650 year old Shiva temple बिकानेरमध्ये अशी अनेक मंदिरे आहेत ज्यांचा इतिहास वेगळा आणि अद्वितीय आहे. नाथ सागर, बिकानेर येथे स्थित बेनिसार बारी बाहेरील कसौटी नाथ महादेव मंदिर असेच एक आहे. हे 650 वर्षांहून अधिक जुने मंदिर आहे. त्याचा इतिहास पाहिला तर मुघल सम्राट हुमायूनने या मंदिरात आश्रय घेतला होता. मात्र, मंदिरात याचा कोणताही पुरावा नाही, असा फलक राजस्थान पर्यटन बिकानेरच्या सहाय्यक संचालकांनी लावला आहे. ज्यावर हुमायूचा उल्लेख करण्यात आला आहे.
त्यात असे लिहिले आहे की शेरशाहकडून पराभूत झाल्यानंतर हुमायून वनवास कापत होता, त्यानंतर तो काही दिवस येथे राहिला. याशिवाय हे मंदिर 16व्या शतकात बांधल्याचेही लिहिले आहे. त्यानंतर हे मंदिर नाथ संप्रदायाचे होते. शेरशाह सुरीकडून पराभूत होऊन गुप्त मार्गाने पळून जात असताना मुघल सम्राट हुमायूनने काही काळ अज्ञानामुळे या मंदिरात आश्रय घेतल्याचे या फलकावर लिहिले आहे. सध्या हे मंदिर सेवाग भोजक मग ब्राह्मण ट्रस्ट अंतर्गत आहे.
पुजारी मनोज कुमार सेवाग यांनी सांगितले की, हे मंदिर जमिनीपासून 30 फूट उंचीवर बांधले आहे. 1745 मध्ये राजा गजसिंग यांनी त्याचे नूतनीकरण केले. या मंदिरातील महादेवजींची मूर्ती कसौटी दगडाची आहे. संपूर्ण सावन येथे अभिषेक केला जातो. याशिवाय सोमवारी आणि प्रदोष या दिवशी या मंदिरात दर्शनासाठी गर्दी असते.
येथे तीन महादेव मंदिरे आणि एक चामुंडा माता मंदिर आहे.
या मंदिर परिसरात चार महादेव मंदिरे असल्याचे पुजारी सांगतात. एक कसोटी नाथ महादेव याशिवाय महादेवाची मंदिरे आहेत. यापैकी गोटेश्वर महादेव मंदिर, लालेश्वर महादेव मंदिर, गजपेटेश्वर म्हणजेच आकाश महादेव मंदिर. याशिवाय मंदिराच्या खाली गर्भगृहात चामुंडा मातेचे मंदिर आहे. यासोबतच भैरूजींचे मंदिरही आहे. यामध्ये केवळ महिलाच मंदिरात पूजा करतात.
