एकदा एका मोठ्या जंगलात चंद्रक नावाचा ससा राहत होता. तो फार हुशार, धाडसी आणि चतुर होता. जंगलात हत्तींचा राजा आणि त्याची मोठी हत्तींची फौज राहत होती. हत्ती रोज पाण्याच्या तळ्याकडे जात असत. त्या तळ्यावर ससे आणि इतर लहान प्राणी राहत असत. हत्ती येताना झाडे तोडत, जमीन थोपटत आणि पाणी गढूळ करत. यामुळे ससे आणि त्यांचे मित्र हैराण झाले. एक दिवस चंद्रक ससा म्हणाला, "अरे, हे हत्ती फार उपटसुंभ झालेत! आपण त्यांना धडा शिकवायला हवा. पण बलाने नाही, बुद्धीने!"
चंद्रकची युक्ती
ससा रात्री चंद्राकडे गेला आणि म्हणाला,
"हे चंद्रदेवा, कृपा करा! हत्तींनी आमचे तळे बाटवले आहे. तुम्ही त्यांना धडा शिकवा."
चंद्रदेव हसले आणि म्हणाले,
"ठीक आहे, मी तुझ्या बुद्धीला साथ देईन."
दुसऱ्या दिवशी संध्याकाळी, जेव्हा हत्ती तळ्याकडे येत होते, तेव्हा चंद्रक ससा एका उंच टेकडीवर उभा राहिला. तिथून त्याने हत्तींना हाक मारली:
"अरे हत्ती राजा! थांबा! मी चंद्रदेवांचा दूत आहे. चंद्रदेव तुम्हाला सांगतात की, हे तळे त्यांचे आहे. तुम्ही रोज येऊन पाणी गढूळ करताय, त्यामुळे त्यांना राग आला आहे. आज रात्री ते स्वतः येऊन तुम्हाला शिक्षा करतील!"
हत्तींचा राजा घाबरला. तो म्हणाला,
"खरंच? पण चंद्रदेव कुठे आहेत? त्यांना भेटायचे आहे!"
चंद्रक म्हणाला,
"चला, मी दाखवतो. पण डोळे मिटून चाला, नाही तर चंद्रदेवांचा प्रकाश तुम्हाला जाळून टाकेल!"
तळ्याकडे प्रवास
हत्तींनी डोळे मिटले आणि सशाच्या मागे चालू लागले. चंद्रक त्यांना तळ्याच्या काठावर घेऊन गेला. त्या वेळी पौर्णिमा होती. तळ्यात चंद्राचा प्रतिबिंब दिसत होता – अगदी खरा चंद्रदेवासारखा!
चंद्रक ओरडला: "पाहा! चंद्रदेव तळ्यात उतरले आहेत! त्यांना नमस्कार करा!"
हत्तींनी डोळे उघडले आणि तळ्यात चंद्र पाहिला. ते घाबरले आणि म्हणाले,
"क्षमा करा चंद्रदेव! आम्ही यापुढे हे तळे गढूळ करणार नाही!"
हत्तींनी नमस्कार केला, पाणी हलवले नाही आणि शांतपणे मागे फिरले.
परिणाम आणि शिकवण:
तेव्हापासून हत्ती दुसऱ्या तळ्याकडे जाऊ लागले. ससे आणि लहान प्राणी पुन्हा आनंदाने राहू लागले.
चंद्रक ससा हसत म्हणाला: "बघा, बलवान असणं वेगळं आणि बुद्धिमान असणं वेगळं!"
कथेची शिकवण (नीती)
"बुद्धी बलापेक्षा मोठी असते."
"विचार न करता कृती करू नये."
"लहान असलो तरी हुशारीने मोठ्यांनाही जिंकता येते."
