Indian Economy 2024: 2024 हे वर्ष अंतिम टप्प्यात आहे. भारताच्या अर्थव्यवस्थेत या वर्षात बरेच चढ-उतार पाहायला मिळाले. एकीकडे जीएसटी संकलन आणि गुंतवणुकीच्या आघाडीवर चांगली बातमी ऐकायला मिळाली. त्याचवेळी वर्षभर महागाईने आरबीआयला त्रास दिला. या कालावधीत उपभोग कमी झाला आणि जीडीपी विकास दरात सुधारणा झाली.
RBI कडून दिलासा नाही
व्यापार आणि उद्योगाकडून अपेक्षा असूनही, रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने 2024 मध्ये धोरणात्मक व्याजदरात कपात केली नाही. तथापि, 6 डिसेंबर रोजी, त्याने रोख राखीव प्रमाण (CRR) 4.50% वरून 4.25% पर्यंत कमी केले. CRR ही अशी रक्कम आहे जी बँकांना नेहमी RBI कडे ठेवावी लागते. यामध्ये वाढ म्हणजे वितरणासाठी बँकांकडे उपलब्ध असलेल्या रकमेत घट.
महागाईने मला खूप त्रास दिला
हे संपूर्ण वर्ष महागाईने चिन्हांकित केले. ऑक्टोबरमध्ये महागाईचा दर 6.21% वर पोहोचला आहे, जो 14 महिन्यांतील सर्वोच्च पातळी आहे. भाज्यांच्या वाढत्या किमती महागाईला इंधन म्हणून काम करतात. या काळात रिझर्व्ह बँकेने महागाई नियंत्रणाच्या नावाखाली रेपो दरांवर कठोर भूमिका कायम ठेवली.
वापर कमी झाला
एक प्रकारे, खप कमी झाल्याचे दिसून आले. त्याच वेळी, हिंदुस्तान युनिलिव्हर, गोदरेज कंझम्पशन, मॅरिको, नेस्ले, पार्ले उत्पादने आणि टाटा कंझम्पशन या FMGC कंपन्यांनी सीमा शुल्क आणि इनपुट खर्चात वाढ झाल्यामुळे किमती वाढवण्यासारखे निर्णय घेतले. त्यामुळे चहा, साबणापासून ते खाद्यतेलापर्यंतची उत्पादने आणि त्वचेची निगा 5% ते 20% महाग झाली, ज्याचा वापरावर विपरित परिणाम झाला.
जीडीपीच्या वाढीत घट
वाढता देशांतर्गत वापर, वाढती निर्यात आणि सरकारी उपक्रम यामुळे उत्साही, मार्च 2024 ला संपलेल्या आर्थिक वर्षात 8.2% ची मजबूत GDP वाढ नोंदवली गेली. तथापि, आर्थिक वर्ष 2024-25 च्या दुसऱ्या तिमाहीत ते 5.4% पर्यंत घसरले. RBI ला GDP वाढीचा अंदाज 7.2% वरून 6.6% पर्यंत कमी करणे भाग पडले. त्याचप्रमाणे, आर्थिक वर्षाच्या तिसऱ्या तिमाहीसाठी GDP अंदाज 7.4% वरून 6.8% आणि 2024-2025 या आर्थिक वर्षाच्या चौथ्या तिमाहीसाठी 7.3% वरून 6.9% पर्यंत कमी करण्यात आला.
येथे मोठी गुंतवणूक
या चिंता असूनही, महामार्ग, रेल्वे आणि शहरी विकास यासारख्या पायाभूत सुविधा प्रकल्पांमध्ये मोठी गुंतवणूक करण्यात आली. याशिवाय नॅशनल इन्फ्रास्ट्रक्चर पाइपलाइन अंतर्गत प्रकल्पांमध्येही तेजी आली. महागाईचा दबाव असूनही, 2024 मध्ये घरगुती खर्चात वाढ झाली, विशेषत: किरकोळ, ऑटोमोबाईल आणि टूर आणि ट्रॅव्हलमध्ये.
व्यापारात तेजी
एप्रिल-नोव्हेंबर 2024 दरम्यान भारतीय निर्यात 7.61% वाढून $536.25 अब्जपर्यंत पोहोचण्याचा अंदाज आहे. दुसरीकडे, आयात 9.55% ने वाढून $619.20 अब्ज पर्यंत पोहोचण्याची शक्यता आहे. या कालावधीत भारताचा व्यापार अधिशेष 82.95 अब्ज डॉलर्सचा अंदाज आहे. भारताने अमेरिकेसह 151 देशांसोबत व्यापार अधिशेष राखला आहे.
रेकॉर्ड परकीय चलन साठा
भारताचा परकीय चलनाचा साठा या वर्षातील बहुतांश काळ सुमारे $600 अब्ज राहिला. RBI च्या म्हणण्यानुसार, 27 सप्टेंबर रोजी संपलेल्या आठवड्यात भारताच्या परकीय चलनाच्या साठ्याने $704.885 अब्ज डॉलर्सच्या विक्रमी उच्चांक गाठला आहे.
रुपी यांची प्रकृती अस्वास्थ्यकर आहे
व्यापार अधिशेष आणि विक्रमी परकीय चलन साठा असूनही, भारतीय रुपयाने 19 डिसेंबर 2024 रोजी अमेरिकन डॉलरच्या तुलनेत 85.06 या विक्रमी नीचांकी पातळी गाठली. अमेरिकन फेडरल रिझर्व्हच्या आक्रमक भूमिकेमुळे रुपया प्रचंड दबावाखाली आला होता, त्यामुळे ही ऐतिहासिक घसरण नोंदवली गेली, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.
एफडीआयमध्ये वाढ
उत्पादनाशी संबंधित प्रोत्साहन आणि इतर योजनांमुळे चालना मिळाल्याने थेट विदेशी गुंतवणूक (FDI) विक्रमी उच्चांक गाठली. आर्थिक वर्ष 2024-25 च्या पहिल्या सहामाहीत, त्यात 26% ची वाढ नोंदवली गेली आणि $42.1 अब्ज पर्यंत पोहोचली. पुढील वर्ष भारताच्या अर्थव्यवस्थेसाठी चांगले असू शकते, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.
