हिंदू धर्मात पितृपक्षाचे विशेष धार्मिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व आहे. हा काळ आपण आपल्या पूर्वजांचे आदराने आणि आदराने स्मरण करतो. धार्मिक श्रद्धेनुसार, या काळात पितृलोकातील आत्मे पृथ्वीवर येतात आणि त्यांच्या वंशजांकडून तर्पण, पिंडदान आणि श्राद्धाची अपेक्षा करतात.
पितृपक्ष भाद्रपद अमावस्येपर्यंत चालतो
पितृपक्ष दरवर्षी भाद्रपद पौर्णिमेपासून भाद्रपद अमावस्येपर्यंत असतो, जो एकूण १५ दिवसांचा असतो. या दिवसांना श्राद्ध पक्ष किंवा महालया पक्ष असेही म्हणतात. २०२५ मध्ये, पितृपक्ष ७ सप्टेंबर (रविवार) पासून सुरू होत आहे, जो एक अतिशय शुभ तिथी मानला जातो. या काळात लोक त्यांच्या पूर्वजांचे त्यांच्या मृत्युतिथीनुसार श्राद्ध आणि तर्पण करतात.
तथापि, कधीकधी अशी परिस्थिती देखील येते जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला त्याच्या पूर्वजांच्या मृत्यूची नेमकी तारीख आठवत नाही. अशा परिस्थितीत, श्राद्ध कधी आणि कसे करायचे हा सर्वात मोठा प्रश्न बनतो. अशा परिस्थितीत, सर्वपित्री अमावस्या ही त्या सर्व पूर्वजांसाठी श्राद्ध आणि तर्पण करण्याची एक महत्त्वाची संधी म्हणून येते ज्यांची तारीख माहित नाही.
सर्वपित्री अमावस्या ही केवळ पितृपक्षाची शेवटची तारीख नाही, तर ती त्या सर्व पूर्वजांना समर्पित मानली जाते ज्यांच्याबद्दल पूर्ण माहिती नाही. हा दिवस विशेषतः अशा लोकांसाठी महत्वाचा आहे जे काही कारणास्तव विशिष्ट तिथीला श्राद्ध करू शकत नाहीत. अमावस्येची तारीख पितृ तर्पणासाठी शुभ मानली जाते आणि या दिवशी श्राद्ध केल्याने पितृदोष देखील कमी होतो.
श्राद्ध आणि पिंडदान हे एक प्रकारचे धार्मिक कर्तव्य आहे
श्रद्धा आणि पिंडदान हे एक प्रकारचे धार्मिक कर्तव्य मानले जाते, जे भक्तीपूर्वक आणि पद्धतशीरपणे केल्याने पूर्वजांच्या आत्म्याला शांती मिळतेच, परंतु त्यांचे आशीर्वाद कुटुंबावर देखील राहतात. असे मानले जाते की यामुळे जीवनात आनंद, समृद्धी आणि संतुलन येते.
दानाचे विशेष महत्त्व
या दिवशी दानाचेही विशेष महत्त्व आहे. गायींना चारा देणे, ब्राह्मणांना अन्न देणे, गरजूंना अन्न आणि कपडे दान करणे इत्यादी अत्यंत पुण्यपूर्ण मानले जातात. पूर्वजांचे आशीर्वाद मिळवण्याची ही संधी वर्षातून एकदा येते आणि ती पूर्ण भक्तीने साजरी केली पाहिजे.
अशाप्रकारे पितृपक्ष हा केवळ एक धार्मिक विधी नाही तर पूर्वजांबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी आणि पिढ्यांना जोडण्यासाठी एक आध्यात्मिक पूल आहे.
