गुरु नानक देव खूप प्रवास करायचे. प्रवास करत असताना एकदा ते गोरख मठ नावाच्या ठिकाणी पोहोचले. गुरु नानक गोरख मठातील कोरड्या पिंपळाच्या झाडाखाली बसले. काही वेळाने झाड हिरवे झाले.
त्यावेळी गोरख मठात सिद्धनाथांची वस्ती असायची. सिद्धनाथ तेथे अत्यंत कठोर तपश्चर्या करीत असत, त्यामुळे तेथे राहणारे सामान्य लोक त्या संतप्त योगींना घाबरत असत. सिद्धनाथ हेच जग सोडून योगी झाले होते. सिद्ध योगींनी स्वतःच्या आनंदात जीवन जगले, त्यांना जगाशी काही देणेघेणे नव्हते.
जेव्हा सिद्धनाथांना झाडाची हिरवळ कळली तेव्हा ते नानक देवांना भेटायला गेले. सिद्ध नाथ आणि गुरु नानक यांच्यात सुरू झालेला हा संवाद सिद्ध गोष्ठी म्हणून ओळखला जातो. काही योगींनी नानकांना विचारले, 'आम्ही करत असलेली तपस्या आणि तुम्ही करत असलेली तपस्या यात काय फरक आहे?'
गुरू नानक म्हणाले, 'विशिष्ट प्रकारचे वस्त्र परिधान केल्याने योग होत नाही. नुसती राख अंगावर लावल्याने योगसाधना होत नाही. कानात मुद्रा धारण केल्याने आणि मुंडण केल्याने योग होत नाही.
जगापासून पळून जाणे हा योग नसून सुटका आहे. योगींच्या दृष्टीने सर्व काही समान असावे. तुम्ही लोक समाजापासून का पळत आहात? तुमच्या तपश्चर्येचा लाभ समाजाला मिळावा. माझा एवढाच प्रयत्न आहे की जर माझी थोडीशीही तपश्चर्या असेल तर मी दोन्ही हातांनी त्याचा लाभ लोकांना द्यावा. लोकांना आज तपाची नितांत गरज आहे.
गुरू नानकांचे म्हणणे ऐकून सर्वांनी त्यांना नमस्कार केला.
धडा-
गुरू नानकांनी लोकांना समजावून सांगितले होते की, धर्माचा अर्थ सर्वांची निस्वार्थीपणे सेवा करणे आहे. संसार सोडणे हा धर्माचा संदेश नाही. संसारात राहून सर्वांचे भले करण्याचा एकमेव मार्ग धर्म आहे.
