइन क्लासेसची वेळ सुरू असते, अनेक वेळा मुले अभ्यास करताना लॅपटॉपवर खाजगी विंडोज उघडून गेम खेळू लागतात आणि गेम खेळत असताना ही मुले काही हिंसक व्हिडिओ पाहू लागतात किंवा प्रौढ गेम खेळू लागतात ज्याने त्यांच्या मानसिक आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम होत आहे.
मनोचिकित्सक डॉ. सत्यकांत त्रिवेदी सांगतात की, ऑनलाइन गेमचे व्यसन लागलेल्या मुलांच्या वर्तनात नैराश्य, एडीएचडी, चिंता आणि नावीन्य शोधण्याच्या प्रवृत्ती दिसून आल्या आहेत. कोरोनाच्या काळात लहान मुले घरात कैद झाल्यामुळे
त्यांचे मोबाईलवरील अवलंबित्व वाढले आहे, त्यामुळे गेमच्या व्यसनाने ग्रस्त मुलांचे प्रमाण मोठ्या प्रमाणात वाढले आहे.
तो एक उदाहरण देत सांगतात की जेव्हा मुले ऑनलाइन गेममध्ये जिंकतात तेव्हा त्या वेळी पालकही त्यांना प्रोत्साहन देतात, ज्यामुळे मुलाला प्रोत्साहन मिळते आणि ते तो गेम पुन्हा पुन्हा खेळू लागतात. हळूहळू ते व्यसन बनते आणि माणसाला व्यसन लागण्याइतकेच ते धोकादायक असते. यासाठी पालकांनी मुलांकडे लक्ष देणे गरजेचे आहे.
मुलांकडे लक्ष द्या
मानसोपचारतज्ज्ञ डॉ.सत्यकांत त्रिवेदी म्हणतात की, पालकांनी मुलांकडे अधिक लक्ष देण्याची गरज आहे. कोरोनाच्या काळात वयाच्या 3-4 या वयातील मुले देखील आक्रमक होत आहेत, त्यामुळे मुलांची अधिक काळजी घेणे ही पालकांची जबाबदारी आहे. मुलांसमोर मोबाईलचा जास्त वापर करू नका, मुलांसाठी तुमचा वेळ द्या, त्यांच्याशी बोला, मुलांच्या मनात काय चालले आहे हे जाणून घेण्याचा प्रयत्न करा, मुलांना ऑनलाइन गेम्सचा पर्याय द्या, मुलांना चित्र काढा, नृत्य करा इ. जर तुम्ही काही काळ मुलांना मोबाईल देत असाल तर त्यांना तुमच्या समोर गेम खेळायला सांगा.
काही दिवसांपूर्वी ऑनलाइन आणि डिजिटल गेमच्या धोक्यांवर चिंता व्यक्त करताना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी देखील म्हणाले होते की बहुतेक गेम संकल्पना एकतर हिंसेला प्रोत्साहन देतात किंवा मानसिक तणाव निर्माण करतात.
ऑनलाइन गेमबाबत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांची चिंता व्यक्त करताना, राष्ट्रीय बाल हक्क संरक्षण आयोगाचे अध्यक्ष प्रियांक कानूनगो यांनी 'वेबदुनिया'शी संवाद साधताना म्हटले की, आयोग धोकादायक ऑनलाइन गेमबाबत सातत्याने चिंता व्यक्त करत आहे आणि आयोगाच्या शिफारशीनुसार. स्वतःच, PUBG सारखा धोकादायक. गेमवर बंदी घालण्यात आली.
प्रियांक कानुंगो म्हणतात की, ऑनलाइन गेम्स हा भारतीय संस्कृतीचा भाग नाही. आपल्या पारंपरिक खेळांना प्रोत्साहन दिले पाहिजे. पालकांनी मुलांना त्यांचे पारंपरिक खेळ शिकवण्यासाठी वेळ द्यावा.
मुंबईत मोबाईल गेममुळे एका 14 वर्षीय विद्यार्थ्याने आत्महत्या केल्याची घटना समोर आल्यानंतर हा विषय संपलेला नाही हे कळून येत आहे. इयत्ता सातवीच्या या विद्यार्थ्याला फ्री फायर गेम्स खेळण्याची सवय होती, असे सांगितले जात आहे. त्याने ऑनलाइन गेममध्ये अधिक खेळण्याची मागणी केली होती परंतु कुटुंबीय त्याला नकार देत होते, त्यानंतर त्याने आत्महत्या केली. अशीच एक घटना मागील महिन्यात मध्यप्रदेशात घडली होती ज्यात राजधानी भोपाळमध्ये इयत्ता पाचवीत शिकणाऱ्या 11 वर्षीय मुलाने फ्री फायर गेमच्या व्यसनामुळे गळफास लावून घेतला. मुलाच्या पालकांच्या म्हणण्यानुसार, मुलाला मोबाईलवर फ्री फायर गेम खेळण्याचे व्यसन होते आणि त्याला ऑनलाइन गेम खेळण्याची इतकी आवड होती की त्याने गेम फायटरचे ड्रेसही ऑनलाइन ऑर्डर केले होते.
या घटनेनंतर मध्य प्रदेशचे गृहमंत्री नरोत्तम मिश्रा म्हणाले की, फ्री फायरसारख्या मुलांसाठी धोकादायक ऑनलाइन गेम रोखण्यासाठी राज्य सरकार लवकरच ऑनलाइन गेम्स कायदा आणणार आहे. नवीन कायद्याचा मसुदा जवळपास तयार झाला असून लवकरच तो प्रत्यक्षात येईल.
इतर काही खेळांसोबत या गेमवर भारत सरकारने बंदी घातली असली तरी हा गेम छुप्या पद्धतीने खेळला जात आहे.
