Ramayan: भगवान श्रीरामांनी सुग्रीवासोबत वानरसेना तयार केली. या सैन्यात अनेक शक्तिशाली वानरे होती. या वानरांमध्ये अफाट ताकद होती. यातील अनेक खोडकर वानरेही होती. यांच्यावर नियंत्रणात ठेवणे फार कठीण होते. त्यामुळे वानरांच्या प्रत्येक गटाला एक नेता होता. त्या काळी कपी नावाच्या जातीची वानर असायचे, जी आता नामशेष झाली आहेत. त्यांच्यापैकी एक द्वित किंवा द्विविद नावाचा एक वानर होता जो मोठा त्रास देणारा होता.
वानर द्वित : द्वित किंवा द्विविद नावाचे वानर खूप शक्तिशाली होते. वानरराजा सुग्रीवच्या मंत्र्याचे नाव मैन्दा होते. मैन्दाचा भाऊ द्विविद होता. तो अतिशय शक्तिशाली आणि भयानक होता. दोन्ही भावांकडे दहा हजार हत्तींचे बळ होते. तो आपल्या भावासोबत किष्किंधा येथील गुहेत राहत होता. श्रीरामाची वानर सेना तयार झाली तेव्हा त्याचाही सैन्यात समावेश करण्यात आला.
रावणाला त्रास देऊ लागला : राम आणि रावणाच्या युद्धात दिवसभराच्या युद्धानंतर युद्ध होत नव्हते पण द्वित रात्री शांतपणे लंकेत दाखल व्हायचा. रावण जेव्हा रात्री भगवान शंकराची आराधना करायचा तेव्हा तो त्या पूजेत व्यत्यय आणायचा. रावण त्या वानरावर खूप नाराज होत असे, म्हणून त्याने श्रीरामांना पत्र लिहून सांगितले की, तुझ्या स्थानावरचे वानर रात्री येऊन माझ्या शिवपूजेत व्यत्यय आणतात. संध्याकाळनंतर युद्ध संपते, मग ही गडबड कशाला? हे युद्धाच्या नियमांच्या विरुद्ध आहे. कृपया हा वानरांचा उपद्रव थांबवा.
रामाने त्या वानराला समजावले: हे पत्र वाचून रामजींनी सुग्रीवाला ते वानर कोण आहे हे शोधण्यास सांगितले. मग जेव्हा रामजींनी डोळे बंद केले तेव्हा त्यांना सर्व काही कळते. श्रीरामांनी वानरला बोलावून समजावले की आता रात्रीच्या वेळी लंकेत जाऊ नकोस आणि विघ्न निर्माण करू नकोस, पण ते वानराला मान्य झाले नाही. तेव्हा भगवान श्रीराम म्हणाले की त्याच्याशी यापुढे युद्ध करू नका आणि त्याला किष्किंधाला परत पाठवा.
द्वित या वानराच्या मनात शत्रुत्व होते: ते वानर युद्ध छावणीतून बाहेर फेकले गेले पण ते वानर कधीच किष्किंधाला गेले नाही. त्याने सुग्रीव आणि हनुमानाशी शत्रुत्व पाळून घेतले. त्याला वाटले की त्यानेच माझ्याबद्दल तक्रार केली होती.
बलरामाने त्या वानराचा वध केला होता : आपल्या दीर्घायुष्यामुळे हा उत्पात करणारा वानर भौमासुर म्हणजेच नरकासुर आणि पौंड्रक कृष्ण म्हणजेच खोट्या कृष्णाचा मित्र बनला. महाभारत काळात त्याने बलराम आणि हनुमानजी यांच्याशी युद्ध केले. पुढे बलरामजींनी त्याचा वध केला.
